Ἰερὰ Σταυροπηγιακὴ Κοινοβιακὴ Μονὴ Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπηλιᾶς τῶν
Ἀγράφων ὑπάγεται στὴν Ἰερὰ Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος καὶ Φαναριοφερσάλων
καὶ βρίσκεται στὸν δήμο Ἀνατολικὴς Ἀργιθέας στὸ χωριὸ Κουμπουριανά. Ἡ
Ἰερὰ Μονὴ εἶναι κτισμένη στὴν ἐξοχὴ ἑνός βράχου καὶ σὲ ὑψόμετρο 1000
μέτρων. Κτήτορες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς εἶναι δύο ἀδελφοὶ Ἀθανάσιος καὶ
Παρθένιος τῶν ὁποίων ἡ καταγωγὴ ἦταν ἀπὸ τὸ χωριὸ Στεφανιάδα. Ἀφορμὴ τῆς
ἱδρύσεως τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἦταν ἡ εὕρεση μὲ θαυματουργικὸ τρόπο τῆς
εἰκόνος τῆς Παναγίας τῆς Ὀδηγήτριας (Σπηλιώτισσας).
Στὸ χώρο τῆς Μονῆς συναντάμε δύο Ναούς: Ὁ μικρότερος καὶ παλαιότερος εἶναι ἀφιερωμένος στὴν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου καὶ κτίστηκε τὸ 1064. Ὁ μεγαλύτερος, ποὺ εἶναι καὶ τὸ καθολικὸ τῆς Μονῆς, τιμάται στὴν μνήμη τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Είναι τρίκλητος βασιλικὴ μὲ τρούλο καὶ κτίστηκε τὸ 1736. Τὸ τέμπλο τοῦ Ναοῦ φιλοτεχνήθηκε τὸ 1779 ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς τεχνῖτες Γεώργιο καὶ Ἰωάννη. Στὴ Δεσποτικὴ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ὥς Μεγάλου Ἀρχιερέως ὑπάρχει ἡ ἐπιγραφή: «Ἐλάχιστος Θεόδωρος ἁγιογράφος ἀπὸ τὴν Μεγαλοβλαχίαν ἐκ κώμης Βουκουρέστι, Ἔτει ΑΨΛΖ». Γύρω ἀπὸ τοὺς δύο Ναοὺς σώζονται κελιὰ καὶ ὁ φρουριακὸς περίβολος.
Στὴν Ἰερὰ Μονὴ φυλάσσεται ἡ Θαυματουργὸς Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Σπηλαιώτισσας, σύμφωνα μὲτὴν παράδοση, ἔργο τοῦ Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ μὲ σωρεία Θαυμάτων.
|
Ἡ Ἰερὰ Μονὴ ἔπαιξε σημαντικὸ ρόλο στοὺς ἀγῶνες τοῦ 1821. Ὁ Γεώργιος Καραϊσκάκης ἔκανε συχνὰ πολεμικὲς συσκέψεις καὶ συμβούλια στὴν Ἰερὰ Μονή, ἀφοῦ ἡ θέση της εἴχε ἰδιαίτερη στρατηγικὴ σημασία. Στὴν Ἰερὰ Μονὴ εἶχε τὴν ἕδρα της ἡ Ἐπαναστατικὴ Κυβέρνηση στὰ 1867.
Τὰ τελευταία χρόνια μὲ ἐνέργειες τοῦ Καθηγουμένου Ἀρχιμ. Νεκταρίου καὶ μὲ τὴν οἰκονομικὴ ἐνίσχυση τῶν εὐλαβῶν προσκυνητῶν ἡ Ἰερὰ Μονὴ ἀναστυλώνεται.