"Ουδέν πατρίδος γλυκύτερον".

Η μνήμη των τριών φωστήρων της τρισηλίου Θεότητος¹ μάς υποχρεώνει να σταθούμε με πολύ σεβασμό μπροστά στις αγίες μορφές τους, να πληροφορηθούμε τη διακονία τους στην Εκκλησία και την προσφορά τους στον παράγοντα άνθρωπο αλλά και συγχρόνως να ανατρέξουμε στα σοφά τους συγγράμματα προκειμένου να δούμε, τις δύσκολες αυτές ημέρες που διέρχεται η πατρίδα μας, πώς εκείνοι αντιμετώπιζαν ένα τέτοιο παρόμοιο γεγονός.
Τι έλεγαν, τι έγραφαν, πώς τιμούσαν την πατρίδα;
Δυστυχώς, σήμερα συμβαίνει το εξής κωμικοτραγικό : όταν μιλά κανείς για την πατρίδα, του προσάπτεται αμέσως η κατηγορία του ρατσιστή και του εθνικιστή. Είναι σαν να ακούει ότι δεν έχει δικαίωμα να αγαπά τη μητέρα του. Όμως, όποιος αγαπά τη μητέρα του, δε σημαίνει ότι τρέφει μίσος προς τις άλλες μητέρες. Αντίστοιχα, όταν αγαπά τη μάνα του πατρίδα, δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι μισεί τις πατρίδες των άλλων ανθρώπων.

Συμβαίνει ακόμη να σχίζεται, να ποδοπατείται και να καίγεται από ορισμένους το σύμβολο της πατρίδας, η σημαία. Δεν γνωρίζω αν αυτό θα συνέβαινε σε κάποιον άλλο τόπο. Παραθέτω όμως ένα μικρό απόσπασμα από τον γλαφυρότατο Γέροντα Δοσίθεο, Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Τατάρνης. Γράφει στο βιβλίο του «Θέλω να πιω όλο τον Βόσπορο» : «Τιμούν (οι Τούρκοι) μέχρι λατρείας την τουρκική σημαία. Δεν υπάρχει παράδειγμα Τούρκου, δεξιού ή αριστερού, κεμαλικού ή ισλαμιστή, που να έκαψε τουρκική σημαία. Κιμά θα τον έκαναν αμέσως. Στις εθνικές τους εορτές όλη η Τουρκία κοκκινίζει απ’ τα μπαϊράκια. Όταν γίνονται επεισόδια μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας, η σημαία σώζει τους φοιτητές. Τυλίγονται μ’ αυτήν και γλυτώνουν το ξύλο.
Παλαιότερα η τηλεόρασή τους άρχιζε στις 6 το απόγευμα. Παρηκολούθησα την έναρξι. Μια μέρα, δυο μέρες, τρεις μέρες. Το ίδιο πράγμα. Επί μισή ώρα ένα ολόκληρο σύνταγμα απέδιδε τιμές σε μια σημαία που ανέβαινε σιγά σιγά στον ιστό. Και ο εθνικός ύμνος και τα εμβατήρια. Κι αυτό κάθε μέρα. Ρωτώ κάποιον νεαρό που ήξερε τα τούρκικα. Τι λένε τόση ώρα, βρε παιδάκι μου, και ανεβάζουν την σημαία τόσο αργά σαν να έχει πιαστή το σχοινί στο καρούλι; Τον εθνικό τους ύμνο, πάτερ. Και τι λέει αυτός ο ύμνος, αδελφέ μου; “Όσο υπάρχει έστω και ένας Τούρκος επάνω στη γη εσύ δεν θα πάψης να κυματίζης”. Ανησυχητικά λόγια»².
Οι τρεις Ιεράρχες έχοντας πάντοτε στη ζωή τους ως γνώμονα τον λόγο του Αποστόλου Παύλου «ηυχόμην γαρ αυτός εγώ ανάθεμα είναι από του Χριστού υπέρ των αδελφών μου, των συγγενών μου κατά σάρκα, οίτινες εισιν Ισραηλίται»³, έτρεφαν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την έννοια της πατρίδος. Δήλωναν την αγάπη τους και το σεβασμό τους στη γενέθλιο γη και μάλιστα σ' εκείνους που κατοικούσαν στο γνώριμο γι' αυτούς χώρο. Προσέφεραν απλόχερα βοήθεια στους φτωχούς συμπατριώτες τους φροντίζοντας για τυχόν προβλήματά τους και με το ήθος και τη συμπεριφορά τους τούς έδειχναν πώς πρέπει να τιμούν και να σέβονται την πατρίδα τους. Γράφει χαρακτηριστικά προς τον έπαρχο Μόδεστο ο θαυμαστός Ιεράρχης της Καισαρείας : «Σε παρακαλώ να απλώσεις το χέρι σου εις την πατρίδα μας που έχει γονατίσει»⁴. Σαν καλός ακόμη πατριώτης που έτρεφε ένα ενδιαφέρον για τον τόπο που τον γέννησε και τον ανέθρεψε, τοποθετεί την τιμή προς την πατρίδα δίπλα στους γονείς⁵.
Την ίδια στάση τη βλέπουμε και στον επώνυμο της θεολογίας, Άγιο Γρηγόριο. Γράφοντας στον άρχοντα Σωφρόνιο του λέγει τα εξής : «Να τιμούμε τη μητέρα μας είναι χρέος ιερό. Η μητέρα καθενός είναι διαφορετική, κοινή μητέρα όλων είναι η πατρίδα. Την τίμησες με όλη τη λάμψη της ζωής σου και θα την τιμήσεις και τώρα για όσα σε παρακαλούμε δείχνοντας σεβασμό σε εμένα»⁶. Ίσως δεν υπάρχει μεγαλύτερη δικαίωση της αληθινής φιλοπατρίας από το φοβερό αυτό λόγο του Αγίου Γρηγορίου, γιατί όταν αγαπώ την πατρίδα μου δεν σημαίνει ότι μισώ τις άλλες πατρίδες, όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε και παραπάνω.
Στην ίδια συχνότητα κινείται και ο ρήτορας των Επισκόπων και απαράμιλλος ιεροκήρυκας τόσο της Αντιοχείας όσο και της Κωνσταντινουπόλεως, ὁ Ἱερός Χρυσόστομος. Σε μια ομιλία του γράφει με γλαφυρό τρόπο : «Τίποτε δεν είναι γλυκύτερο από την πατρίδα - ουδέν πατρίδος γλυκύτερον»⁷.
Αυτοί λοιπόν που έγιναν τα πάγχρυσα στόματα του λόγου,
αυτοί που στάθηκαν βοηθοί και συμπαραστάτες στους ανθρώπους,
αυτοί στέκονται με ιδιαίτερο σεβασμό στη γη που τους γέννησε και ανέθρεψε,
πόσα μηνύματα έχουν να μεταφέρουν σήμερα στη βιοτή μας και σε όσα ζούμε καθημερινά ! Γιατί αυτός ο τόπος είναι η μάνα μας, είναι τόπος μαρτύρων και ηρώων. Γι' αυτόν θυσιάστηκαν και πότισαν με το αίμα τους εκατομμύρια προγόνων μας ανά τους αιώνες.
Αυτός ο τόπος μάς χρειάζεται όλους, ιδιαιτέρως σήμερα...
Μαζί με τις παραπάνω γνώμες των Τριών Ιεραρχών, ας φέρουμε ακόμη στο μυαλό μας, εάν δεν μας πείθουν οι δικές τους φωνές, και εκείνη του Σωκράτους : «μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστί η πατρίς και σεμνότερον και αγιότερον»⁸.
Είναι για μας σεμνότερον και αγιότερον; Αν δεν είναι, καιρός να το πραγματοποιήσουμε...

---

1. Απολυτίκιο Τριών Ιεραρχών
2. Αρχιμ. Δοσιθέου, «Θέλω να πιω όλο τον Βόσπορο», έκδ. 5η, Ιερά Μονή Παναγία Τατάρνης, σελ. 304-305
3. Ρωμ. 9,3-4
4. Μεγάλου Βασιλείου, «Επιστολή 104 προς τον Ύπαρχον Μόδεστον», ΕΠΕ 3,335
5. Του ιδίου, «Επιστολή 96 προς τον Μάγιστρον Σωφρόνιον», ΕΠΕ 2,211
6. Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, «Επιστολή 37, στο Σωφρόνιο», ΕΠΕ 7,75
7. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Εις τους ανδριάντας, Ομιλία Β’», ΕΠΕ 31,633
8. Πλάτωνος, Κρίτων, 51β