Χαίρε δι᾽ ης εγυμνώθη ο Άδης, Χαίρε δι᾽ ης ενεδύθημεν δόξα.

από Συνοδοιπορία

Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού

Ο φόβος του θανάτου αποτελεί τον μεγαλύτερο και ίσως τον πιο δυσκολοκατάβλητο φόβο που έχει να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος. Υπαρξιακό άγχος ονομάζεται από τους επιστήμονες. Δεν είναι μόνο το γεγονός του χωρισμού της ψυχής από το σώμα, το οποίο γεννά μία ασυνήθιστη, ανοίκεια κατάσταση. Είναι και η αγωνία για το επέκεινα. Για το τι πρόκειται να συμβεί μετά από αυτόν τον χωρισμό. Για το αν υπάρχει συνέχεια στην ύπαρξη ή αν ο θάνατος καταπίνει το ανθρώπινο πρόσωπο. Οι θρησκείες προσπαθούν να δώσουν απάντηση επικαλούμενες έναν παράδεισο, είτε με υλικά στοιχεία, είτε με πνευματικά, είτε ακόμη και με την ευτυχία του να γινόμαστε μηδέν, αφού περάσουμε κύκλους μετενσαρκώσεων, γιατί η ζωή και ο χρόνος θεωρούνται ο φυσικός τόπος και χρόνος παρουσίας μας, ώστε δεν μπορεί παρά να επανερχόμαστε σ’ αυτόν τον κόσμο, παρότι θεωρούμε ότι έχουμε προβλήματα, βάσανα, απογοητεύσεις.
Η Εκκλησία μας μιλά για μία άλλη πραγματικότητα μετά τον θάνατο. Πρώτα απ’ όλα, όπως αναφέρει ο ιερός υμνογράφος απευθυνόμενος στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, «εγυμνώθη ο Άδης». Χάρις στην Υπεραγία Θεοτόκο ο θάνατος δεν γίνεται πλέον τρόπος απελπισίας, δεν εξουσιάζει τον άνθρωπο, «βασιλεύει, αλλ’ ουκ αιωνίζει». Κι αυτό διότι η Υπεραγία Θεοτόκος γέννησε τον Κύριό μας, έφερε στον κόσμο Εκείνον που επρόκειτο να καταπατήσει τον Άδη και τον θάνατο και να συντρίψει το κράτος του επάνω στον άνθρωπο. Ο Άδης εγυμνώθη. Ο θάνατος δεν είναι ούτε τέλος, ούτε απελπισία, ούτε είσοδος στο άγνωστο, αλλά Πάσχα, πέρασμα στη ζωή. Την σχέση του ανθρώπου με το Θεό στο πρόσωπο του Χριστού, η οποία δεν είναι σχέση πλέον που θα νικηθεί από τον χρόνο, δεν είναι σχέση ανάγκης, δεν είναι σχέση υποταγής, αλλά αφετηρία ενδύσεως του ανθρωπίνου προσώπου με την δόξα του Θεού, μετοχής του ανθρώπου στο Φως του Προσώπου του Χριστού, χαράς αιωνίου και ακαταλύτου. Στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου ο Άδης εγυμνώθη διότι φάνηκε ποιος είναι ο σκοπός του ανθρώπου και του κόσμου: η μετοχή των πάντων στη θεία δόξα. Η αποκατάσταση του ανθρώπου στην τιμή την οποία έλαβε από τον Θεό κατά την Δημιουργία και την αναδημιουργία με τον ερχομό του Χριστού στον κόσμο.

Εγυμνώθη ο Άδης διότι δεν έχει δύναμη επάνω στον άνθρωπο. Οι τρόποι του Άδη έχουν να κάνουν με την ελευθερία που μας εδόθη. Είναι η συνεχής επιλογή μας να ζούμε διαφορετικά από το θέλημα του Θεού, διαφορετικά από την αγάπη. Είναι η συνεχής μας επιλογή να ζούμε με εγωκεντρισμό, να αυτοειδωλοποιούμαστε, να έχουμε ως κριτήριο της ζωής μας τον εαυτό μας, τα θελήματά μας, τις επιθυμίες μας, την χρήση του κόσμου και των ανθρώπων όχι ευχαριστιακά, δοξολογικά, αλλά με γνώμονα το συμφέρον. Τρόπος του Άδη είναι η παρείσφρηση του διαβόλου και ο συνεχής διάλογός μας μαζί του. Είναι η αίσθηση ότι μπορούμε χωρίς τον Θεό. Είναι η αδιαφορία μας για την χαρά όλων. Είναι η καθυπόταξή μας στην ασθένεια, την φθορά, την ήττα εξ αιτίας του τρόπου ζωής μας. Είναι το ξόδεμα του χρόνου μας όχι στην αγάπη αλλά στην θεραπεία των παθών μας. Χάρις στο πρόσωπο του Χριστού νιώθουμε και βιώνουμε το γεγονός ότι δεν είμαστε μόνοι στον αγώνα εναντίον των τρόπων του Άδη. Ότι μπορούμε να διαχειριστούμε την ελευθερία μας με υπακοή στο θέλημα, να την εμπιστευθούμε στα χέρια Του και στο Ευαγγέλιο, στη ζωή της Εκκλησίας, και να την επαναπροσλάβουμε ως δωρεά ζωής και ελπίδας. Να διαχειριστούμε την ελευθερία μας εν αγάπη και εν σχέσει και με τον Θεό και με τον πλησίον, όχι ανίκητοι από τον Άδη, αλλά με την δύναμη της μετάνοιας ως του όπλου εκείνου που μας θεραπεύει από την πτώση και το κακό.

Εγυμνώθη ο Άδης διότι σκοπός της ζωής μας δεν είναι ο θάνατος, αλλά η Ανάσταση. Αυτός είναι ο τελικός μας προορισμός. Ανάσταση που περιλαμβάνει και το σώμα μας. Που θα γίνει, εφόσον πιστεύουμε και αγαπούμε, Ανάσταση ζωής. Στην οποία ο κόσμος θα ανακαινιστεί και εμείς μαζί του. Και προγευόμαστε τα σημεία της Ανάστασης στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου και στις μορφές των Αγίων. Σε όσους πριν από εμάς έζησαν την σχέση με το Χριστό ως αφετηρία της αιωνιότητας και που έγιναν μάρτυρες του τρόπου της ήττας και της απογύμνωσης του Άδη. Δεν θα επιστρέψουμε σ’ αυτόν τον ίδιο της φθοράς και του χρόνου κόσμο, αλλά στον ανακαινισμένο, αναστημένο , ίδιο και ταυτόχρονα διαφορετικό, πνευματικά μεταστοιχειωμένο, στον οποίο η Ανάσταση θα είναι η αφετηρία μιας ζωής στην οποία «ουκ έσται τέλος». Μέχρι τότε θα προγευόμαστε την Βασιλεία του Θεού, στον παρόντα χρόνο μέσα από την συνάντηση με τον Χριστό και τον συνάνθρωπο στη ζωή της Εκκλησίας και κατά την έξοδό μας με την διαγραφή από τα μάτια της ψυχής μας της επίδρασης των αισθήσεων, της υλικότητας, των βιοτικών μεριμνών, κάθε υπαρξιακού άγχους και την συνεχή βίωση της κοινωνίας με τον Χριστό, η οποία θα συνοδεύεται από την προσμονή και το σώμα μας να πάρει μέρος στην πανήγυρη του φωτός.

Στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου εγυμνώθη ο Άδης. Η ίδια επέλεξε την δόξα του Θεού ως σκοπό της ζωής της. Εργάστηκε ώστε το θέλημα του Θεού να γίνεται πράξη. Πίστεψε στην Ανάσταση τόσο του Υιού της, όσο και την δική της και την βίωσε ακολουθώντας τον Χριστό μέχρι τέλους και ζώντας την χαρά της Ανάστασης, αλλά και την ζωή της Εκκλησίας πάσας τας ημέρας της ζωής της. Και έχοντας μετάσχει στην αγάπη, έγινε η ίδια Αγάπη και προσευχή και μεσιτεία για όλους. Γι’ αυτό και εγυμνώθη ο Άδης στο πρόσωπό της. Διότι η ίδια έβαλε την προαίρεση, την πίστη, τον αγώνα, την δίψα για χάρη και αρετή και ο Θεός την δόξασε δια της παρουσίας Του εντός της. Γι’ αυτό και ο θάνατος για εκείνη δεν ήταν λύπη, αλλά η χαρά της αιώνιας συνάντησης και κοινωνίας με τον Υιό της και την ίδια στιγμή με παγγενές το ανθρώπινο γένος, του οποίου είναι η μεσίτρια, η οδηγήτρια, η χαρά και η αφετηρία της ζωής. Αφού εκείνη πέτυχε αυτόν τον δρόμο και τρόπο, κι εμείς μπορούμε να την ακολουθήσουμε. Και θα μας βοηθήσει να αντέξουμε κάθε υπαρξιακό φόβο, να νικήσουμε με γενναιότητα τον θάνατο και να μην αφήσουμε τους τρόπους του Άδη να μας υποτάξουν, ακόμη κι αν εκείνος κάνει θόρυβο και δείχνει ακατανίκητος, ιδίως στην εποχή μας.