Εκκλησίες και Παρεκκλήσια στην Βοιωτική πρωτεύουσα Λιβαδειά - Συνέχεια.

Η δεύτερη είναι ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Γεώργιου του Μεγαλομάρτυρος.

Στο τέλος Φωτογραφικό υλικό από τον Ιερό Ενοριακό Ναό του του Αγίου Γεώργιου του Μεγαλομάρτυρος Λιβαδειάς.

Ο Ναός τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου Λεβαδείας.

Στήν θέση πού σήμερα εὑρίσκεται ὁ Ναός τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου ὑπῆρχε παλαιότερα, ἀπό τά φράγκικα χρόνια, δηλαδή ἀπό τόν 12ο αἰῶνα, ἄλλος μικρότερος Ναός. Αὐτό προκύπτει ἀπό πληροφορίες τοῦ ῎Αγγλου ἱστορικοῦ William Miller ὁ ὁποῖος ἀναφέρει, ὅτι᾿"σ᾿ ἐκεῖνα τά χρόνια ὑπῆρχαν ἐκκλησίες τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου, τῆς Σάντα Μαρίας (Παναγίας) καί τοῦ ᾿Αρχάγγελου Μιχαήλ στήν Λιβαδειά, ἀλλά δέν βεβαιώνεται τό ἄν ἦταν καταλάνικης κατασκευῆς" καί ὅτι ὁ Δούκας τῶν ᾿ΑθηνῶνΘηβῶν Βάρθερος Βριέννιος ὁ Γ' κληροδοτοῦσε, διά διαθήκης, στήν ᾿Εκκλησιά τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου 1150 χρυσές δραχμές.

Τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας οἱ κατακτητές " τήν ἐκκλησιά τοῦ ΑηΓιώργη μεταβάλανε σέ τζαμί τοῦ ᾿Ομέρ. Τό τζαμί αὐτό μέ τόν τεκέ, γίνανε ἀργότερα τά πολυτελέστερα σ᾿ ὁλόκληρη τήν Ρούμελη". ῾Ο Ναός μέ τήν μορφή πού ἔχει σήμερα πρέπει νά κτίσθηκε μετά τήν ἀπελευθέρωση, περί τίς ἀρχές τοῦ 18ου αἰῶνος. Αὐτό προκύπτει καί ἀπό παλαιό στρῶμα ἁγιογραφίας, πού εὑρέθη στόν Τροῦλλο, κατά τήν ἐπισκευή του τό 1997, ἀλλά δυστυχῶς δέν διασώθηκε, λόγῳ τῆς ὁλοκληρωτικῆς καταστροφῆς του ἀπό τήν ὑγρασία.

῾Ο Ναός, βυζαντινοῦ ρυθμοῦ, δέν ἔχει θεμέλια καί εἶναι κτισμένος ἐπάνω σέ θράμμι, μέ πέτρες, ὅπως λένε, ἀπό τόν ἀρχαῖο ναό πού εὑρίσκεται στήν περιοχή τοῦ ἐξωκλησσίου τοῦ Προφήτου ᾿Ηλιού.

Τά ξυλόγλυπτα τοῦ ῾Ιεροῦ Ναοῦ

῾Η ξυλογλυπτική τέχνη.

Οἱ ρίζες τῆς ξυλογλυπτικῆς στόν τόπο μας βυθίζονται βαθειά μέσα στήν ἱστορία καί φθάνουν ὡς τήν ἀρχαία μυθολογία. Τήν αὐγή τῆς νεοελληνικῆς ἐκκλησιαστικῆς ξυλογλυπτικῆς μποροῦμε νά τήν προσδιορίσουμε στόν 16ο αἰῶνα. Κατά τήν Τουρκοκρατία ἡ ἐκκλησιαστική ξυλογλυπτική εὑρίσκεται σέ μεγάλη ἀκμή. ᾿Ονομαστά κέντρα ἐκκλησιαστικῆς ξυλογλυπτικῆς εἶναι τότε τό Μέτσοβο, τό Τούρνοβο, τό ῞Αγιον ῎Ορος καί ἡ Κρήτη. ῾Η ἐργασία γινόταν μέ δύο τρόπους. ῎Αλλοτε ἐπήγαινε στόν τόπο τῆς παραγγελίας ὁ πρωτομάστορας, συμφωνοῦσε μέ τούς ἐπιτρόπους γιά τό εἶδος τῆς δουλειᾶς καί τό ποσόν τῆς ἀμοιβῆς, σημείωνε τίς διαστάσεις, καί γύριζε στό χωριό του, ὅπου μέ τούς βοηθούς του σκάλιζε τό ἔργο. ῞Υστερα τά διάφορα σκαλισμένα τμήματα μεταφέρονταν στόν τόπο τῆς παραγγελίας κι᾿ ἐκεῖ γινόταν ἡ συναρμολόγηση. Σέ ἄλλες περιπτώσεις ἡ κατασκευή τῶν ξυλόγλυπτων γινόταν ἐπί τόπου καί διαρκοῦσε μῆνες ἤ χρόνια.

Τό Τέμπλο.

Κατά τή Τουρκοκρατία ἐπικρατεῖ τό ψηλό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Τό ψηλό καί περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο ἀντιβαίνει στήν γενική τάση λιτότητας πού ἐπικρατεῖ κατά τά δύσκολα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, ὅπου οἱ ναοί γίνονται μικρότεροι καί μέ εὐτελέστερα ὑλικά.

Τό τέμπλο τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου Λεβαδείας εἶναι κουφωτό ἤ σκαλιστό στόν ἀέρα, μέ ἔντονες ἀνάγλυφες παραστάσεις καί πυκνά περιστρεφόμενα φυτικά διακοσμητικά, τύπου μπαρόκ μέ ροκοκό στοιχεῖα. ( Θά πρέπει νά σημειώσουμε, ὅτι ἡ εἰσαγωγή, ἐκείνη τήν περίοδο, τῆς τεχνοτροπίας τοῦ μπαρόκ στόν χῶρο τοῦ ὀρθοδόξου ναοῦ δέν σημαίνει βέβαια δογματικό ἤ ἄλλο συμβιβασμό, ἀλλά ἁπλά καί μόνο συμμόρφωση στίς ἀπιτήσεις τοῦ κοινοῦ γούστου τῆς ἐποχῆς. ῾Ο ναός καί τό περιεχόμενό του ἦταν τότε ἡ πιό πλούσια ἔκφραση τῆς καλλιτεχνικῆς δημιουργίας). ᾿Ανάμεσα στό 1830-1835 ὁ μεγάλος καλλιτέχνης ξυλογλύπτης ᾿Αναστάσιος Μόσχος, ἀπό τό Μέτσοβο, σκαλίζει τό τέμπλο τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου στήν Λιβαδειά, ἐπάνω σέ ξύλο καρυδιᾶς. Τό ξύλο εἶναι σκληρό, σκουρόχρωμο, ἀντέχει στήν ὑγρασία, καί αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, ἐπειδή ἡ πόλη τῆς Λιβαδειᾶς εἶναι ὑγρή.

Μορφές ἀγγέλων, πού παιανίζουν καί χορεύουν, καί διακόνων, μέ θυμιατό στό ἕνα χέρι καί ἐκκλησιά στό ἄλλο, ὡς καί ἀετοί, συμπλέκονται μέσα στόν φυτικό διάκοσμο τῆς ἀμπέλου, πού συμβολίζει τόν δεσμό τῶν πιστῶν μέ τόν Χριστό, σ᾿ ἕνα ἐπιβλητικό σύνολο. Στίς διαχωριστικές κολόνες πού εὑρίσκονται στίς ποδιές τοῦ τέμπλου εἶναι σκαλισμένα στενόμακρα ἀνθοδοχεῖα μέ κλάδο λουλουδιῶν.῾Η κίνηση τῶν φυτικῶν διακοσμητικῶν θεμάτων δέν περιορίζεται πλέον σέ φορά παράλληλη πρός τήν ἐπιφάνεια τοῦ τέμπλου. ῾Η κίνηση τείνει καί πρός τά ἐμπρός, σ᾿ ἕναν πολυδύναμο συνδυασμό πού ἐπεκτείνει νοερά τό τέμπλο πρός τόν κυρίως ναό. Ξυλόγλυπτοι ἄγγελοι κρατοῦν ἐπάνω ἀπό τήν ῾Ωραία Πύλη στέμμα. Τό θέμα ἔρχεται ἀπό τό Βυζάντιο. Τό συναντᾶμε καί στήν ἁγιογραφία. Τό στέμμα εἶναι ἐδῶ σύμβολο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Στό ἐπάνω μέρος τῶν εἰκόνων, μετά τά φυτικά διακοσμητικά, εὑρίσκεται τό εἰκονοστάσι (Δωδεκάορτο), στό ὁποῖο ὑπάρχουν δέκα πέντε εἰκόνες, λαϊκῆς τέχνης, μέ θέματα ἀπό τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ, πού συντηρήθηκαν τό 1988. Στό ἐπάνω (τελευταῖο) μέρος τό τέμπλο κορυφώνεται διά Σταυροῦ.

Μέσα του ἁγιογραφεῖται ὁ ᾿Εσταυρωμένος, μέ τήν κάρα τοῦ ᾿Αδάμ στό κάτω μέρος, καί δίπλα του, στά ἑξαπτέρυγα, ἡ Παναγία καί ὁ ᾿Ιωάννης ὁ Θεολόγος. Δεξιά καί ἀριστερά φυλάσσουν τόν ᾿Εσταυρωμένο στήν ἐπίστεψη τοῦ τέμπλου οἱ δράκοντες, τερατώδεις μορφές μέ φολιδωτό κορμί, τεράστιο κεφάλι καί ἀγκαθωτά φτερά. Τό 1988 ἔγιναν ἐργασίες καθαρισμοῦ καί στερώσεως τοῦ Τέμπλου καί ἀντικαταστάθηκε ἡ ἐσωτερικά ξύλινη ἐπένδυσή του. ᾿Επίσης διακοσμημένη μέ δράκοντες καί φυτικά διακοσμητικά εἶναι ἡ ῾Ωραία Πύλη. ῾Η πρώτη ἐπισκευή της ἔγινε τό 1946 ἀπό τόν τεχνίτη Δημήτριο Ζαχαρόπουλο ἀντί 400.000 δραχμῶν. Τό 1999, κατά τήν διάρκεια τῆς συντηρήσεως τῶν βημοθύρων, ἀποκαλύφθηκε ἡ προϋπάρχουσα ἐπιχρύσωση. Τά βημόθυρα ἐπανῆλθαν στήν ἀρχική τους μορφή καί τά κενά τους ἁγιογραφήθηκαν με θαυμάσιες βυζαντινές ἁγιογραφίες ἀπό τόν Πάτμιο ῾Αγιογράφο ῾Ιερομόναχο Ρωμανό.

Οἱ εἰκόνες τοῦ Τέμπλου.

Οἱ ἕξ θαυμάσιες εἰκόνες τοῦ Τέμπλου (Χριστός ἔνθρονος, Παναγία ἔνθρονος, Πρόδρομος, ῞Αγιος Γεώργιος, ῞Οσιος Λουκᾶς῞Οσιος Σεραφείμ, ῞Αγία Παρασκευή), εἶναι ἁγιογραφημένες μέ στοιχεῖα ἀναγεννησιακῆς καί ρωσσικῆς τέχνης σέ φόντο χρυσό σκαλιστό (τσουκάνικο) μέ σμάλτο ἀπό τόν ῾Αγιορείτη Μοναχό Χαράλαμπο, Νεασκητιώτη, κατά τό 19201921. Οἱ εἰκόνες αὐτές ἔγιναν σέ ἀντικατάσταση τῶν παλαιῶν εἰκόνων τοῦ Τέμπλου, οἱ ὁποῖες φυλάσσονται στόν Ναό καί στό Πνευματικό Κέντρο, καί ἁγιογραφήθηκαν τό ἔτος 1863 μέ πρότυπα τίς εἰκόνες τοῦ Τέμπλου τοῦ ῾Αγίου Νικολάου Λεβαδείας ἀπό τόν Ν. Δημητριάδη Σταγειρίτη.

Οἱ 6 θαυμάσιες ἀσημένιες κανδῆλες, πρό τῶν εἰκόνων, καί τό μεγάλο κανδήλι, πρό τῆς ῾Ωραίας Πύλης, πού κρέμονται ἀπό ξυλόγλυπτες περιστερές πρό τῶν εἰκόνων καί τῆς ῾Ωραίας Πύλης, ἔγιναν ἀπό τόν τεχνίτη Μ. ᾿Αντωνίου, ἐξ ᾿Αθηνῶν, κατά τό 1869. ῾Ο καλλιτέχνης ἔχει χαράξει τήν πληροφορία ἐπάνω στίς κανδῆλες.

῾Ο ῎Αμβωνας.

Κατά τήν Τουρκοκρατία ἐπικρατοῦν οἱ ξυλόγλυπτοι ἄμβωνες. ῾Ο ἄμβωνας τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου ἔχει σχῆμα ἡμικυκλικό, πού πρός τά κάτω διαμορφώνεται σέ ἀνεστραμμένο μισό κῶνο. Στηρίζεται στόν δεύτερο κίονα τῆς βορεινῆς κιονοστοιχίας καί ἡ ἄνοδος σἀὐτόν γίνεται μέ στριφτή σκάλα. Στήν ἐξωτερική ἐπιφάνεια τοῦ στηθαίου ὑπάρχει πλούσια φυτική ξυλόγλυπτη διακόσμηση, πού περιβάλλει τίς ὁλόσωμες ἁγιογραφίες τοῦ Χριστοῦ, τῶν Εὐαγγελιστῶν Μάρκου, ᾿Ιωάννου, καί Ματθαίου, καί τοῦ Πρωτομάρτυρος καί ᾿Αρχιδιακόνου Στεφάνου, πού συντηρήθηκαν τό 1989. Στό κέντρο τῆς παρυφῆς τοῦ στηθαίου προεξάρχει ὁλόγλυφη περιστερά μέ ἀνοιχτά φτερά, γιά νά στηρίζεται τό Εὐαγγέλιο, καί στίς δύο πλευρές, δεξιά καί ἀριστερά, ὑπάρχει ὁλόσωμη καί ὁλόγλυφη μορφή ᾿Αρχαγγέλου.

Τό Δεσποτικό.

῾Ο Δεσποτικός θρόνος στηρίζεται ἐπάνω σέ μαρμάρινη βάση. Σέ ὑψος περίπου 60 ἑκατοστῶν ἀπό τήν βάση ὑπάρχει τό κάθισμα, πού ἀνασηκώνεται πρός τά πίσω, γιά νά καθήση ὁ ᾿Επίσκοπος. Τό κάθισμα στηρίζεται σέ δύο πλαγινά μονοκόμματα μάγουλα πού καταλήγουν σέ ὁλόγλυφα λιοντάρια, πού εἶναι σύβολα ἐξουσίας καί φύλακες. ᾿Ακριβῶς ἐπάνω ἀπό τήν κεφαλή τῶν ὁλόγλυφων λεόντων ξεκινᾶ ὁ διάκοσμος τῆς ἄκανθας, πού καταλήγει σέ ἀετούς. Λίγο πιό πάνω ὑπάρχουν τά πιαστήρια γιά ν᾿ ἀκουμποῦν τά χέρια πού κιἀὐτά καταλήγουν σέ κεφαλές λεόντων. Στήν πλάτη ὑπάρχει ἡ εἰκόνα τοῦ Μεγάλου ᾿Αρχιερέως Χριστοῦ, ἁγιογραφημένη, τό 1989, στήν ῾Ιερά Μονή Εὐαγγελιστρίας ῾Αλιάρτου, ἀπό τήν ἐνορίτισσα Μοναχή Θέκλα (Γαζῆ). Σέ ὕψος δυόμισυ περίπου μέτρων προβάλλει ὁ οὐρανός, μέ ξυλόγλυπτα ἀνθοδοχεῖα στίς γωνίες, πού καταλήγει σέ ἡμισφαιρικό θόλο, θαυμάσια διακοσμημένο μέ φυτικά στοιχεῖα, μέ σταυρό στήν κορυφή του. Στήν ἐξωτερική ἐπιφάνεια ὑπάρχει πλούσιος διάκοσμος μέ δράκοντες, ἄμπελο καί ἄκανθες. Καί ἐδῶ στό ἐμπρόσθιο μέρος ὑπάρχουν ξυλόγλυπτοι ἄγγελοι πού κρατοῦν στέμμα.

Τό Προσκυνητάρι τῶν ῾Ιερῶν Λειψάνων.

Τό προσκυνητάρι, στό ὁποῖο φυλάσσονται μέ περισσή εὐλάβεια τά ἱερά Λείψανα τοῦ ῾Αγίου μας, καί αὐτό σκαλισμένο ἀπό τόν Μετσοβίτη καλλιτέχνη ᾿Αναστάσιο Μόσχο, ἀνήκει στόν λεγόμενο μοναστηριακό τύπο μέ τετράγωνη διατομή τῆς βάσεώς του, πού σέ ὕψος ἑνός περίπου μέτρου τοποθετεῖται ἡ εἰκόνα τοῦ ῾Αγίου. ᾿Επάνω ὑπάρχει στέγαστρο, ὁ οὐρανός, πού καταλήγει σέ κιβώριο μέ σταυρό στήν κορυφή του. Στίς 4 πλευρές τοῦ οὐρανοῦ ὑπάρχουν ξυλόγλυπτα ἀνθοδοχεῖα πού μέσα ἀπό τό στόμιό τους βγαίνουν δύο κυματιστοί κλάδοι μέ λουλούδια, πού συμπλέκονται. Οἱ ἐπιφάνειες εἶναι καταστόλιστες. ῎Αμπελος, ἀετοί, ἄγγελοι μέ τό στέμα, ἄκανθα. Στίς ποδιές του, στίς τρεῖς πλευρές, ὑπάρχουν σκαλισμένα ἀνθοδοχεῖα μέ κυματιστούς κλάδους καί λουλούδια, πού ἀναπτύσσονται καί πρός τά πλάγια. Συντηρήθηκε τό 1999.

῾Η ἁγιογράφηση

῾Η πιό παλαιά ἁγιογραφική παράσταση μέσα στόν Ναό εἶναι αὐτή τοῦ Νυμφίου στήν κόγχη τῆς ῾Ιερᾶς Προθέσεως, καί χρονολογεῖται περί τά μέσα τοῦ 19ου αἰῶνος, δηλαδή μεταξύ τῶν ἐτῶν 18501860. ῾Ο ἁγιογράφος εἰκονίζει, μέ στοιχεῖα δυτικά, ἀλλά ἐπιτυχημένα καί σεμνά, τόν Νυμφίο Χριστό. Στήν δεξιά πλευρά τῆς Προθέσεως ἀναγράφονται τά ὀνόματα τῶν κεκοιμημένων ᾿Αρχιερέων ᾿Αγαθαγγέλου, ᾿Επισκόπου Λοκρίδος ( 18331851), Παϊσίου, ᾿Επισκόπου Βοιωτίας (18201849), καί ᾿Αβραμίου, ᾿Επισκόπου Θηβῶν καί Λεβαδείας (18521858).

Τό 1980 ἁγιογραφήθηκε ἡ κόγχη τοῦ ῾Ιεροῦ Βήματος ( ἡ Πλατυτέρα καί οἱ ῾Ιεράρχες Μέγας Βασίλειος, ῾Ιερός Χρυσόστομος, ῞Αγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, Μέγας ᾿Αθανάσιος, ῞Αγιος ᾿Ιάκωβος ὁ ᾿Αδελφόθεος) ἀπό τόν ἀείμνηστο ἁγιογράφο ᾿Ιωάννη Κεντάκα. ῾Η ἁγιογράφηση τοῦ Ναοῦ συνεχίσθηκε τό 1988 ἀπό τόν ἁγιογράφο ᾿Ιωάννη Μπουρζοῦκο, ἐξ ᾿Αθηνῶν. Μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ ἐτελείωσε ἡ αί ἁγιογραφική ζώνη μέ ῾Αγίους τῆς ᾿Εκκλησίας μας, ἡ βί ἁγιογραφική ζώνη μέ σκηνές ἀπό τό μαρτύριο τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου, ὁ Παντοκράτωρ καί οἱ 4 Εὐαγγελιστές στόν τροῦλλο καί ἡ ᾿Ανάληψις. Τό ἔργο συνεχίζεται. ῾Η τεχνοτροπία τῆς ἁγιογραφήσεως εἶναι βυζαντινή μέ χαρακτηριστικά τῆς Κρητικῆς σχολῆς. Τό ἱερό ἔργο συνεχίζεται.

῾Ιερά λείψανα.

υλάσσονται, μέ εὐλάβεια, ὡς πολύτιμος θησαυρός τῆς πίστης, τά ἱερά Λείψανα τοῦ Ἁγίου Ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, τά ὁποῖα μετεκομίσθησαν τό 1999 ἀπό τόν Ναό τοῦ Σάν Τζιόρτζιο Μαντζόρε τῆς Βενετίας στόν Ναό μας, καί τά ἱερά λείψανα τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιγνατίου τοῦ Θεοφόρου, τοῦ ῾Αγίου Μάρτυρος Τρύφωνος, τοῦ ῾Αγίου Νικολάου τοῦ Νέου.

Από την Σελίδα της Ενορίας, στην Σελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θηβών και Λεβαδείας.

Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, τότε Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας κ.κ. Ιερώνυμος μεταφέρει τα ιερά λείψανα του Αγίου Γεωργίου.

Τα Ιερά λείψανα του Αγίου Γεωργίου.