Ο Αρχιεπίσκοπος για την ημέρα του Περιβάλλοντος.

Το οἰκολογικό πρόβλημα, ὅπως ἀποκαλοῦνται συλλήβδην τά ἀποτελέσματα τῆς ἀλόγιστης συμπεριφορᾶς τῶν ἀνθρώπων πρός τό περιβάλλον, μέ ὅ,τι αὐτά συνεπάγονται πλέον σήμερα διά τούς ἴδιους, εἶναι ἀπό τά πλέον σύνθετα καί πολυδιάστατα προβλήματα, τά ὁποῖα ταλανίζουν τήν ἀνθρωπότητα στήν ἐποχή μας. Ἔχει προκύψει ἀπό τήν κατάχρηση τῶν ἀγαθῶν τῆς φύσης στήν ὠφελιμιστική προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου νά κυριαρχήσει στόν κόσμο, συμπεριφερόμενος ὄχι ὡς δημιούργημα, καί αὐτός, ἐπί δημιουργήματος τοῦ Παντοκράτορος Θεού, ἀλλ’ ὡς ἐχθρός καί κατακτητής καί καταστροφεύς καί ἄνους κυρίαρχος. Ἡ κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας του κατέστησε ἀμφίβολη καί τή στάση του ἔναντι τοῦ φυσικοῦ κόσμου.


Η Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία θεωρεί, ὅτι ἡ προστασία τοῦ κόσμου, τόν ὁποῖο ὁ Δημιουργός καί Κύριος τοῦ παντός ἔπλασε «καλόν λίαν» καί τόν κληροδότησε στόν ἄνθρωπο, τόν ὁποῖο «ἔθετο ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν», ἀποτελεῖ διαχρονικά μέγιστη εὐθύνη καί υποχρέωση τοῦ ἀνθρώπου. Ὑποχρέωση, τήν ὁποία πολύ περισσότερο σήμερα, ὁπότε ἀπέβη ἀπολύτως ἀναγκαία ἐξ αἰτίας των κλιματικῶν ἀλλαγῶν πού προκαλεῖ ἡ ἐκτεταμένη μόλυση τοῦ περιβάλλοντος.

Παρερμηνεύσαμε τή θέση μας μέσα στη Δημιουργία καί τήν ἐκμεταλλευθήκαμε χωρίς αἰδώ, ἰδίως κατά τούς τελευταίους αἰῶνες, χρησιμοποιώντας καταχρηστικῶς ὅλες τίς δυνατότητες τίς ὁποῖες μᾶς προσέφερε ἡ ἐξέλιξη τῶν ἐπιστημῶν. Οἱ συνέπειες αὐτῆς τῆς συμπεριφορᾶς εἶναι ὅτι τό περιβάλλον ἀντιδρᾶ πλέον ἀρνητικά καί ἐχθρικά ἐπαναστατώντας. Ἐκδικεῖται τούς καταχραστές καί τούς ἀπειλεῖ μέ ἄμεση καί ἀσυγχώρητη τιμωρία. Τά τερατώδη μέσα καί οἱ μέθοδοι, πού χρησιμοποιήθηκαν γιά ἀλόγιστο πλουτισμό ἤ ἐπικράτηση τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τοῦ ἴδιου τοῦ γένους του, εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα ὄχι μόνο νά ἀπογυμνωθεῖ τό περιβάλλον ἀπό τό φυσικό κάλλος του, νά πάψει να εἶναι εὐεργετικό γιά τούς κατοίκους τῆς γῆς, ἀλλά καί νά ἐξελιχθεῖ σέ ἀγρό «ἀκανθῶν καί τριβόλων».

Σέ ἐποχές πνευματικά ἄνυδρες καί ὑπαρξιακά ὑποσιτισμένες, δίχως ξεκάθαρο νόημα ζωῆς καί πρόταση ὑπέρβασης τοῦ δεινοῦ «τώρα», ὁ σύγχρονος άνθρωπος, ἀντιμετωπίζοντας εἴτε στήν παγκοσμιοποιημένη καί θολή ἐκδοχή του ὡς ἄνθρωπος τοῦ κόσμου, εἴτε στήν πιό προσωπική του υπόσταση ὡς κληρονόμος, φορεύς καί μεταλαμπαδευτής ἑνός ἀδιέξοδου τρόπου ζωῆς, ἀρχίζει νά συνειδητοποιεῖ ὅτι ὁ ἴδιος καί τά παιδιά του εὑρίσκονται πλέον σέ σύγκρουση πρός τό περιβάλλον, τό ὁποῖο παραθεώρησε ὡς ἔργο τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο ἐν πολλοῖς ἀπομάκρυνε ἀπό τή ζωή του.

Βιώνει τήν κρίση πού προκάλεσαν ὁ ἐγωκεντρισμός, ἡ φιλαυτία, ἡ χλιδή, ἡ βουλιμία, ἡ ὑπέρμετρη κατανάλωση, ἡ ἐξάντληση τῶν φυσικῶν πόρων. Τό σημερινό ἀδιέξοδο μέσα στό περιβάλλον εἶναι μέ δραματικό τρόπο ἡ μέ τόν πιό φανερό καί ἔμπρακτο τρόπο πιστοποίηση, ὅτι ἡ φύση καί ὅσα περιβάλλουν τόν ἄνθρωπο εἶναι ἐπικίνδυνη προέκταση τοῦ ἑαυτοῦ του,

Μέ ἀσταθῆ βήματα, ἀπό θέση ἄμυνας, προσπαθεῖ να ἀποκαταστήσει κάποια ἰσορροπία, χρησιμοποιώντας ὅμως καί πάλι τίς ἴδιες ἤ παρεμφερεῖς τεχνικές μεθόδους καί μέσα, ἀντί τῶν φυσικῶν δυνάμεων καί μηχανισμῶν, πού διαθέτει ἡ φύση. Μέτρα λαμβάνονται γιά τό περιβάλλον ἀλλά μόνον ἐπιδείνωση τῶν φαινομένων σημειώνεται. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι παράξενο, διότι στήν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων δέν λαμβάνεται διόλου ἡ πνευματική πλευρά, ἀπό ὅλες τίς μελέτες λείπει ὁ Χριστός, λείπει ἡ ἀναφορά στόν Θεό, τόν Δημιουργό τῆς κτίσης καί τῶν πλασμάτων.

Ἡ οἰκολογική κρίση, τό τονίσαμε «πάλιν καί πολλάκις» εἶναι πρωτίστως κρίση πνευματική καί ἠθική. Προκύπτει ἀπό τήν ἐσωτερική κρίση πού δημιουργήθηκε στόν ἄνθρωπο. Ἡ περιβαλλοντική κρίση ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ ὑλιστικός καί εὐδαιμονιστικός τρόπος ζωῆς διέστρεψε τήν φύση τοῦ ἀνθρώπου καί τόν σκοπό τῆς Δημιουργίας, πού τελικῶς εἶναι ἡ θεογνωσία του. Ἡ κατακυρίευση τῆς γῆς κατέληξε σέ καταλήστευσή της. Ἡ χρησιμοθηρία ὁδήγησε στόν ὠφελιμισμό καί ὁ ὠφελιμισμός στήν ἀδηφαγία καί τήν πλεονεξία.

Οὐσιαστική ἀλλαγή στήν οἰκολογία, ἄν δέν ἐπανέλθει ὁ ἄνθρωπος τό συντομότερο στήν ὀρθή σχέση του μέ τόν Θεό, δέν εἶναι δυνατόν νά πραγματοποιηθεῖ. Ἡ παράδοση τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας διδάσκει ὅτι δέν εἶναι δυνατόν «νά ἀγαπήσουμε τήν φύση, ἄν δέν κάνουμε χῶρο νά σκηνώσει στίς καρδιές μας ὁ Δημιουργός της. Ἄν δεν συνειδητοποιηθεῖ εὐρύτατα ὅτι μακριά ἀπό τόν Θεό δέν ὑπάρχει ζωή ἀλλά καθημερινός θάνατος, τότε στά ὑπάρχοντα ἀδήριτα προβλήματα θά προστίθενται καί ἄλλα.

Τό οἰκολογικό πρόβλημα ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία προτείνοντας τήν ὀρθοπραξία ὡς ἀσφαλῆ διέξοδο καί θεραπεία. Προτείνει εἰρήνη κατά Χριστόν καί ἄσκηση, δύο πόλους, γύρω ἀπό τους ὁποίους ἀναπτύσσεται ἡ ὀρθόδοξη θεολογία γιά τή λύση τοῦ προβλήματος κάι ταυτόχρονα ἐγκράτεια, μέτρο καί λιτότητα, τήν ὁποία σοφά προτείνει τό ἀσκητικό πνεῦμα της καί προστατεύει τόν κόσμο ἀπό τίς ὑπερβολές. Στή λατρεία τοῦ κέρδους καί τήν ἀχαλίνωτη κερδοσκοπία, πού ὁδηγεῖ στήν ὑπερεκμετάλλευση τῶν φυσικῶν πηγῶν, διδάσκει τή νόμιμη ἐργασία καί τήν ἔντιμη ἀπολαβή τοῦ κέρδους ἀπό αὐτήν. Αὐτός εἶναι ὁ ὀρθόδοξος τρόπος μέ τόν ὁποῖο θά τεθεῖ φραγή στην καταστροφή τοῦ περιβάλλοντος καί εὐχή μας ἡ ἄμεση ἐνστέρνισή του.