Το χωριό της Κεφαλονιάς, τα Δαυγάτα, το Σάββατο 12 Αυγούστου 2017 έζησε στιγμές πρωτόγνωρες, μοναδικές, πλημμυρισμένες από το άρωμα της αγάπης για τις ρίζες και τον τόπο!
Μια προσπάθεια τριών ετών, από τον Κεφαλονίτη Γιώργο Γαρμπή, ολοκληρώθηκε κι ένα όνειρό του, εκείνη τη μέρα έλαβε σάρκα και οστά.
Όλοι σχεδόν οι συγχωριανοί του έδωσαν το παρόν και στάθηκαν «τυχεροί», όπως είπαν χαρακτηριστικά γιατί τους δόθηκε η εικαιρία να γευτούν το μεγαλείο της προσπάθειας αυτής του συντοπίτη τους.
Το Λεύκωμα το οποίο ξεκινάει με την προέλευση των πρώτων κατοίκων του χωριού Δαυγάτα, συνεχίζει με την ιστορία του Ναού του Αγίου Γεωργίου, καταγράφει κτιριακά την κάθε λεπτομέρειά του, αναλύει επιστημονικά τις εικόνες και τους διάφορους συμβολισμούς, παρουσιάζει σχέδια και μελέτες γύρω από το παλαιό καμπαναριό που γκρεμίστηκε από τους σεισμούς του 1953 και φτάνει μέχρι και την πρόσφατη ανέγερση του νέου καμπαναριού!
Μια πραγματικά ολοκληρωμένη καταγραφή για οτιδήποτε σχετίζεται με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Δαυγάτων, η οποία θα μείνει στην ιστορία ως μοναδική, τόσο για το περιχόμενό της όσο και για την εξαιρετική εκδοτική της εμφάνιση.
Τι είναι για μας τους χριστιανούς ο Ναός; Είναι η νοητή ναυς, ναυς ίσον το καράβι. Ο Ναός είναι για μας ένα καράβι. Αυτό λοιπόν το καράβι το νοητό, η Εκκλησία μας το κάνει χειροποίητο Ναό, είναι το καράβι της πορείας του καθενός μας. Αυτό ήταν το καράβι που μέσα ταξίδευε η ψυχή ενός παιδιού από την πολύ παιδική του ηλικία μέχρι και την εφηβεία του, όταν έφυγε από δω. Ένας Γιώργος, ο κάθε Γιώργος μπορεί να μπαίνει μέσα στο Ναό και να ζει αθώα, αληθινά, αυθεντικά, βιωματικά όσα έζησε αυτό το παιδί, ο Γιώργος ο Γαρμπής.
Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί κανείς μέσα σ’ αυτό το καράβι, μέσα στην Εκκλησία του χωριού του, να μπορεί να ζήσει τέτοιου είδους στιγμές, να μπορεί να έχει τέτοια πετάγματα ψυχής τα οποία να τον οδηγήσουν σε τέτοιες δημιουργίες, όπως αυτό το Λεύκωμα. Με τις τόσο ωραίες και πολλές φωτογραφίες χαρά στο κουράγιο του Γιώργου, μπόρεσε να αποτυπώσει αυτό που εσείς, οι προηγούμενοι από εσάς, οι πατεράδες σας, οι παππούδες, οι προπάπποι σας έφτιαξαν, και που το χαρήκατε και το γεύεστε και θα το χαίρεστε εις τον αιώνα και γενεές γενεών των παιδιών σας…
Να σου ευχηθώ Γιώργο ως Επίσκοπος, ό,τι έζησες εσύ ως παιδί εδώ μέσα με αυτήν την απλότητα και την καλή προαίρεση, να το ζήσουν τα παιδιά σου και όλα τα παιδιά των Δαυγάδων μέσα σ’ αυτό το Ναό…»
«…Ο κ. Γαρμπής χωρίς να είναι ειδικός καταπιάστηκε με θέματα δύσκολα, προσπάθησε πολύ ευσυνείδητα, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει μεθόδους επιστημονικές και στο τέλος παρουσίασε ένα βιβλίο καθ’ όλα αξιοπρεπές.
«Δαυγάτα Κεφαλονιάς, τόπος καταγωγής, τόπος παιδικών αναμνήσεων, τόπος μελλοντικών ονείρων… Από τότε που γεννήθηκα, τα καλοκαίρια παραθέριζα για τρεις ολόκληρους μήνες σε αυτό το μικρό χωριουδάκι, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το πολύβουο Αργοστόλι. Μήνες ξεγνοιασιάς, ξεκούρασης και εσωτερικής αναζήτησης. Τα χρόνια πέρασαν, τα Δαυγάτα παρέμειναν τα ίδια…, δεν «μεγάλωσαν», αντιθέτως αυτό που μεγάλωσε ήταν η εσωτερική μου αναπόληση. Αυτό που μου έκανε πάντα εντύπωση ήταν ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου. Τον παρατηρούσα από πολύ μικρή ηλικία όταν ήμουν ιεροπαίδι μέσα στο Ιερό Βήμα, εκεί που ετοίμαζα το καρβουνάκι και το λιβάνι για το θυμιατό κατά τη Μεγάλη Είσοδο. Από τότε είχε ξεκινήσει μια εσωτερική μου ανάγκη να προσφέρω το κάτι παραπάνω για τον Ναό που εντυπωσίαζε τα παιδικά μου μάτια με τις λαϊκές τοιχογραφίες και τον πλούσιο ξυλόγλυπτο διάκοσμο.
Στις αρχές του 2014 δεν μπορούσα να κρατήσω άλλο μέσα μου τον κρυφό μου πόθο, τον εξωτερίκευσα σε όλους τους χωριανούς, οι οποίοι με συγκίνηση και ιδιαίτερο ενδιαφέρον με παρότρυναν κι αυτοί από την πλευρά τους, ώστε να δημιουργήσω ένα Λεύκωμα μέσα από το οποίο θα γινόταν μια πλήρης καταγραφή του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Δαυγάτων. Το εγχείρημα δεν θα ήταν καθόλου εύκολο, αν σκεφθεί κανείς ότι οι περισσότεροι από τους γέροντες του χωριού έχουν φύγει από τη ζωή.
Ξεκίνησε λοιπόν ένας μικρός μαραθώνιος συλλογής πληροφοριών, ο οποίος βασίστηκε σε προφορικές μαρτυρίες των χωριανών που αφορούσαν την κατασκευή, την ανακατασκευή, τις φθορές και τη συντήρηση του Ναού. Λόγω των σεισμών του 1953 μεγάλο τμήμα των Γενικών Αρχείων του Κράτους καταστράφηκε και ήταν δύσκολη η ανεύρεση πληροφοριών. Παρ’ όλα αυτά, μετά από επίπονη έρευνα βρέθηκαν σημαντικά έγγραφα που σχετίζονταν με τον Ναό. Η μία πληροφορία έφερνε την άλλη και σιγά-σιγά μαζεύονταν αξιόλογα στοιχεία. Χρειάστηκε βέβαια και η αναζήτηση κάποιων γενικών πληροφοριών που αφορούσαν το χωριό Δαυγάτα, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να παραθέσω και κάποια στοιχεία τα οποία ίσως αύριο να χάνονταν στη λησμονιά του χρόνου.
Η επιλογή της εμφάνισης του Λευκώματος έγινε με αυστηρά κριτήρια. Ήθελα μέσα από τις σελίδες του να προβάλω, όσο αυτό ήταν εφικτό, την ιστορία του Ναού, τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του, τις τοιχογραφίες, τις ουρανογραφίες, τις εικόνες, το τέμπλο, την ουρανία κ.ά. Δεν ήταν εύκολη η επιλογή και η επεξεργασία των τελικών φωτογραφιών μέσα από ένα ογκωδέστατο αρχείο 2.500 λήψεων! Προσπάθησα να κάνω μια προσέγγιση η οποία θα αποτύπωνε τον Ναό στην φυσική του αίγλη και γι’ αυτό τον λόγο δεν χρησιμοποιήθηκε στις φωτογραφίες κανένα ειδικό φίλτρο ώστε να εντυπωσιαστεί ο αναγνώστης.
Η διαδικασία ήταν πρωτόγνωρη για μένα. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχα ασχοληθεί με έρευνα, σταχυολόγηση, καταγραφή και συγγραφή πληροφοριών. Συνέχιζα χωρίς να γνωρίζω τον τελικό προορισμό. Μέσα μου όμως πίστευα ότι δεν ήμουν μόνος στο ταξίδι αυτό. Κάποιος ήταν μαζί μου και με συντρόφευε αργά τις νύχτες, όταν σελιδοποιούσα τις σελίδες του Λευκώματος. Αρκετές ήταν οι φορές, που με το νου μου, πέρασα το κατώφλι του Άη Γιώργη και κάθισα στα σκαλοπάτια κάτω από την εικόνα του στο τέμπλο. Ήταν οι στιγμές που ζητούσα την συμπαράστασή του και την βοήθειά του ώστε να ανταπεξέλθω στο δύσκολο έργο που είχα αναλάβει να φέρω εις πέρας. Κάθε φορά μου έδινε κουράγιο και δύναμη ώστε να συνεχίσω. Τον άφησα επί τρία χρόνια να με οδηγήσει μέχρι εκεί που ήθελε να φτάσω… Στο τέλος διαπίστωσα ότι κάποιος πίστευε σε εμένα περισσότερο απ’ ό,τι ίσως πιστεύω εγώ σε Αυτόν.
Η προσήλωσή μου στη δημιουργία του ήταν τέτοια, ώστε λίγες μέρες πριν από την εκτύπωση του Λευκώματος η σύζυγός μου, μού ανέφερε πως πολύ θα ήθελε να ήταν μία από τις σελίδες του, εννοώντας με αυτή τη φράση τον βαθμό της αγάπης και της αφοσίωσης που είχα για αυτό το δημιούργημά μου. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να την διαβεβαιώσω ό,τι δεν αποτελεί σελίδα, αλλά αποτελεί το εξώφυλλο ενός σημαντικού βιβλίου της ζωής που φέρει τον τίτλο «Οικογένεια».
Από την πρώτη μέρα που ξεκίνησε η έρευνα και η συλλογή πληροφοριών για το Λεύκωμα του Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Δαυγάτων υπήρξε μια πληθώρα ανθρώπων, Δημόσιων και Ιδιωτικών Υπηρεσιών, με τις οποίες είχα μια εξαιρετική συνεργασία. Κάθε φορέας με το ανθρώπινο δυναμικό του «αγκάλιασε» την προσπάθειά μου για το δύσκολο και χρονοβόρο έργο της καταγραφής και της προβολής του πλούτου, από καλλιτεχνικής απόψεως, που διαθέτει ο Ναός.
Συνοδοιπόροι μου για τα 3 χρόνια (2014-2017) της έρευνας, και τους οποίους ευχαριστώ θερμά από τα βάθη της καρδιάς μου, ήταν οι παρακάτω:
- Η Ιερά Μητρόπολη Κεφαλληνίας
- Η Ιερά Μονή Αγίου Παύλου Αγίου Όρους
- Το Ιστορικό Αρχείο της Εκκλησίας της Ελλάδος
- Η Αδελφότητα Κεφαλλήνων και Ιθακησίων Πειραιά
- Η Βιβλιοθήκη της Εθνικής Πινακοθήκης
- Η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
- Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου
- Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών όπου ειδικά για τον Τόμο αυτό συντήρησε 2 αγιογραφίες που έχει στην συλλογή του, του αγιογράφου των Δεσποτικών εικόνων του Ναού μας, Γερασίμου Ματσούκη
- Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους της Μακεδονίας
- Η Ψηφιακή χαρτοθήκη Αρχείου Χαρτογραφικής Κληρονομιάς
- Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Δήμου Κεφαλληνίας
- Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
- Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
- Το Εθνικό Τυπογραφείο Ελλάδος
- Το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αγ. Ανδρέα Μηλαπιδιάς
- Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Δαυγάτων
- Το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τραπέζης
- Το Εργαστήριο κατασκευής καμπανών «Μπέλλας», το οποίο πριν από 170 χρόνια κατασκεύασε τις καμπάνες του Ναού
- Το Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου
- Το Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο
- Ο κ. Γεράσιμος Γαλανός, ο οποίος μου εμπιστεύθηκε τα τοπογραφικά σχέδια του Ναού που είχε φτιάξει ο Δαυής αρχιτέκτονας Δημήτρης Παυλάτος και τέλος
- Ο κ. Γεώργιος Μοσχόπουλος, Γενικός Γραμματέας της Κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης, με την καθοδήγηση του οποίου βρέθηκαν πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες για το Ναό.
Εγκάρδιες ευχαριστίες απευθύνω και στην κυρία Δώρα Μαρκάτου, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Ιστορικό της Τέχνης, η οποία από την πρώτη κιόλας στιγμή έδειξε το ενδιαφέρον της για τον ίδιο το Ναό και δέχθηκε να βρεθεί εδώ κοντάς μας και να παρουσιάσει με το δικό της γλαφυρό τρόπο το Λεύκωμα.
Στο σημείο αυτό νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω τους γονείς μου Νίκο Γαρμπή και Σοφία Μαρκάτου οι οποίοι με μεγάλωσαν με τις αρχές αλλά και τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν έναν αυθεντικό Κεφαλονίτη. Επίσης εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου απέναντι στην αδελφή μου Μάντη Γαρμπή για την βοήθειά της στην οργάνωση της παρουσίασης, καθώς επίσης και στους θείους μου Ηλία και Ερωτόκριτο Μαρκάτο για την συμπαράστασή τους καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής μου.
Μετά από την σημερινή παρουσίαση, εκτός από την δωρεάν προσφορά μου σε κάθε οικογένεια του χωριού μας, κληροδοτώ τούτο το έργο και στις επόμενες γενιές ως πηγή πληροφοριών και ιστορικών στοιχείων που αφορούν την πλούσια Εκκλησιαστική Τέχνη της ιδιαίτερης πατρίδας μου, της Κεφαλονιάς.
Κλείνοντας αυτή την όμορφη εκδήλωση θα ήθελα να αφιερώσω το Λεύκωμα του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Δαυγάτων σε έναν άνθρωπο που δεν βρίσκεται ανάμεσά μας αυτή την στιγμή. Έναν άνθρωπο τον οποίο δεν γνώρισα ποτέ, τον θείο μου Γεώργιο Μαρκάτο, στην μνήμη του οποίου βαπτίστηκα Γεώργιος.»
Στην εκδήλωση παρέστησαν η Πρόεδρος επί τιμή του Λυκείου Ελληνίδων Κεφαλληνίας κυρία Ευρώπη Μοσχονά-Μαραγκάκη και ο πρ. Πρύτανης του Εθνικού Μετσοβείου Πανεπιστημίου κ. Νίκος Μαρκάτος. Την παρουσίαση συντόνισε η 7χρονη κόρη του Συγγραφέα Μαρίνα Γαρμπή.