Με επιτυχία και με μεγάλη συμμετοχή έγινε την Δευτέρα 22 Μαΐου 2017 το
τέταρτο και τελευταίο μάθημα του Ελεύθερου Πανεπιστημίου που διοργάνωσε
για έκτη συνεχόμενη χρονιά η Ιερά Μητρόπολις Κερκύρας. Η εκδήλωση έγινε
στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως και εισηγήτρια ήταν η κ.
Φωτεινή Τσαλίκογλου, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Αθηνών και συγγραφέας.
Το θέμα του μαθήματος ήταν «Τραύματα, βία και απώλειες σήμερα: το
στοίχημα της ανθεκτικότητας». Η εισηγήτρια επεσήμανε στην εποχή μας
δεσπόζει το πρόβλημα της βίας, το οποίο έχει πάντοτε αιτίες. Προσπαθούμε
συνήθως να το αντιμετωπίσουμε χωρίς να θέλουμε να παραδεχτούμε ότι καμία
βία δεν είναι χωρίς νόημα. Δεν υπάρχει όμως αναγκαστική βία και επομένως
αυθεντικά προβλέψιμη. Η ανθρώπινη προσωπικότητα μπορεί να μας εκπλήξει.
Το μεγάλο πρόβλημα σήμερα είναι ότι δεν υπάρχει ένας συλλογικός
μηχανισμός, ο οποίος να βοηθά τα άτομα να μην απογοητεύονται από τις
δυσκολίες της ζωής και α μην ξεσπούν σε βία, η οποία δεν είναι κατ’
ανάγκην στραμμένη προς τους άλλους. Μπορεί να στρέφεται και κατά του
εαυτού μας, να εκφράζεται με κατάθλιψη, με μοναξιά, ακόμη και με την
αυτοκτονία. Οι άνθρωποι παλεύουμε να βρούμε νόημα και να αντέξουμε «κατά
μόνας». Δεν έχουμε κοινότητες να ενταχθούμε, δεν αισθανόμαστε ότι δεν
μας επιτρέπεται να αφήνουμε αυτόν που δυσκολεύεται μόνο του, με
αποτέλεσμα να μην είναι πλέον εύκολος ο διαχωρισμός ανάμεσα στο
φυσιολογικό και το μη, σ’ αυτό που μπορούμε να δικαιολογήσουμε και σ’
αυτό που δεν πρέπει.
Η κ. Τσαλίκογλου τόνισε ότι η βία δεν είναι πάντοτε κακή, αλλά είναι
συχνά αναπόφευκτος μηχανισμός ωρίμασης στη ζωή μας. Η ίδια η γέννηση του
ανθρώπου είναι γεγονός βίαιης αποκοπής του βρέφους από την μητέρα του.
Το ίδιο και ο αποχωρισμός του εφήβου από την οικογένειά του, μόνο που
παλαιότερα υπήρχαν οι λεγόμενες «τελετές μύησης», στις οποίες η ίδια η
κοινότητα όριζε τον τρόπο με τον οποίο ένας έφηβος, ακόμη και με
συνθήκες βίας, θα μπορούσε να ενταχθεί στην κοινότητα των ενηλίκων.
Έπρεπε ο έφηβος να υποφέρει για να ωριμάσει, αλλά αυτό γινόταν με
κανόνες. Σήμερα δεν νοιάζεται η κοινωνία για τους εφήβους, τους οποίους
θεωρεί καταναλωτές και όχι πρόσωπα που πρέπει να ενταχθούν στο σύνολο.
Παράλληλα, γεγονότα όπως μία αποτυχία, το τέλος μιας σχέσης, ο θάνατος,
αν ο άνθρωπος έχει την αποφασιστικότητα να παλέψει, μπορεί να τα
διαχειριστεί. Καίτοι είναι απώλειες, εντούτοις μπορούν να βοηθήσουν τον
άνθρωπο να ωριμάσει. Να καταλάβει πόσο πολύτιμα ήταν τα πρόσωπα ή οι
καταστάσεις για την ζωή του, να τα διαχειριστεί όχι προχωρώντας και
προσποιούμενος ότι δεν τρέχει τίποτα με την απώλεια, αλλά αφού κοιτάξει
πίσω του, αφού αποχαιρετήσει ό,τι έχασε, να διδαχθεί και να προχωρήσει
μπροστά. Δεν μπορούμε να λησμονούμε, αλλά να μαθαίνουμε και να
γιατρευόμαστε.
Αυτός ο δρόμος έρχεται σε μία κοινωνία που είναι «νηπενθής». Δεν θέλει
το πένθος. Εξωραΐζει τον θάνατο. Αρνείται να αντιμετωπίσει τις ήττες της
και εγκλωβίζεται είτε σε μία φαντασιακή αντίσταση είτε προχωρά χωρίς να
μπορεί να διαχειριστεί τα λάθη της και τις απώλειές της.
Η νοοτροπία αυτή δημιουργεί τραύματα, ιδίως στους νέους. Το τραύμα είναι
σημάδι ανασφάλειας, αστάθειας, αβεβαιότητας. Ο άνθρωπος σήμερα βιώνει
μία ανεστιότητα. Είναι εξόριστος από το πατρικό του σπίτι, από τη σχέση
με την κοινωνία, από το ίδιο του το σώμα, από τη ψυχή του, καθώς ο
πολιτισμός μας οδηγεί σε έναν συνεχή θρυμματισμό, μία πολυδιάσπαση της
ύπαρξης σε επί μέρους ενασχολήσεις και όχι στον σχηματισμό μίας
ολοκληρωμένης ταυτότητας, η οποία θα στηρίζεται σε αξίες που θα επιλέγει
ο άνθρωπος ελεύθερα να ακολουθήσει, αλλά και θα έχουν νόημα για την ίδια
την κοινωνία.
Παρόλα αυτά, μπορούμε να αντέξουμε! Αρκεί να πιστεύουμε και να αγαπούμε.
Η εισηγήτρια χρησιμοποίησε το παράδειγμα εκείνων των Εβραίων που μετά τα
στρατόπεδα συγκέντρωσης μπόρεσαν να αντέξουν το μετατραυματικό σοκ,
γιατί είτε πίστευαν στον Θεό είτε σε κάποια ιδεολογία, όπως η
κομμουνιστική. Αντίθετα, οι διανοούμενοι, οι οποίοι δεν πίστευαν πουθενά,
δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν τας τραύματά τους. Παράλληλα, επεσήμανε
ότι όταν κάποιος μπορεί να αγαπά και να φροντίζει για κάτι, γίνεται πιο
ανθεκτικός. «Η ζωή είναι το μόνο που έχουμε αληθινά», είπε η κ.
Τσαλίκογλου. Ας έχουμε την περιέργεια να γράψουμε τις επόμενες σελίδες,
ακόμη κι αν έχουμε πληγώσει κι αν έχουμε πληγωθεί.
Κατέληξε λέγοντας ότι καλούμαστε να μεταμορφώσουμε την οδύνη σε κάτι
θετικό, σε δίψα για ζωή. Η οδός της πίστης είναι σημαντικό όπλο!
Στη συνέχεια έγινε ένας ζωντανός διάλογος με ενδιαφέροντα ερωτήματα.
Χαιρετισμό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας κ. Νεκταρίου μετέφερε
στο ακροατήριο ο Πρωτ. Θεμιστοκλής Μουρτζανός, ενώ από την Ένωση
Χριστιανών Επιστημόνων, η οποία συνδιοργάνωσε την εκδήλωση, προσφώνησε ο
Αρχιμ. Σεραφείμ Λινοσπόρης.
ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ
Αναρτήσεις
