Πρώτα
στην Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Αριδαίας (23840-73449).
Η παράδοση το θέλει, δικαιολογημένα ή όχι, να είναι χτισμένη η Μονή επάνω σε αρχαίο Ιερό, αφιερωμένο στη Θεά του κυνηγιού Άρτεμη, λόγω της πλούσιας πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. Σήμερα είναι αποδεδειγμένο τόσο από έγγραφα, που σώζονται στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, όσο και από άλλα αποκαλυφθέντα στοιχεία, προηγούμενου αιώνα, ότι ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Από διάφορα έγγραφα, όπως από το Χρυσόβουλο Λόγο του Αλέξιου Κομνηνού που εκδόθηκε το 1082 φαίνεται να υφίσταται από τον 11ο αιώνα ως μετόχι της Μεγίστης Λαύρας του Άθωνος.
Ανεξάρτητα όμως από όλα τα παραπάνω, γεγονός παραμένει, ότι ενάμιση και πλέον αιώνα αφ’ ότου «ανακαινίσθηκε» το Μοναστήρι είναι αφιερωμένο και έχει προστάτη και οδηγό του τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Το 1858 με Σουλτανικό φιρμάνι ανιδρύθηκε η Μονή και μετονομάσθηκε έτσι, επειδή κατά την παράδοση η πυρπόληση της Μονής έγινε την 6η Σεπτεμβρίου, ημέρα του εν Χώναις θαύματος του Αρχαγγέλου και εις ένδειξη ευγνωμοσύνης από πολλούς κατοίκους της περιοχής, που διασώθηκαν αβλαβείς την ημέρα της καταστροφής από βέβαιο θάνατο.
Το 1182 ή 1183 η Μονή της Μ. Λαύρας ιδρύει μετόχι της υπό μορφή κανονικής Μονής στο χωριό Χώστιανη (σημερινό Αρχάγγελο).
Το Μοναστήρι της Όσσιανης μέχρι τον 18ο αιώνα έχει μια ζωντανή παρουσία στην περιοχή σε σημείο ώστε να ιδρύει θυγατρική μονή στους πρόποδες του Βόρα έξω από το χωριό Πρόμαχοι. Το μοναστήρι είναι του Αγίου Ιλαρίωνα Επισκόπου Μογλενών. Το μοναστήρι πολιορκήθηκε από τους Τούρκους μέσα στα χρόνια του 18ου αιώνα . Οι Τούρκοι κατέσφαξαν τους μοναχούς κι έκαψαν το μοναστήρι. Διέφυγε μόνο ένας ο οποίος αιμόφυρτος έσπευσε στη Μεγάλη Μονή.
Ο κίνδυνος για το μοναστήρι ήταν μεγάλος. Ήταν τότε που εξισλαμίστηκαν οι κάτοικοι του σημερινού χωριού της Νότιας. Τότε συνέβει και το τραγικό συμβάν της πυρπόλησης της Μονής από τους νεοφώτιστους Μουσουλμάνους οι οποίοι κατέστρεψαν και τις γύρω κτιριακές εγκαταστάσεις. Καταστράφηκαν τα υποστατικά, τα χωράφια, τα δάση και τα βοσκοτόπια άλλαξαν κυρίους και σκόρπισαν οι πάροικοι και τα ζώα της Μονής.
Η ερήμωση κρατά παραπάνω από μισό αιώνα, αλλά ήδη το 1858 με άδεια του σουλτάνου ανιδρύεται η πυρπολημένη Μονή και ο Βαλής των Βιτωλίων επιστρέφει πίσω τα κτήματα που είχε οικειοποιηθεί. Στο εξής ξεκινάει μια οικονομική ευρωστία και το Μοναστήρι παρέχει δυναμική αρωγή στους άπορους της περιοχής. Οι μοναχοί αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες στους τομείς της μόρφωσης, της ηθικής συμπαράστασης και του εθνικού προσανατολισμού της Καρατζόβας.
Ο 19ος αιώνας είναι μια από τις στυγνές περιόδους της τούρκικης δουλείας. Παρ’ όλ’ αυτά η Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι μια ρωμαλέα παρουσία στη βορινή Αλμωπία. Μέσα σ’ αυτή την κυψέλη των μοχθούντων μοναχών και λαϊκών, τα κελιά μετασχηματίζονται σε αίθουσες «Κρυφού Σχολειού». Τα παιδιά διδάσκονται τη σοφία των προγόνων και πρώτα – πρώτα τα ελληνικά γράμματα. Έτσι επιστρέφοντας στον τόπο τους γίνονται παπάδες, δάσκαλοι, ψάλτες.
Εκεί στα ψηλά βουνά της Τζένας και του Κόζιακα ανδρώνεται μια γενιά νέων πατριωτών που ξέρουν ποιοι είναι, τι ζητούν. Το ίδιο χρονικό διάστημα τους περιβάλλουν από παντού η βία, ο τρόμος. Η προπαγάνδα των Βουλγάρων και Ρουμάνων .
Στο Μακεδονικό Αγώνα η Ιερά Μονή ήταν το κέντρο του Ελληνισμού και προπύργιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Όσο για την εθνική του προσφορά δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου γενναίοι οπλαρχηγοί ντύνονταν μοναχοί καθοδηγούμενοι από τον Αρχάγγελο Μιχαήλ για να εμψυχώνουν και να καθοδηγούν με τη σειρά τους τους Μεκεδονομάχους, αλλά και τους φοβισμένους κατοίκους της περιοχής.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο γενναίος οπλαρχηγός Καπετάν Ματαπάς(οπλαρχηγός Μιχαήλ Ανααγνωστάκος) που με το ψευδώνυμο Παπά Χρήστος και με έδρα το Μοναστήρι του Αρχαγγέλου, οργάνωσε αντιστασιακά την περιοχή της Αριδαίας και της Γουμένισσας του Κιλκίς.
Άλλοι γενναίοι οπλαρχηγοί χρησιμοποιούσαν τη Μονή ως ορμητήριο και κρησφύγετο, όπως ο Υποπλοίαρχος Γεώργιος Κακουλίδης, ο Νικόλαος Βλάχος, ο Εμμανουήλ Σκουντρής, ο οποίος σημειώνει νίκες κατά των Βουλγάρων στους Προμάχους και σε άλλα σημεία της Αλμωπίας.
Η Μονή για αρκετές δεκαετίες αποτελούσε παρεκκλήσι της ενορίας του χωριού Αρχάγγελος. Επί επισκόπου Καλλινίκου επανιδρύθηκε η Μονή και επί του διαδόχου του Χρυσοστόμου έγινε η επάνδρωση και η ανακαίνισή της. Σήμερα λειτουργεί ως ανδρώα Μονή με κοινοβιακό τυπικό.
Στολίδι της Αλμωπίας και τελευταίος σταθμός του Ν. Πέλλας προς το Ν. Κιλκίς, η Ιερά Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ορθώνεται ως άγρυπνος φρουρός των βορείων συνόρων και ως φάρος πνευματικός των ελάχιστων κατοίκων της περιοχής και των χιλιάδων διερχόμενων προσκυνητών που το επισκέπτονται κάθε χρόνο.
Ο ρυθμός του ναού του Aρχαγγέλου Μιχαήλ είναι «τρίκλιτη Βασιλική» και οι τοίχοι του Ναού είναι λίθινοι πάχους ενός μέτρου.
Το καθολικό του ναού είναι κατάγραφο από τοιχογραφίες λαϊκών ζωγράφων από το Κρούσοβο
Οι περιφημότερες τοιχογραφίες είναι σκηνές από το μαρτύριο της Αγίας Χρυσής και η αγιογραφία του Αγίου Ιλαρίωνα Επισκόπου Μογλενών, μοναδική σε όλη την Ελλάδα
Διασώζεται και η θαυματουργός εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
από : Εδώ
φωτογραφίες δικές μας
Θαῦμα Ἀρχαγγέλου Μιχαὴλ στὶς Χωναὶς
Σὲ
κάποιο μέρος τῆς Φρυγίας χτίσθηκε ἕνας ναὸς στὸ ὄνομα τοῦ Ἀρχαγγέλου
Μιχαήλ, ἀπὸ ἕναν χριστιανὸ ποὺ εἶχε γιατρευτεῖ ἡ κόρη του ἀπὸ τὸν
Ἀρχάγγελο.
Στὸ
ναὸ ζοῦσε ἕνας εὐσεβὴς ἀσκητὴς ὁ Ἄρχιππος, ἐναντίον τοῦ ὁποίου
στράφηκαν οἱ εἰδωλολάτρες, οἱ ὁποῖοι ἤθελαν νὰ ἐκδικηθοῦν γιὰ τὰ θαύματα
ποὺ γίνονταν. Ὅρμησαν τότε νὰ καταστρέψουν τὸ ναὸ καὶ νὰ δολοφονήσουν
τὸν Ἄρχιππο.
Ἐπενέβη ὅμως ὁ Ἀρχάγγελος, ὁ ὁποῖος ἐξουδετέρωσε τοὺς εἰδωλολάτρες. Αὐτοὶ ὅμως δὲ σταμάτησαν θέλησαν νὰ ἐκτρέψουν ἕνα ποταμὸ νὰ πνίξουν τὸν Ἄρχιππο, καὶ νὰ καταστρέψουν τὸ ναό. Τότε ὁ Ἀρχάγγελος μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ σταματᾷ τὰ νερὰ καὶ προστάζει νὰ χωνευθοῦν, κατὰ παράδοξο τρόπο ἕως καὶ σήμερα στὸ σημεῖο ἐκεῖνο τὰ νερὰ χωνεύονται καὶ γι’ αὐτὸ τὸ μέρος ὀνομάστηκε Χώναις.
Ἐπενέβη ὅμως ὁ Ἀρχάγγελος, ὁ ὁποῖος ἐξουδετέρωσε τοὺς εἰδωλολάτρες. Αὐτοὶ ὅμως δὲ σταμάτησαν θέλησαν νὰ ἐκτρέψουν ἕνα ποταμὸ νὰ πνίξουν τὸν Ἄρχιππο, καὶ νὰ καταστρέψουν τὸ ναό. Τότε ὁ Ἀρχάγγελος μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ σταματᾷ τὰ νερὰ καὶ προστάζει νὰ χωνευθοῦν, κατὰ παράδοξο τρόπο ἕως καὶ σήμερα στὸ σημεῖο ἐκεῖνο τὰ νερὰ χωνεύονται καὶ γι’ αὐτὸ τὸ μέρος ὀνομάστηκε Χώναις.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ὡς νεφέλη ὡράθης ἐπισκιάζουσα, Μιχαὴλ Ταξιάρχα τῷ σῷ ἁγίῳ ναῷ, ὑετίζων δαψιλῶς ὕδωρ ἀθάνατον· ὅθεν ὡς ἄλλην κιβωτόν, διεφύλαξας αὐτόν, καὶ ῥείθρων τῶν ποταμίων, τὸν ῥοῦν ἠκόντισας πόρρω, πρὸς εὐφροσύνην τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Ὡς νεφέλη ὡράθης ἐπισκιάζουσα, Μιχαὴλ Ταξιάρχα τῷ σῷ ἁγίῳ ναῷ, ὑετίζων δαψιλῶς ὕδωρ ἀθάνατον· ὅθεν ὡς ἄλλην κιβωτόν, διεφύλαξας αὐτόν, καὶ ῥείθρων τῶν ποταμίων, τὸν ῥοῦν ἠκόντισας πόρρω, πρὸς εὐφροσύνην τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Στάσιν
ἔμφρονα, ἀνειλημμένος, νεύσει κρείττονι, Μιχαὴλ ὤφθης, στρατηγέτης τῶν
ἀΰλων Δυνάμεων· σὺ γὰρ ἰδὼν Ἑωσφόρου τὸν ὄλισθον, στῶμεν ἐβόας καλῶς τῷ
Θεῷ ἡμῶν. Ἀρχιστράτηγε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ
μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Ὁ τῇ Τριάδι παρεστὼς ὁλόφωτος, μετὰ πασῶν τῶν οὐρανίων τάξεων, καὶ τὸ ἔνθεον μελῴδημα, σὺν αὐταῖς ἀναφωνῶν Μιχαήλ, καὶ τὴ γῆν θείᾳ νεύσει διερχόμενος, καὶ τέρασι μεγίστοις θαυμαζόμενος, μὴ παύσῃ πρεσβεύων, ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Ὁ τῇ Τριάδι παρεστὼς ὁλόφωτος, μετὰ πασῶν τῶν οὐρανίων τάξεων, καὶ τὸ ἔνθεον μελῴδημα, σὺν αὐταῖς ἀναφωνῶν Μιχαήλ, καὶ τὴ γῆν θείᾳ νεύσει διερχόμενος, καὶ τέρασι μεγίστοις θαυμαζόμενος, μὴ παύσῃ πρεσβεύων, ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον.
Κρήνην ἰαμάτων ἀνελλιπῆ, τὸν σὸν θεῖον οἶκον, ἀναδείξας ἐν Κολοσσαῖς, ψυχῶν σωτηρίαν, καὶ τῶν σωμάτων ῥῶσιν, ἐν τούτῳ ἀπεργάζῃ, Μιχαὴλ ἔνδοξε.
Κρήνην ἰαμάτων ἀνελλιπῆ, τὸν σὸν θεῖον οἶκον, ἀναδείξας ἐν Κολοσσαῖς, ψυχῶν σωτηρίαν, καὶ τῶν σωμάτων ῥῶσιν, ἐν τούτῳ ἀπεργάζῃ, Μιχαὴλ ἔνδοξε.