Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ, Υπερτίμου και Εξάρχου Άνω Μακεδονίας.
Βαπτίζεται σήμερα από τον Ιωάννη, για να αποκαθάρει τον γεμάτο ρύπους άνθρωπο, να φέρει το Πνεύμα από τον ουρανό και ν’ ανυψώσει τον άνθρωπο στους ουρανούς, για να σηκωθεί αυτός που έχει πέσει και να ντροπιαστεί αυτός που τον έριξε, για να πραγματοποιήσει ο ίδιος τη σωτηρία του ανθρώπου. Γιατί με πολλές προσπάθειες μας επιβουλεύτηκε ο κακούργος, μας σώζει όμως ο δημιουργός μας με την φροντίδα του»1.
Και συμπληρώνει ο ιερός πατήρ : «Το βάπτισμα λοιπόν είναι κάθαρση αμαρτιών, άφεση των σφαλμάτων μας, αιτία ανακαινισμού και αναγέννησης»2.
Θεοφάνεια, λοιπόν, σήμερα.
«Σήμερον ο ουρανού και γης Ποιητής, παραγίνεται σαρκί εν Ιορδάνη, Βάπτισμα αιτών ο αναμάρτητος, ίνα καθάρη τον κόσμον από της πλάνης του εχθρού»3.
«Ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις, ρείθρα περιβάλλεται σήμερον τα Ιορδάνια• και την εμήν καθαίρεται κάθαρσιν, ο του κόσμου αίρων την αμαρτίαν»4, ψάλλουν γεμάτοι λυρισμό οι υμνογράφοι της Εκκλησίας. Και το νόημα αυτής της μεγάλης δεσποτικής εορτής που με τόση μεγαλοπρέπεια εορτάζεται στον τόπο μας, δεν είναι άλλο παρά η κάθαρση των αμαρτιών, η άφεση των σφαλμάτων, η αναγέννηση και η ανακαίνιση που μας προσφέρει ο Χριστός με το Μυστήριο του Βαπτίσματος.
Και πρώτον, με την βάπτιση του Χριστού αγιάστηκε η φύση των υδάτων και το ανθρώπινο γένος ελευθερώθηκε από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας. Κι ενώ με την κατά σάρκα Γέννησή Του αγιάζεται η γη, τώρα, δια του θείου Βαπτίσματος, ευλογείται η φύση των υδάτων και όλο το γένος των ανθρώπων επανέρχεται στην πρότερη ευγένεια. Έτσι, ο Χριστός στα νερά του Ιορδάνου αναπλάθει την φθαρείσα εικόνα του Αδάμ και αναγεννά με τρόπο θεϊκό ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. «Κι όπως δια μέσου ενός, του Αδάμ, εισήλθε προγονικώς στους μεταγενεστέρους η ενοχή του θανάτου, έτσι δια μέσω ενός, του θεανθρώπου Λόγου, διαβαίνει σε όλους τους αναγεννημένους από Αυτόν η χάρις της αιώνιας και ουρανίου ζωής»5. Και δεν περιμένει ο Χριστός να τον πλησιάσει πρώτος ο άνθρωπος, αλλά ο Ίδιος έρχεται σε εμάς, ενδεδυμένος το ανθρώπινο φύραμα και με την κατά σάρκα οικονομία Του, καθαρίζει τον άνθρωπο από τις πληγές της αμαρτίας, τον αποπλένει στα νερά του Ιορδάνου χαρίζοντάς του το σωτήριο βάπτισμα, τον ενδύει με ένδυμα γάμου και τον εισάγει στην χαρά της Βασιλείας Του. Γι’ αυτό και, κατά την τελετή του βαπτίσματος, οι νεοφώτιστοι φορούν λευκά ενδύματα, κάτι που δυστυχώς τείνει να εκλείψει σήμερα, για να φανερώνεται και αισθητά η καθαρότητα που αποκτά ο άνθρωπος δι’ ύδατος και πνεύματος. «Κοίτα ποιότητα ενδύματος» θα προτρέψει τους νεοφωτίστους ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Είδες λαμπρότητα που δεν εξαλείφεται με τον χρόνο, ούτε αμαυρώνεται από την παλαιότητα; Είδες ομορφιά ασύγκριτη; Ας φροντίζουμε να διατηρούμε ακμαία αυτήν την ωραιότητα»6, με αδιάκοπη προσευχή και άφθονη ελεημοσύνη που είναι το αποκορύφωμα όλων των αγαθών.
Δεύτερον, η αναδημιουργία του ανθρώπου επιτελείται δια του Αγίου Πνεύματος και με την παρουσία του ύδατος που αφθονεί σε ολόκληρη την δημιουργία. Έτσι, ο Χριστός προκειμένου να εκπληρώσει όσα όρισε για την σωτηρία του ανθρώπου, λαμβάνει λειτουργούς του Μυστηρίου «εκ των Αγγέλων τον Γαβριήλ, εκ των ανθρώπων την Παρθένον, εκ των ουρανών τον Αστέρα, και εκ των υδάτων τον Ιορδάνην»7 και εξαλείφει το ανόμημα και την αμαρτία του κόσμου. Και όπως στην αρχική δημιουργία, τα ύδατα υπακούουν στην προσταγή του Δημιουργού, σύμφωνα με την μαρτυρία της Αγίας Γραφής, και η άψυχη φύση έβγαλε ζώα ολοζώντανα, έτσι και κατά το Άγιο Βάπτισμα, η ίδια προσταγή του Θεού ενεργεί τα πάντα για την ανάπλαση του ανθρώπου. Τότε τα νερά έβγαλαν ψάρια χωρίς λογική, τώρα όμως γέννησαν ιχθείς λογικούς και πνευματικούς... Είναι αλήθεια καινούριος ο τρόπος αυτός της αλιείας. Γιατί αυτοί που ψαρεύουν, βγάζουν από τα νερά τα ψάρια και τα νεκρώνουν. Εμείς αντίθετα, ρίχνουμε τους ανθρώπους μέσα στο νερό και ζωογονούνται, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο8.
«Το αληθινόν φως επεφάνη, και πάσι τον φωτισμόν δωρείται»9.
«Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή», ομολογούμε κάθε φορά μέσα στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Γιατί όμως η ανθρωπότητα, 2000 χρόνια μετά τον ερχομό του αληθινού φωτός στον κόσμο, βυθίζεται και πάλι στο σκότος; Γιατί έχουμε την παρουσία των πολέμων, τα αδιέξοδα, την εκμετάλλευση του ανθρώπου και την καταστροφή του περιβάλλοντος; Είναι κάποια ερωτηματικά που θα πρέπει ιδιαιτέρως να μας προβληματίσουν σήμερα στην εορτή των Φώτων.
Και συμβαίνει αυτό, γιατί απλούστατα όλοι μας είμαστε θαμπωμένοι από τα φώτα της ευδαιμονίας, εγκαταλείψαμε το αληθινό Φως που είναι ο Χριστός και εγκλωβιστήκαμε μέσα στην χώρα και την σκιά του θανάτου. Κι ενώ η χάρις του Θεού, το αληθινό Φως, προσφέρεται δωρεάν, εμείς εκποιούμε «αντί πινακίου φακής» την Παράδοσή μας, τον ορθόδοξο τρόπο ζωής μας, ώστε να εξαγοράσουμε μίαν άλλη βιωτή πέρα από εκείνη που μας κληρονόμησαν οι Άγιοί της Πίστεώς μας κι έτσι, κινδυνεύουμε να βυθιστούμε σε μεγαλύτερο σκοτάδι. Γι’ αυτό και πάλι σήμερα ο Χριστός μας υπενθυμίζει από τα νερά του Ιορδάνου : «εγώ ειμι το φως του κόσμου• ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ ἕξει το φως της ζωής»10.
Αυτό το φως εύχομαι να αποκτήσουμε όλοι από τον βαπτισθέντα Κύριο.
Αυτό το φως να μας συνοδεύει στην καινούρια χρονιά και να είναι ο μόνιμος συνοδοιπόρος μας στην Βασιλεία των Ουρανών.
1. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, Ομιλία εις την ημέραν των Φώτων, ΕΠΕ 10,367,369.
2. αυτόθι.
3. Απόστιχο Εσπερινού Αποδόσεως εορτής Θεοφανείων.
4. Στιχηρό Εσπερινού εορτής Θεοφανείων.
5. Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Ομιλία ΙΣΤ΄ περί της κατά σάρκα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού οικονομίας, ΕΠΕ 9,445.
6. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Κατήχησις έκτη και εβδόμη, ΕΠΕ 30,469 και 30,491.
7. Δοξαστικό Λιτής εορτής Θεοφανείων.
8. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Λόγος εις το Άγιον Πάσχα, ΕΠΕ 36,87.
9. Στιχητό Αίνων Όρθρου εορτής Θεοφανείων.
10. Ιω. 8,12.
Θεοφάνεια, λοιπόν, σήμερα.
«Σήμερον ο ουρανού και γης Ποιητής, παραγίνεται σαρκί εν Ιορδάνη, Βάπτισμα αιτών ο αναμάρτητος, ίνα καθάρη τον κόσμον από της πλάνης του εχθρού»3.
«Ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις, ρείθρα περιβάλλεται σήμερον τα Ιορδάνια• και την εμήν καθαίρεται κάθαρσιν, ο του κόσμου αίρων την αμαρτίαν»4, ψάλλουν γεμάτοι λυρισμό οι υμνογράφοι της Εκκλησίας. Και το νόημα αυτής της μεγάλης δεσποτικής εορτής που με τόση μεγαλοπρέπεια εορτάζεται στον τόπο μας, δεν είναι άλλο παρά η κάθαρση των αμαρτιών, η άφεση των σφαλμάτων, η αναγέννηση και η ανακαίνιση που μας προσφέρει ο Χριστός με το Μυστήριο του Βαπτίσματος.
Και πρώτον, με την βάπτιση του Χριστού αγιάστηκε η φύση των υδάτων και το ανθρώπινο γένος ελευθερώθηκε από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας. Κι ενώ με την κατά σάρκα Γέννησή Του αγιάζεται η γη, τώρα, δια του θείου Βαπτίσματος, ευλογείται η φύση των υδάτων και όλο το γένος των ανθρώπων επανέρχεται στην πρότερη ευγένεια. Έτσι, ο Χριστός στα νερά του Ιορδάνου αναπλάθει την φθαρείσα εικόνα του Αδάμ και αναγεννά με τρόπο θεϊκό ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. «Κι όπως δια μέσου ενός, του Αδάμ, εισήλθε προγονικώς στους μεταγενεστέρους η ενοχή του θανάτου, έτσι δια μέσω ενός, του θεανθρώπου Λόγου, διαβαίνει σε όλους τους αναγεννημένους από Αυτόν η χάρις της αιώνιας και ουρανίου ζωής»5. Και δεν περιμένει ο Χριστός να τον πλησιάσει πρώτος ο άνθρωπος, αλλά ο Ίδιος έρχεται σε εμάς, ενδεδυμένος το ανθρώπινο φύραμα και με την κατά σάρκα οικονομία Του, καθαρίζει τον άνθρωπο από τις πληγές της αμαρτίας, τον αποπλένει στα νερά του Ιορδάνου χαρίζοντάς του το σωτήριο βάπτισμα, τον ενδύει με ένδυμα γάμου και τον εισάγει στην χαρά της Βασιλείας Του. Γι’ αυτό και, κατά την τελετή του βαπτίσματος, οι νεοφώτιστοι φορούν λευκά ενδύματα, κάτι που δυστυχώς τείνει να εκλείψει σήμερα, για να φανερώνεται και αισθητά η καθαρότητα που αποκτά ο άνθρωπος δι’ ύδατος και πνεύματος. «Κοίτα ποιότητα ενδύματος» θα προτρέψει τους νεοφωτίστους ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Είδες λαμπρότητα που δεν εξαλείφεται με τον χρόνο, ούτε αμαυρώνεται από την παλαιότητα; Είδες ομορφιά ασύγκριτη; Ας φροντίζουμε να διατηρούμε ακμαία αυτήν την ωραιότητα»6, με αδιάκοπη προσευχή και άφθονη ελεημοσύνη που είναι το αποκορύφωμα όλων των αγαθών.
Δεύτερον, η αναδημιουργία του ανθρώπου επιτελείται δια του Αγίου Πνεύματος και με την παρουσία του ύδατος που αφθονεί σε ολόκληρη την δημιουργία. Έτσι, ο Χριστός προκειμένου να εκπληρώσει όσα όρισε για την σωτηρία του ανθρώπου, λαμβάνει λειτουργούς του Μυστηρίου «εκ των Αγγέλων τον Γαβριήλ, εκ των ανθρώπων την Παρθένον, εκ των ουρανών τον Αστέρα, και εκ των υδάτων τον Ιορδάνην»7 και εξαλείφει το ανόμημα και την αμαρτία του κόσμου. Και όπως στην αρχική δημιουργία, τα ύδατα υπακούουν στην προσταγή του Δημιουργού, σύμφωνα με την μαρτυρία της Αγίας Γραφής, και η άψυχη φύση έβγαλε ζώα ολοζώντανα, έτσι και κατά το Άγιο Βάπτισμα, η ίδια προσταγή του Θεού ενεργεί τα πάντα για την ανάπλαση του ανθρώπου. Τότε τα νερά έβγαλαν ψάρια χωρίς λογική, τώρα όμως γέννησαν ιχθείς λογικούς και πνευματικούς... Είναι αλήθεια καινούριος ο τρόπος αυτός της αλιείας. Γιατί αυτοί που ψαρεύουν, βγάζουν από τα νερά τα ψάρια και τα νεκρώνουν. Εμείς αντίθετα, ρίχνουμε τους ανθρώπους μέσα στο νερό και ζωογονούνται, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο8.
«Το αληθινόν φως επεφάνη, και πάσι τον φωτισμόν δωρείται»9.
«Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον, εύρομεν πίστιν αληθή», ομολογούμε κάθε φορά μέσα στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Γιατί όμως η ανθρωπότητα, 2000 χρόνια μετά τον ερχομό του αληθινού φωτός στον κόσμο, βυθίζεται και πάλι στο σκότος; Γιατί έχουμε την παρουσία των πολέμων, τα αδιέξοδα, την εκμετάλλευση του ανθρώπου και την καταστροφή του περιβάλλοντος; Είναι κάποια ερωτηματικά που θα πρέπει ιδιαιτέρως να μας προβληματίσουν σήμερα στην εορτή των Φώτων.
Και συμβαίνει αυτό, γιατί απλούστατα όλοι μας είμαστε θαμπωμένοι από τα φώτα της ευδαιμονίας, εγκαταλείψαμε το αληθινό Φως που είναι ο Χριστός και εγκλωβιστήκαμε μέσα στην χώρα και την σκιά του θανάτου. Κι ενώ η χάρις του Θεού, το αληθινό Φως, προσφέρεται δωρεάν, εμείς εκποιούμε «αντί πινακίου φακής» την Παράδοσή μας, τον ορθόδοξο τρόπο ζωής μας, ώστε να εξαγοράσουμε μίαν άλλη βιωτή πέρα από εκείνη που μας κληρονόμησαν οι Άγιοί της Πίστεώς μας κι έτσι, κινδυνεύουμε να βυθιστούμε σε μεγαλύτερο σκοτάδι. Γι’ αυτό και πάλι σήμερα ο Χριστός μας υπενθυμίζει από τα νερά του Ιορδάνου : «εγώ ειμι το φως του κόσμου• ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ ἕξει το φως της ζωής»10.
Αυτό το φως εύχομαι να αποκτήσουμε όλοι από τον βαπτισθέντα Κύριο.
Αυτό το φως να μας συνοδεύει στην καινούρια χρονιά και να είναι ο μόνιμος συνοδοιπόρος μας στην Βασιλεία των Ουρανών.
1. Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, Ομιλία εις την ημέραν των Φώτων, ΕΠΕ 10,367,369.
2. αυτόθι.
3. Απόστιχο Εσπερινού Αποδόσεως εορτής Θεοφανείων.
4. Στιχηρό Εσπερινού εορτής Θεοφανείων.
5. Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Ομιλία ΙΣΤ΄ περί της κατά σάρκα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού οικονομίας, ΕΠΕ 9,445.
6. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Κατήχησις έκτη και εβδόμη, ΕΠΕ 30,469 και 30,491.
7. Δοξαστικό Λιτής εορτής Θεοφανείων.
8. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Λόγος εις το Άγιον Πάσχα, ΕΠΕ 36,87.
9. Στιχητό Αίνων Όρθρου εορτής Θεοφανείων.
10. Ιω. 8,12.
Αναρτήσεις
