Ἡ Σύναξη τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου στήν Κωνσταντινούπολη (29 Αὐγούστου – 2 Σεπτεμβρίου 2015)

Γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τοῦ αὐτοκεφάλου της Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος οἱ Μητροπολῖτες τῶν λεγομένων ἀκόμη Νέων Χωρῶν συνῆλθαν μαζὶ μὲ τοὺς ἁπανταχοῦ της γὴς ἀρχιερεῖς τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου σὲ κοινὴ σύναξη στὴν Κωνσταντινούπολη ἀπὸ 29η Αὐγούστου ἕως 2α Σεπτεμβρίου 2015. Οἱ Ἕλληνες Μητροπολῖτες προσεκλήθησαν προσωπικὰ μὲ τὸ ἀπὸ 13ης Ἰουλίου 2015 ὑπ’ ἀριθμ. Πρωτ. -635- ἔγγραφο τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, ὅπου ἀναγραφόταν ὡς σκοπὸς τῆς Συνάξεως, «τοῦτο μὲν πρὸς ἀδελφικὴν ἐπικοινωνίαν καί ἐν κοιναῖς δεήσεσι καὶ προσευχαῖς ἐγκαινιασμὸν τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους καὶ τῆς ἀρχομένης νέας Θ΄Ἰνδικτιῶνος, τοῦτο δὲ ἵνα ἀνταλλάξωμεν ἀπόψεις ἐπὶ συγκεκριμένων θεμάτων…».

Ἀπὸ μέρους δὲ τῆς ἱερᾶς Συνόδου τῶν Ἀθηνῶν δὲν ἐπακολούθησε οἱασδήποτε φύσεως σχετικὸ ἔγγραφο. Μόνο ὅταν ἐπλησίαζε ἡ ἡμερομηνία τῆς Συνάξεως ἀπὸ τὸν διαδικτυακὸ τύπο ἔγινε γνωστὸ τὸ γεγονὸς κάποιας ἰσχνῆς ἀντιδράσεως ἐκ μέρους τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καὶ συγκεκριμένα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ σὰν ἕνα εἶδος διαμαρτυρίας, διότι ἐπισήμως δὲν ἐνημερώθηκε ἡ Ἀθήνα γιὰ τὴν ἐν λόγω Σύναξη τοῦ Φαναρίου. Ἡ ἐπίσημη ἀπάντηση ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὴν ἔνσταση αὐτή, στὸν «παραπικρασμὸ» αὐτὸ τῆς ἡγεσίας τῶν Ἀθηνῶν, ὅπως χαρακτηρίσθηκε ἀπὸ τὸ Φανάρι, ἦταν ὅτι τὸ ἔγγραφο τῆς προσκλήσεως τῶν Μητροπολιτῶν τῶν Νέων Χωρῶν ἐνημέρωνε ταὐτόχρονα, ἐννοεῖται, καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἄρα, σύμφωνα μὲ αὐτὴν τὴν λογική, ἰδιαίτερο ἔγγραφο δὲν ἀπαιτεῖτο. Ἐδῶ ἔληξε τὸ θέμα τῆς ἀσθενοῦς διαμαρτυρίας – ἐνστάσεως καὶ τῆς ἄμεσης ἀπαντήσεως μεταξὺ Ἀθηνῶν καὶ Φαναρίου.

Ἐκτὸς ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων οἱ ἐξ Ἑλλάδος προσκληθέντες Μητροπολῖτες ἀνταποκρίθηκαν οἱ περισσότεροι καὶ βρέθηκαν μὲ τοὺς συνεργάτες των ἔγκαιρα στὴν Κωνσταντινούπολη, προκειμένου νὰ συμμετάσχουν στὴν πρώτη αὐτὴ καθολικὴ σύναξη τῶν ἀρχιερέων πού μνημονεύουν «ἐν πρώτοις» στὴ Θεία Εὐχαριστία τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη. Ἡ ἱερὰ αὐτὴ Σύναξη μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Παναγιώτατο Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο πραγματοποιήθηκε στὸν μεγαλοπρεπῆ καὶ καλῶς διατηρημένο ναὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος στὴν περιοχὴ τοῦ Ταξίμ. Ὅλοι οἱ σύνεδροι, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς, Μητροπολῖτες καὶ Ἐπίσκοποι, καθήμενοι σὲ τρεῖς σειρὲς καθισμάτων ἦσαν συνολικὰ 136.

Ἡ πρώτη ἡμέρα τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνάξεως ἄρχισε μὲ ἐπιβλητικὴ Ἀκολουθία προεξάρχοντος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου. Βοηθούμενος ἀπὸ τοὺς πατριαρχικοὺς διακόνους καὶ τοὺς χοροὺς τῶν ἀναλογίων τοῦ πατριαρχικοῦ Ναοῦ ἀνέπεμψε δεήσεις καὶ ἱκεσίες ὑπὲρ εὐοδώσεως τῶν σκοπῶν τῆς ἱερᾶς Συνάξεως.

Ἀκολούθησαν μακροσκελεῖς προσφωνήσεις ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμεν. Πατριάρχου καὶ τοῦ συμπροεδρεύοντος ἁγίου Περγάμου. Τόσο στὶς προσεγμένες αὐτὲς ὁμιλίες ὅσο καὶ στὶς ὑπόλοιπες, πού ἀκολούθησαν τὶς ἑπόμενες ἡμέρες τοῦ συνεδρίου, ἐμφανὴς ἦταν ἡ προσπάθεια τῶν ὁμιλητῶν νὰ ἐξαρθῆ ἡ ἐξαιρετικὴ σημασία, ὁ κομβικός, βασικὸς ρόλος, οἱ πρωτοβουλίες καὶ ἡ σπουδαιότητα ἐν γένει τοῦ ἐπιτελουμένου ἔργου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ ὅσον ἀφορᾶ στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ σχετικὰ μὲ τοὺς χριστιανοὺς τῶν ἄλλων δογμάτων σὲ ἐπίπεδο κυρίως διαλόγων καὶ γενικότερα μέσα στὴν καταπληκτικὴ ροὴ τοῦ παγκόσμιου γίγνεσθαι.

Ἡ πρωτοφανὴς αὐτή, ἐξ ἐπόψεως προσκεκλημένων, ἐπισκοπικὴ Σύναξη τοῦ Φαναρίου εἶχε ἀξιόλογα θετικὰ καὶ πολλαπλῶς ὠφέλιμα ἀπὸ ἄποψη ἐκκλησιολογικὴ στοιχεῖα. Κατ’ ἀρχὰς τὸ θέαμα ἦταν συναρπαστικό, ἀνακαλώντας ἀρχαῖες ἡμέρες εὔκλειας καὶ δόξης, καθὼς ἦταν συναγμένοι ἐπὶ τὸ αὐτὸ, ἐκ περάτων γῆς, δεκάδες Ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι ὑπὸ τοὺς φωτεινοὺς θόλους τοῦ μεγαλοπρεποῦς Ναοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὴ σεπτὴ Κορυφὴ των, στὴν καρδιὰ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία ἀκόμη, καὶ στὶς ἡμέρες μας, παρὰ τὴν πείσμονα καὶ ἀλλόκοτη (τερατώδη) παραμόρφωση τῆς ἱστορικῆς της μορφῆς διατηρεῖ ζωηρὰ ἴχνη τῆς ἀρχαίας, ἀνεπανάληπτης καλλονῆς της καὶ προκαλεῖ αἰσθήματα γλυκύτατης νοσταλγίας καὶ ὑπερηφάνειας στὴν καρδιά μας. Σήμερα μάλιστα πού οἱ ἀπειροπληθεῖς κάτοικοί της δὲν διαφέρουν σὲ εὐγένεια καὶ φιλόξενη διάθεση ἀπὸ τοὺς κατοίκους ἄλλων εὐρωπαικῶν κρατῶν.

Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸ τὸ εὐάρεστο αἴσθημα πού μετέδιδε ἡ σύναξη ἐπὶ τὸ αὐτὸ μεγάλου τμήματος τοῦ Ὀρθοδόξου ἐπισκοπικοῦ σώματος, ἡ ἐν λόγω πρωτοφανὴς Σύναξη τοῦ Φαναρίου μὲ τὶς ὑψηλοῦ θεολογικοῦ ἐπιπέδου εἰσηγήσεις καὶ τὶς ἐπιτυχεῖς παρεμβάσεις τῶν συνέδρων ἔδωσε ἀρκετὰ πειστικὰ πολλὲς ὄψεις, ἄγνωστες σὲ πολλούς, τῶν ἑκάστοτε διαλόγων μὲ τοὺς ἑτεροδόξους, ὅπως καὶ τῶν δυσκολιῶν καὶ τῶν προβλημάτων πού ἀναφύονται κατὰ τρόπο ὀδυνηρό, κάποτε μεταξὺ ὁμοδόξων ἐκκλησιῶν. Ὅπως ἐπίσης ἄκουσαν πολλοὶ σύνεδροι ἀπὸ τὸ στόμα κοσμογυρισμένων ὀρθοδόξων ἐπισκόπων γιὰ σκοτεινὰ παρασκήνια, κοσμικὰ διαβούλια καὶ περίπλοκα στὶς ἀναγκαστικὲς κάποτε σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας μὲ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου τούτου. Πράγματα φυσικὰ ἄγνωστα, ἀνυποψίαστα, ἀπροσπέλαστα σὲ μᾶς πού ζοῦμε στὴ μακαριότητα καὶ τὴν αὐτάρκεια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ «ἐπαρχιωτισμοῦ» (Ἐλέχθη καὶ αὐτὸ μετριοφρόνως μὲ δόση εὐσεβάστου οἴκτου…).

Ἐντύπωση βέβαια ὄχι τόσο εὐχάριστη προκάλεσε ἡ ὑποστηριζόμενη, μᾶλλον μὲ ἀρκετὴ εὐκρίνεια διαφαινόμενη, ἀπ’ ὅσα σπουδαῖα ἐλέχθησαν κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνάξεως ἄποψη, ὅτι τὰ ἴδια τά πράγματα, ἡ σύγχρονη πολιτική, πολιτιστικὴ καὶ ἠθικὴ κατάσταση τοῦ κόσμου τούτου, ἀπαιτοῦν ἐξάπαντος κάποια ὑποχωρητικότητα καὶ κάποια εὐκαμψία καὶ εὐλυγισία διπλωματικὴ στὶς σχέσεις μας μὲ τοὺς ἑτεροδόξους χριστιανούς. Ἐπίσης ἐξένισε πολλούς καὶ ἡ ἐπίμονη ἄποψη ὅτι σοβαρότατο ἐμπόδιο στὴν καλὴ καὶ εὔρυθμη πορεία τῶν διαλόγων ἀποτελεῖ ἡ ἐπίμεμπτη, διαρκής ὑστεροβουλία τῶν ἐκπροσώπων τῆς πολυπληθοῦς Ἐκκλησίας τοῦ Βορρᾶ.

Καὶ ἐὰν μὲν κάπως ἀορίστως ἐτονίζετο αὐτὴ ἡ ἀπαραίτητη «ἐκ τῶν πραγμάτων» διπλωματικὴ εὐλυγισία τῆς Ὀρθοδοξίας, μικρὴ καὶ ἀνεπαίσθητη θὰ προκαλοῦσε ἐντύπωση. Ὅμως τοῦτο ἔγινε ὀδυνηρὰ ἀντιληπτό, ὅταν ἐθίγη τὸ θέμα τῶν συμπροσευχῶν, κάτι πού ἀπασχόλησε, ὄχι ἁπλῶς τὸ παρελθόν, ἀλλὰ αὐτοὺς τοὺς θεοπνεύστους ἱεροὺς κανόνες κάποτε ἢ ὅταν παρελήφθη ἐπίμονα στὰ κείμενα, πού ἐκφωνοῦντο, ἡ γνωστή μας γενικὴ ἀπὸ τὴ λέξη πρωτεῖον τοῦ Ρώμης, δηλαδὴ ἡ γενικὴ τιμῆς ἢ ἐξουσίας ἢ τὸ ἐπαχθέστερο, ὅταν διεφάνη στὰ λόγια τοῦ συμπροεδρεύοντος κάποια ὑποτίμηση ἀρχαίου καὶ ἐπιφανοῦς ἐκκλησιαστικοῦ διδασκάλου. Ποίου; Τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καὶ γενικώτερα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κινήματος τοῦ Ἡσυχασμοῦ.

Βέβαια ὅλα αὐτά, ἔστω καὶ σὰν ἀμυδρὲς σκιές, δὲν ἀμαυρώνουν τὴν σπουδαιότητα τῆς Συνάξεως αὐτῆς, οὔτε βέβαια δίνουν τὸ δικαίωμα σὲ εὔκολους, ἄκριτους, βιαστικούς, πικρόχολους, μικρόψυχους καὶ ἀδιάκριτους σχολιασμοὺς ἐκ μέρους γνωστῶν τιμητῶν τῆς πατρίδος μας ἐναντίον τῆς ἐργώδους, ἀκατάπαυστης προσπάθειας τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου νὰ ἐκπληρώση τὸν μοναδικὸ ἱστορικό του ρόλο μέσα στὸν σύγχρονο ἀνήσυχο καὶ εἰκονοκλαστικὸ κόσμο μας. Τιμητών στρεφομένων ἐναντίον τῆς σεβασμίας ἱερᾶς Καθέδρας, ἡ ὁποία, σύμφωνα μὲ τὴν συγκινητικότατη ἔκφραση τοῦ Παναγιωτάτου, μοιάζει μὲ σταγόνα μέσα στὸν ὠκεανὸ τῶν ἀλλοθρήσκων. Πάντως λίγη προσοχὴ καὶ σύνεση, ὅπως καὶ διάκριση, ὅλα ἀπόρροια εἰλικρινοῦς πίστεως καὶ ἀδελφικῆς ἀγάπης, δὲν ἀποτελοῦν πολυτέλεια γιὰ τὰ «ἀντιμαχόμενα», ὡς μὴ ὤφειλε, ἰδεολογικὰ στρατόπεδα.

Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσοστόμου

Κύριο Άρθρο περιοδικού: «Άμβων Παγγαίου» Ι.Μ. Ελευθερουπόλεως,
Τεύχος 48ο – Οκτώβριος – Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2015