του Αρχιμ.Ιακώβου Κανάκη
Η μεγαλύτερη επαλήθευση των αληθειών της Παλαιάς Διαθήκης
γίνεται από την Καινή Διαθήκη και τους Πατέρες της Εκκλησίας. Αυτοί, με βάση
την χριστολογική προσέγγιση, προσδιορίζουν πρόσωπα και έννοιες πού απαντούν στήν Παλαιά Διαθήκη μέ γεγονότα της
μετά Χριστόν εποχής. Έτσι, για τον Χριστό και την Παναγία έχουμε τέτοιες
αναφορές, πού τίς χαρακτηρίζουμε ως προεικονίσεις, όπως το ίδιο γίνεται και για
τήν έννοια της Εκκλησίας.
Ερμηνεύοντας ο Θεοδώρητος Κύρου το βιβλίο του προφήτη
Ησαΐα (κεφ.53,10) και μιλώντας για τον Μεσσία ως Δούλο του Κυρίου, κάνει λόγο
για τους πολυάριθμους απογόνους του. Ποιοι όμως είναι αυτοί οι απόγονοι; Σε μια
καθαρά ιστορική προσέγγιση το κείμενο μιλά για το Ισραήλ αλλά κατά την πατερική
ερμηνεία αναφέρεται σε όσους θα αξιωθούν να δουν την ατελεύτητη γενεά, «το μακρόβιον σπέρμα». Εδώ υποστηρίζουν
ότι υπολανθάνει η έννοια της Εκκλησίας. Βλέπουμε λοιπόν ότι η Εκκλησία προφητεύεται
στήν Παλαιά Διαθήκη, αλλά παράλληλα γνωρίζουμε ότι η Εκκλησία υπήρχε πάντοτε,
υφίσταται από την δημιουργία τού ανθρώπου. Αργότερα υποστηρίχθηκε ότι «γενέθλια
ημέρα» της Εκκλησίας είναι η ημέρα της Πεντηκοστής. Παράλληλα, στην υμνολογία
της θα χαρακτηριστεί από τον ποιητή ως η «Νέα Ιερουσαλήμ».
Για την Εκκλησία μετά την σημαντική ημέρα της Πεντηκοστής
γνωρίζουμε όσα οι άγιοι έχουν συγγράψει. Στο διάβα των αιώνων μια σειρά από
σημαντικές προσωπικότητες σε Οικουμενικές, Τοπικές ή άλλες Συνόδους εξέφρασαν
τα χαρακτηριστικά της. Είναι όσα ακούμε στο Σύμβολο της Πίστεως: «…εἰς μίαν, αγίαν, καθολική καί αποστολικήν
Εκκλησίαν…». Σε δύο από τα χαρακτηριστικά
αυτά της Εκκλησίας θα
αναφερθούμε, στήν «καθολικότητα» καί «αγιότητά της».
Επειδή η Εκκλησία δεν είναι θεωρία αλλά βίωμα, καί τά
δόγματα είναι η ζωή της Εκκλησίας, θα ανατρέξουμε σε έναν άγιο άνθρωπο, τόν
μακαριστό π. Δαμασκηνό Κατρακούλη, σε έναν πραγματικό άνθρωπο του Θεού που
γνωρίσαμε, για να δούμε πώς ζούσε αυτήν την «καθολικότητα» της Εκκλησίας. Έλεγε
ότι η ίδια η φύση της Εκκλησίας είναι καθολική, διότι ο θεανθρώπινος οργανισμός
της Εκκλησίας, το Σώμα του Χριστού, περιέχει τα πάντα: ολόκληρη την δημιουργία του
Θεού, την Οικονομία Του περί του κόσμου
και του ανθρώπου. Ο Θεάνθρωπος Χριστός ένωσε κατά τον τελειότατο και πληρέστατο
τρόπο τον Θεό και τον άνθρωπο, και δια τους ανθρώπους όλη την κτίση, διότι η
κτίση είναι ουσιαστικώς συνδεδεμένη με τον άνθρωπο (Ρωμ. 8, 19 24) και η ένωση αυτή εν Χριστώ είναι η υπόσταση της
καθολικότητος της Εκκλησίας. Ο Θεανθρώπινος οργανισμός της Εκκλησίας του
Χριστού περιλαμβάνει και τον Θεόν και τον άνθρωπο και «τά πάντα, τά ἐν οὐρανοῖς καί τά ἐπί τῆς γῆς, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, εἴτε
(εἰσί) θρόνοι, εἴτε ἀρχαί, εἴτε κυριότητες, εἴτε ἐξουσίαι».
Ο πατήρ Δαμασκηνός
περιέγραφε πώς ζούσε την «οικουμενικότητα». Έβαζε όταν προσκόμιζε στο άγιο
δισκάριο την μερίδα της Θεοτόκου, των αγίων Ασωμάτων, όλων των αγίων και του
λαού του Θεού και προγευόταν την ενότητα και την κοινωνία της Εκκλησίας «στην
παγκόσμιο σύνοδο» της Βασιλείας των ουρανών. Τόνιζε την καθολικότητα της
Εκκλησίας λέγοντας: «Ας είμαστε λίγοι εμείς που λειτουργούμε εδώ. Και δύο-
τρείς μόνο να είμαστε «συνηγμένοι ἐπί τό
αὐτό», αποτελούμε το πλήρωμα της οικουμενικής Εκκλησίας και η αναίμακτος
λατρεία μας σώζει όλη την Οικουμένη».
Παρόμοια προσέγγιση έχουμε και στις παραδόσεις του πατρός
Ιωάννου Ρωμανίδη, την έκδοση των οποίων επιμελήθηκε ο μητροπολίτης Ναυπάκτου
κ.Ιερόθεος. Αναφέρεται ότι στην αρχαία Εκκλησία, όταν ομιλούσαν περί του
Σώματος του Χριστού και περί του Χριστού ως Κεφαλής της Εκκλησίας, δεν
εννοούσαν ότι ο Χριστός είναι
εξαπλωμένος σωματικώς σε όλο τον κόσμο και ότι π.χ. είχε την κεφαλή στη Ρώμη,
το ένα χέρι στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση, αλλά ότι ολόκληρος ο Χριστός
υπάρχει σε κάθε επί μέρους Εκκλησία με όλα τα μέλη της, ήτοι τους αγίους και
πιστούς της οικουμένης. Τοιουτοτρόπως, όταν τελούμε την Θεία Ευχαριστία, κατά
την διδασκαλία των Πατέρων, είναι παρών όχι μόνο ο Χριστός, αλλά και όλοι οι
Άγιοι, όπως είναι παρόντες και οι Χριστιανοί όλης της οικουμένης. Όταν κοινωνούμε ένα μικρό τεμάχιο του Αγίου Άρτου,
λαμβάνουμε εντός μας ολόκληρο τον Χριστό. Συνερχόμενοι οι Χριστιανοί επί τω
αυτώ συνέρχεται ολόκληρη η Εκκλησία και όχι ένα μέρος αυτής. Για τον λόγο αυτόν
έχει επικρατήσει στην πατερική παράδοση, η Εκκλησία ενός Μοναστηριού να
ονομάζεται «Καθολικό».
Μετά την σύντομη αναφορά στην έννοια της «καθολικότητας»
ας θίξουμε και τον όρο «αγία». Ο λόγος στον άγιο Ιουστίνο Πόποβιτς: «Υπάρχει η
μεταφυσική αγιότητα της Εκκλησίας που αντιστοιχεί στην θεία της πλευρά και η
εμπειρική αγιότητα που αντιστοιχεί στην ανθρώπινή της πλευρά. Η πρώτη, η
μεταφυσική είναι πάντα αναλλοίωτη, είναι απόλυτη αγιότητα. Είναι Αγία γιατί
πρωτίστως αγία είναι η κεφαλή της, ο Χριστός. Άγιο επίσης είναι και το Πνεύμα
που την ζωοποιεί. Άγια είναι τα ιερά μυστήρια της, όπως και άγιος είναι και ο
σκοπός της παρουσίας της Εκκλησίας στον κόσμο. Αυτά για την μεταφυσική αγιότητα
της Εκκλησίας. Τα πράγματα διαφέρουν σε αυτό που ονομάζουμε εμπειρική αγιότητα
της Εκκλησίας. Στην Εκκλησία ανήκουν οι βαπτισμένοι χριστιανοί που όλοι βεβαίως
είναι αμαρτωλοί άνθρωποι, με πάθη και με λάθη. Όλοι αυτοί έχουν ανάγκη αγιασμού
και σωτηρίας και αγωνίζονται για την αγιότητα. Ο άγιος δεν χρειάζεται να γίνει
άγιος, ο αμαρτωλός γίνεται άγιος. Η αγιότητα είναι ένας συνεχής αγώνας είναι
μια κατάσταση που κερδίζεται ή καλύτερα χαρίζεται. Οι πιστοί λοιπόν είναι
αμαρτωλοί άνθρωποι, ασθενείς που ζητούν βοήθεια από την Εκκλησία που είναι
θεραπευτήριο προκειμένου να βρουν την υγεία τους».
Αναρτήσεις
