Η
Ιερά Μονή της Παναγίας στη Γουμένισσα αποτέλεσε το μεγαλύτερο
θρησκευτικό κέντρο της περιοχής την περίοδο της Τουρκοκρατίας
(1430-1912).
Θεωρείται ότι ήταν καθολικό μοναστήρι, που στον 14ο αιώνα παραχωρήθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Το μοναστήρι συσπείρωσε γύρω του τον οικισμό της Γουμένισσας και εξελίχθηκε σύντομα σε σημαντικό πνευματικό κέντρο στην Κεντρική Μακεδονία. Στα 1931 η Μονή Ιβήρων παραχώρησε το μετόχι της Γουμένισσας στο κράτος.
Η σημερινή εκκλησία κτίσθηκε το 1802. Το 1837 ανακαινίσθηκε το Ιερό, ενώ στα μέσο του 19ου αιώνα επεκτάθηκε προς τα δυτικά. Τότε προστέθηκε και η νότια στοά. Στο εσωτερικό της εκκλησίας, η οποία ανήκει στον τύπο της τρίκλητης ξυλόστεγης Βασιλικής, με πολυγωνική αψίδα Ιερού από λαξευτή πέτρα, υπάρχει ένα εξαιρετικής ποιότητας ξυλόγλυπτο σύνολο (τέμπλο, κιβώτιο Αγίας Τράπεζας, προσκυνητάρι). Στο προσκυνητάρι είναι τοποθετημένη η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που καθιστά το ναό σημαντικό λατρευτικό κέντρο.
Το κτιριακό της συγκρότημα σήμερα, περιλαμβάνει τον παλιό Ναό της Παναγίας, το νέο παρεκκλήσι της Αγίας Ζώνης, ευρύχωρο και ανακαινισμένο Αρχονταρίκι και καταλύματα της Αδελφότητας
Θεωρείται ότι ήταν καθολικό μοναστήρι, που στον 14ο αιώνα παραχωρήθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Το μοναστήρι συσπείρωσε γύρω του τον οικισμό της Γουμένισσας και εξελίχθηκε σύντομα σε σημαντικό πνευματικό κέντρο στην Κεντρική Μακεδονία. Στα 1931 η Μονή Ιβήρων παραχώρησε το μετόχι της Γουμένισσας στο κράτος.
Η σημερινή εκκλησία κτίσθηκε το 1802. Το 1837 ανακαινίσθηκε το Ιερό, ενώ στα μέσο του 19ου αιώνα επεκτάθηκε προς τα δυτικά. Τότε προστέθηκε και η νότια στοά. Στο εσωτερικό της εκκλησίας, η οποία ανήκει στον τύπο της τρίκλητης ξυλόστεγης Βασιλικής, με πολυγωνική αψίδα Ιερού από λαξευτή πέτρα, υπάρχει ένα εξαιρετικής ποιότητας ξυλόγλυπτο σύνολο (τέμπλο, κιβώτιο Αγίας Τράπεζας, προσκυνητάρι). Στο προσκυνητάρι είναι τοποθετημένη η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που καθιστά το ναό σημαντικό λατρευτικό κέντρο.
Το κτιριακό της συγκρότημα σήμερα, περιλαμβάνει τον παλιό Ναό της Παναγίας, το νέο παρεκκλήσι της Αγίας Ζώνης, ευρύχωρο και ανακαινισμένο Αρχονταρίκι και καταλύματα της Αδελφότητας
Η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας της επονομαζόμενης και Γουμένισσας Τιμάται 4 φορές το χρόνο.
* Της Υπαπαντής 2 Φεβρουαρίου (με αγρυπνία)
* Την πρώτη Κυριακή του Μαρτίου (με λιτανεία)
* Την τρίτη μέρα του Πάσχα (με λιτανεία)
* Το τριήμερο 15 (εορτή Κοιμήσεως Θεοτόκου), 16 & 17 Αυγούστου (εορτή Μεταστάσεως Θεοτόκου)