"Χαίροις ω χαράς της επουρανίου γεννήτρια".

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

Μας μυσταγωγεί και πάλι, αυτήν τη χαρμόσυνη ημέρα του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου ο θεοφόρος ποιμήν των Ιεροσολύμων Άγιος Σωφρόνιος. Μας μεταφέρει με το ποιητικό του τάλαντο, αλλά κυρίως με τη θεόπνευστη γλώσσα του ευχάριστα μηνύματα και χαρμόσυνες αγγελίες.

«Από τότε (από τον Ευγγελισμό της Υπεραγίας Θεοτόκου)», λέγει ο ιερός πατήρ, «ενώθηκαν αυτά που δεν ενώνονται ... από τότε συνδέθηκαν αυτά που δεν συνδέονται ... από τότε τα θεία γίνονται ανθρώπινα, προκειμένου τα ανθρώπινα να γίνουν περισσότερο θεϊκά ... από τότε ο ύψιστος εξαγγέλεται ως ταπεινός άνθρωπος και ο αόρατος γίνεται ορατός και αυτός που είναι απρόσιτος καταδέχεται να τον αγγίζουν ... και αυτός που έχει αθάνατη φύση φανερώνεται με θνητή σάρκα, ώστε τη θνητή και γεμάτη πάθη ανθρωπότητα να την ανεβάσει προς τη λαμπρή αθανασία και απάθεια»¹.

Ευαγγελισμός! «Της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις»². Όλων των δεσποτικών εορτών αρχή και κεφάλαιον, «πρώτη πασών των εορτών και πάντων των αγαθών αρχή»³.

Ευαγγελισμός! Εορτή της χαράς και της πνευματικής ευφροσύνης. Γι’ αυτό «από τη χαρά αρχίζει το χαιρετισμό του προς αυτήν ο Άγγελος της χαράς. ... Διότι γνώριζε .... ότι το μήνυμά του ήταν για όλους τους ανθρώπους, καθώς και για όλη την κτίση πρόξενο χαράς ... Θα διέλυε κάθε λύπη για όλους ... Θα φωτιζόταν ο κόσμος με τη θεογνωσία ... Θα καταστρεφόταν η δύναμη της φθοράς ... Θα σωζόταν ο άνθρωπος που είχε χαθεί λόγω της αμαρτίας. Γι αυτό βάζει ως πρόλογο του ευαγγελισμού του προς την Παρθένο τη χαρά και ως παγκόσμιος χαρά φανερώνεται η όλη συνομιλία»⁴.

Επιτρέψτε μου, σήμερα, αυτή την ημέρα της χαράς, να μεταφέρω στην αγάπη σας δύο χαιρετισμούς του Αγίου Σωφρονίου προς την «μακαρίαν Παρθένον και μητέρα του Θεού», που έφερε αυτήν τη χαρά.

Πρώτον. «Χαίροις ω χαράς της επουρανίου γεννήτρια» – «Χαίρε εσύ που γέννησες την επουράνιο χαρά»⁵.

Από τότε που ακούσθηκε ο αρχαγγελικός χαιρετισμός άρχισε η αποκάλυψη «του μυστηρίου του αποκεκρυμμένου από των αιώνων και των γενεών»⁶. Είναι το σχέδιο της αγάπης του Θεού για τη λύτρωση του ανθρωπίνου γένους. Είναι η ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού στα πανάχραντα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Δι’ αυτής συντελείται η επανόρθωση του Αδάμ και διορθώνεται το δράμα της προμήτορος Εύας. Η φύση που τόσο τραγικά έπεσε αποβάλλοντας τη θεομορφία της, αναστυλώνεται τώρα βρίσκοντας την παλαιά της ευγένεια και την προπτωτική της καθαρότητα και ομορφιά»⁷.

Και αυτή η χαρά, την οποία έφερε η Θεοτόκος στον κόσμο, ανήκει κατά πρώτο και κύριο λόγο σ αυτήν, αφού γέννησε την αυτοχαρά και την πηγή της χαράς. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης απευθυνόμενος προς την Υπεραγία Θεοτόκο γράφει : «Συ μόνη προορίσθηκες από του αιώνος (του κόσμου τούτου), μάλλον δε και προ των αιώνων να γίνεις Μητέρα του Υιού του Θεού, δηλαδή να συλλάβεις ασπόρως στην κοιλία σου και να γεννήσεις τη χαρά όλου του κόσμου, ... την αυτοχαρά και πάσης χαράς πηγή και αιτία, δηλαδή τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Καθώς λοιπόν εσύ μόνη συνέλαβες και εγέννησες την αυτοχαρά και πηγή της χαράς, έτσι σε σένα μόνη πρέπει να χαίρεις κυρίως υπέρ πάντας, και Αγγέλους και ανθρώπους»⁸. Γι αυτό και «κάθε ύμνος που προσφέρεται στο όνομά σου ... είναι ανάγκη να είναι αρτυμένος και μελιτωμένος με το ... Χαίρε»⁹.

«Χαίρε Κεχαριτωμένη». «Διότι με τη διακονία σου στο έργο της σωτηρίας ... έγινες και είσαι δοχείο που δέχθηκε μέσα του Εκείνον που είναι η επουράνιος ευφροσύνη ... Με Σένα χαρίζεται η χαρά σ’ όλη την κτίση και το ανθρώπινο γένος απολαμβάνει και πάλι το αρχαίο αξίωμα (δηλαδή την τιμή που είχε πριν από την πτώση των Πρωτοπλάστων)»¹⁰.

«Χαίρε της χαράς όργανον» συμπληρώνει ο Άγιος Ανδρέας Επίσκοπος Κρήτης, με το οποίο διαλύθηκε η καταδίκη της κατάρας ... και δωρήθηκε στον άνθρωπο το δικαίωμα της χαράς»¹¹.

Γι αυτό και όποιος πλησιάζει την Παναγία γεμίζει από χαρά. Το ιλαρό της πρόσωπο γαληνεύει τις ψυχές των Χριστιανών, σκορπίζοντας τη χάρη του Υιού της και την υπερκόσμια χαρά, που είναι δώρο του Αγίου Πνεύματος. Για τον κάθε άνθρωπο :

Είναι «των θλιβομένων η χαρά και των αδικουμένων η προστάτις».

Είναι η παρηγορήτρια στις θλίψεις και στις δοκιμασίες της παρούσης ζωής.

Είναι, ακόμη, η εγγύηση ότι θα υπερνικηθούν οι δυσκολίες και θα ξαναβρούμε το νόημα της υπάρξεώς μας και, επομένως, θα αποκτήσουμε γαλήνη και χαρά.

Γι αυτό και την ονόμασαν «Οδηγήτρια», αφού δείχνει στον κάθε οδίτη αυτής της ζωής το δρόμο που οδηγεί στη μόνιμη χαρά, την οποία ο Υιός και Θεός της χαρακτήρισε αναφαίρετη : «και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ’ υμών»¹².

Δεύτερον. «Χαίροις ω πάντων παραδόξων παραδοξότατον θέαμα» δηλαδή «Χαίρε, εσύ που είσαι απ’ όλα τα θαυμαστά και παράδοξα το πιο θαυμαστό θέαμα»¹³.

→ Θαυμαστός ο τρόπος της συλλήψεως και της γεννήσεώς της, αφού δια της χάριτος του Θεού έχουμε τη λύση της στειρώσεως της Αγίας Άννης.

→ Θαυμαστές οι προεικονίσεις της Παρθένου Μαρίας, τις οποίες συναντούμε στην Παλαιά Διαθήκη και οι οποίες πιστοποιούν και επικυρώνουν την ύψιστη αποστολή της στο ανθρώπινο γένος. Η ακατάφλεκτος βάτος¹⁴, την οποία αντίκρυσε ο θεόπτης Μωυσής στο όρος Σινά, τύπος της Αειπαρθένους Θεοτόκου. Η Σκηνή του Μαρτυρίου¹⁵ προαναγγέλει την έμψυχον κιβωτόν, που έγινε το κατοικητήριο της Θεότητος. Η ολόχρυση στάμνα¹⁶, που περιείχε το μάννα, προτύπωση της Αειπαρθένου Μαρίας, η οποία έφερε τον Άρτο της Ζωής. Η ράβδος Ααρών η βλαστήσασα, η τράπεζα των άρτων, η λυχνία της Σκηνής του Μαρτυρίου, τα Άγια των Αγίων¹⁷, καθώς και η διάβαση της Ερυθράς θαλάσσης και η κλίμακα του Ιακώβ είναι προτυπώσεις του μυστηρίου της Θεοτόκου.

→ Θαυμαστή η ζωή της και το πλήθος των αρετών της. Όλη η ψυχοσωματική της ύπαρξη ζούσε και ανέπνεε για το Θεό. Ετοίμαζε τον εαυτό της ως πολύτιμο και εύχρηστο σκεύος στη διακονία του Υψίστου. Γράφει ο θεοφόρος Δαμασκηνός : « Ζούσε ζωή ανώτερη από τη φύση ... μάτια για πάντα στον Κύριο δοσμένα ... αυτιά που ακούουν το θεϊκό λόγο και ευφραίνονται με την κιθάρα του Πνεύματος ... χείλη που δοξολογούν τον Κύριο ... καρδιά καθαρή και αμόλυντη που βλέπει και ποθεί τον αόρατο Θεό ... πόδια οδηγημένα από το λυχνάρι του θείου νόμου ... ολόκληρη (η Παρθένος) πόλη του Θεού»¹⁸.

→ Θαυμασιότερη η διακονία της στην υπερλόγον σάρκωση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. «Επειδή η Μαρία, ενώ έφερε σάρκα, την άφθαρτη πολιτεία είχε κατακτήσει, και αφού έζησε με κάθε είδους αρετή, βίωσε πολύ ανώτερα από τα ανθρώπινα. Γι’ αυτό και ο Λόγος του Θεού Πατρός την αξίωσε να σαρκωθεί εξ αυτής και να γίνει και τέλειος άνθρωπος»¹⁹.

Έτσι το έσχατο μεγαλείο της και η υψίστη δόξα της είναι «ο της κοιλίας καρπός», δηλαδή ο σαρκωθείς εξ αυτής Υιός και Λόγος του Θεού. «Τι γαρ μεγαλειότερον», αναφωνεί ο Άγιος Ανδρέας Επίσκοπος Κρήτης μιλώντας για την Παναγία, «από το να λέγεται και να είναι μητέρα του Θεού;»²⁰. «Και είναι και λέγεται Θεοτόκος. ... Το μέγα της Θεοτόκου μυστήριο είναι ανώτερο και από την ανθρώπινη διάνοια και από τη γλώσσα. ‘’Θεον σαρκωθέντα τεκούσα Θεοτόκος ονομάζεται’’. Άρα, υπάρχει κάτι υψηλότερο από αυτό;»²¹.

Γι’ αυτό και την τιμά η Εκκλησία και την μακαρίζει ως την «αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών», ως «της επουρανίου χαράς την γεννήτριαν και πάντων των παραδόξων παραδοξώτατον θέαμα».

Γιορτάζουμε σήμερα τον Ευαγγελισμό της Υπεραγίας Θεοτόκου και θυμόμαστε τη σωτηρία ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους. Γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε συγχρόνως και την εθνική μας παλιγγενεσία. Θυμόμαστε τους δρόμους που πέρασε το γένος μας για να οδηγηθεί στην ελεύθερη τροχιά του. Γεμίζει ο νους μας με την παρουσία των κρυφών σχολειών, που τόσο δυσφημούνται στις μέρες μας, με τα ονόματα των πρωτεργατών της ελευθερίας, καθώς και των αγωνιστών Κληρικών και λαϊκών, που διέθεταν πίστη βαθιά στο Θεό, αγάπη για την πατρίδα και πόθο για την ανεξαρτησία της.

Έτσι η Ελλάδα αναστήθηκε. Έτσι πρέπει να πορευθούμε και σήμερα, πλούσιοι και πτωχοί, στηρίζοντας τις ελπίδες μας όχι στους ισχυρούς της γης, ούτε στους γείτονές μας που εποφθαλμιούν την ακεραιότητα της πατρίδος μας, παρά μόνο στον Κύριο των Δυνάμεων και στην Υπέρμαχο Στρατηγό του γένους μας, την Παναγία, που έχει θέσει κάτω από την προστασία της, και τότε και σήμερα, την πονεμένη Ρωμηοσύνη.

Χρόνια πολλά, ελεύθερα, ειρηνικά και ευφρόσυνα, με την ευλογία και την προστασία της Υπεραγίας Θεοτόκου.

---

^{1 Αγίου Σωφρονίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, Λόγος εις τον Ευαγγελισμόν της υπεραγίας Θεοτόκου, κεφ. ΙΕ , PG 87C,3233.}

^{2 Απολυτίκιον εορτής.}

^{3 Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, εορτοδρόμιον, τομ. Α’, σελ. 379. Όρα και Αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νεοκαισαρείας, Εγκώμιον εις τον Ευαγγελισμόν}

^{της Παναγίας Θεοτόκου και αεί παρθένου της Μαρίας, λόγος β , PG 10,1155Β.}

^{4 Αγίου Σωφρονίου, ο.π. κεφ. ΙΖ , 3236-3237.}

^{5 ο.π. κεφ. ΙΗ , 3237.}

^{6 Πρβλ. Κολ. 1,26.}

^{7 Ανδρέα Θεοδώρου, Χαίρε Νύμφη, Ανύμφευτε, εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1993, σελ. 13.}

^{8 Αγίου Νικοδήμου, ο.π. σελ. 430.}

^{9 Αυτόθι.}

^{10 Αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νεοκαισαρείας, Εγκώμιον εις τον Ευαγγελισμόν της παναγίας Θεοτόκου και αεί παρθένου Μαρίας, λόγος β , PG 10,1157Α.}

^{11 Αγίου Ανδρέου Επισκόπου Κρήτης, Λόγος Ε , Εις τον ευαγγελισμόν της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, PG 97,893D και 896Β.}

^{12 Ιω. 16,22.}

^{13 Αγίου Σωφρονίου, ο.π.}

^{14 Εξοδ. 3,2-4.}

^{15 Εξοδ. 26,1-37.}

^{16 Εξοδ. 16,33.}

^{17 Εβρ. 9,1-6.}

^{18 Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, Λόγος ΣΤ , Εις το γενέσιον της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, ΕΠΕ 9,201-203.}

^{19 Αγίου Γρηγορίου, ο.π. 1156D.}

^{20 Αγίου Ανδρέου Επισκόπου Κρήτης, Λόγος ΙΒ , Εις την κοίμησιν της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, PG 97,1056D.}

^{21 Βασιλείου Επισκόπου Σελευκείας, Λόγος ΛΘ , Εις τον Ευαγγελισμόν της παναγίας Θεοτόκου, κεφ. 2, PG85,429Β.}