Πέντε χιλιόμετρα δυτικά από το χωριό Διόνυσος ή αλλιώς Τσαμάλι στην περιοχή Καμπιά, χωματόδρομος οδηγεί στην περίφημη Μονή του Οσίου Μάρτυρα Νικολάου του Νέου, που χρονολογείται στις αρχές του 11ου αιώνα.
Σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάσθηκε με υλικά που μετέφεραν τα βυζαντινά αυτοκρατορικά καράβια έως την Αταλάντη με τελικό προορισμό τη μονή του Οσίου Λουκά του Στειριώτη. Η διαδρομή από την Αταλάντη έως το Στείρι περνούσε από την περιοχή των Καμπιών.Η Μονή του Αγίου Νικολάου θεωρείται σύγχρονη αυτής του Οσίου Λουκά, γεγονός που αποδεικνύεται από την ύπαρξη της γνωστής και περίφημης αγιογραφίας στην κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας (κάτω από το ναό) του Αγίου Ιωάννη του Καλοχτένη, όπου η στάση, η μορφή και τα χρώματά της μαρτυρούν την εποχή δημιουργίας της και ίδρυσης ταυτόχρονα της Μονής. Η μορφή, ο ρυθμός, η κατασκευή και τα χρησιμοποιηθέντα υλικά πιστοποιούν επίσης τη χρονολογία ανέγερσής της.
Το μοναστήρι χτίστηκε τον 11ο αιώνα και βρίσκεται 5 χιλιόμετρα έξω από το χωριό Διόνυσος ή αλλιώς Τσαμάλι μέσα σ’ ένα καταπράσινο τοπίο. Η πρόσβαση είναι εύκολη αφού υπάρχει άσφαλτος και η διαδρομή τώρα την άνοιξη είναι απολαυστική.
Η παράδοση λέει ότι καθώς μετέφεραν τις μαρμάρινες πέτρες από την Αιδηψό για να χτίσουν το μοναστήρι του Οσίου Λουκά στο Στείρι Βοιωτίας, εμφανίστηκε ο Άγιος Νικόλαος και απαίτησε κάθε φορά που περνούν να αφήνουν από ένα μάρμαρο. Μ’ αυτές τις πέτρες χτίστηκε το μοναστήρι.
Μια άλλη παράδοση μιλάει για τον τρόπο που σκοτώθηκε ο κάλφας (βοηθός) του πρωτομάστορα. Επειδή η πλευρά που έχτιζε ο κάλφας έδειχνε πιο όμορφη, ο πρωτομάστορας αφού τον ανέβασε ψηλά στη σκάλα για να διορθώσει κάτι, τράβηξε τη σκάλα και ο βοηθός βρήκε τραγικό θάνατο. Στο σημείο φύτρωσε μια συκιά που τα κλαδιά της όταν τα έκοβες αντί για άσπρο υγρό έβγαζαν αίμα. Σήμερα δεν υπάρχει η συκιά.
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΚ ΒΟΥΝΕΝΗΣ
Ο Άγιος Οσιομάρτυς Νικόλαος ο Νέος, κατάγονταν από τα μέρη της Ανατολής. Έζησε, δεν είναι ακριβώς γνωστό, αλλά κάπου τον 7ο με 8ο αιώνα.
Γεννήθηκε από γονείς θεοσεβείς, ευγενείς και πλουσίους.
Από τα παιδικά του χρόνια, έδειχνε, ποια θα είναι η πνευματική του εξέλιξη. Απέφευγε τη συναναστροφή των νέων, που δεν ήταν προσεκτικοί στη ζωή τους και συναναστρέφονταν πάντα με συνετούς, προσεκτικούς και θεοσεβείς ανθρώπους.
Όταν μεγάλωσε, κατατάχθηκε σαν στρατιώτης, στα βασιλικά στρατεύματα. Επειδή ήταν πολύ ανδρείος και μορφωμένος, ο τότε βασιλιάς του έδωσε μεγάλα αξιώματα, τον έκανε Δούκα, δηλαδή στρατιωτικό διοικητή, και τον έστειλε στα μέρη της Θεσσαλίας.
Σε λίγο καιρό ο Νικόλαος, με τη φώτιση του Θεού, πήγε στο όρος της Βουνένης, ένα βουνό κοντά στη Λάρισα και εκεί βρήκε μερικούς μοναχούς που ησύχαζαν, οπότε αποφασίζει, να ασκητεύσει και αυτός στο όρος αυτό, εγκαταλείποντας κάθε κοσμική δόξα και τα αξιώματά του.
Έγινε λοιπόν μοναχός και άρχισε το σκληρό αγώνα της νηστείας, της προσευχής, της αγρυπνίας και κάθε άλλης σκληραγωγίας και ασκήσεως. Έτσι, πολύ σύντομα, έφτασε σε πολύ υψηλά μέτρα, πνευματικής και εναρέτου ζωής. Αλλά ο διάβολος, μη υποφέροντας να βλέπει τη θεάρεστη ζωή των μοναχών αυτών, έστειλε εναντίον τους, πλήθος αθέων Αβάρων, που ήρθαν τότε στην Ελλάδα, λεηλατώντας και φονεύοντες τους πάντες.
Ενώ λοιπόν, ο Όσιος προσεύχονταν μαζί με τους δώδεκα συνασκητάς του, ήρθε την νύκτα Άγγελος Κυρίου και τους είπε να ετοιμαστούν, γιατί σε λίγο θα μαρτυρήσουν για τον Χριστό και θα πάρουν τα στεφάνια της αθλήσεως. Οι αθλητές μόλις άκουσαν τη «Χαρμόσυνη» αυτή είδηση, χάρηκαν και άρχισαν μεγαλύτερο αγώνα με νηστείες και προσευχές, για να γίνουν άξιοι της αιωνίου ζωής.
Ο Μακάριος Νικόλαος, συμβούλευε τους συνασκητάς του λέγοντας: Να μη φοβηθούμε αδελφοί τον πρόσκαιρο θάνατο, ούτε να δειλιάσουμε, γιατί τώρα ήρθε η ώρα, να δείξουμε την ανδρεία μας και με μικρή και λίγη τιμωρία να κληρονομήσουμε την παντοτινή ευφροσύνη και μακαριότητα.
Σε λίγες ημέρες, ήρθαν οι άβαροι στη Σκήτη και τους μεν άλλους Οσίους, αφού δεν μπόρεσαν να τους αλλαξοπιστήσουν με διάφορα βασανιστήρια, στο τέλος τους αποκεφάλισαν, Τον δε όσιο Νικόλαο, βλέποντες ότι ήταν πολύ ωραίος, άρχισαν με κολακείες να τον παρακινούν να αρνηθεί τον Χριστό και να προσκυνήσει τα αναίσθητα είδωλά τους.
Άδικος όμως ο κόπος τους, γιατί ούτε ελάχιστα μπόρεσαν να κλονίσουν από την ευσέβεια τον Άγιο, ο οποίος απαντούσε: «Εγώ δεν είμαι μωρό παιδί, για να ξεγελαστώ και ν΄αρνηθώ τον αληθινό Θεό ο Οποίος με έπλασε, και να προσκυνήσω τα άψυχα είδωλα. Αλλά όπως από την αρχή ήμουν ευσεβής Χριστιανός έτσι και θα παραμείνω, μέχρι να παραδώσω την ψυχή μου, στα πανάχραντα χέρια του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού, τον Οποίο, σαν Θεό αληθινό και Σωτήρα μου προσκυνώ, λατρεύω και σέβομαι και για την αγάπη Του αισθάνομαι μεγάλη προθυμία και πόθο, να χύσω ακόμη και το αίμα μου».
Αμέσως τότε οι βάρβαροι εξαγριώθηκαν και τον έδειραν άσπλαχνα. Τον απείλησαν δε, ότι θα τον τιμωρήσουν με φοβερά βασανιστήρια μέχρι θανάτου, αν δεν αλλαξοπιστήσει. Ο Άγιος όμως απάντησε: «Αυτό που φοβερίζετε να με κάνετε, επιθυμώ πολύ, γιατί εάν με χωρίσετε από αυτή τη μάταιη και πρόσκαιρη ζωή, μου δίνετε ατέλειωτη και βασιλεία ουράνια, όπου θα δοξάζομαι μαζί με το Χριστό μου πάντοτε απολαμβάνοντας χαρά ανεκλάλητη και αγαλλίαση απερίγραπτη».
Τότε οι βάρβαροι τον έδειραν τόσο πολύ, ώστε κοκκίνισε η γη από το άγιο αίμα του. Αυτοί που τον έδερναν άλλαξαν δύο και τρεις φορές, από την κούραση. Έπειτα τον έδεσαν σε ένα δένδρο, όπου τον τόξευαν, τον ελόγχευαν και άλλες πολλές τιμωρίες τον έκαναν. Τέλος, βλέποντας ότι ήταν αδύνατον να αλλαξοπιστήση, τον αποκεφάλισαν, και έτσι έλαβε ο αείμνηστος, τον στέφανον της αθλήσεως στις 9 Μαΐου.
Το άγιο λείψανό του, έμεινε άταφο στο βουνό αυτό, επί πολύ καιρό και το φύλαγαν άγγελοι, αβλαβές και αδιάφθορο, μέχρι που φανερώθηκε με το εξής θαύμα:
Ένας άρχοντας από την ανατολή, που έπασχε από λέπρα, είδε στον ύπνο του τον Άγιο, ο οποίος του είπε, να πάει στο βουνό της Βουνένης και εκεί θα βρει κοντά σε μια πηγή το Λείψανό του, το οποίο θα τον θεραπεύσει. Πραγματικά ύστερα από πολλή έρευνα, ο άρχοντας βρήκε την πηγή και το Άγιο Λείψανο του Οσιομάρτυρος, ακέραιο, άφθαρτο, και ευωδίαζε. Τότε λούστηκε στην πηγή, ασπάστηκε το Άγιο Λείψανο και αμέσως, ώ του θαύματος, θεραπεύτηκε από την ασθένειά του. Ύστερα, από ευγνωμοσύνη, καθάρισε ο άρχοντας τον τόπο εκείνον και έκτισε Ιερό Ναό, στο όνομα του Αγίου, έθαψε το Άγιο Λείψανο εκεί, το οποίο έκτοτε, κάνει πάμπολλα θαύματα.
Σήμερα στο μέρος αυτό, κοντά στο χωριό Βούνενα, μισή ώρα έξω από τη Λάρισα, υπάρχει νέος Ναός, εντός του οποίου βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου.
Η δε αγία θαυματουργός Κάρα του, καθώς και κάποιο τεμάχιο του Λειψάνου του, βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου στο νησί της Άνδρου, κοντά στο χωριό Ώρες. Πολλοί δε Ναοί, προς τιμήν του Οσιομάρτυρος, υπάρχουν σε πολλά μέρη της πατρίδος μας.
Στον τόπο του Μαρτυρίου του Αγίου Νικολάου, δηλαδή στον Ιερό Ναό του, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βούνενα, συμβαίνει ένα υπερθαύμαστο γεγονός και κυρίως κατά την ετήσια μνήμη του Αγίου, τρέχει ένα υγρό που μοιάζει με αίμα:Το αίμα αυτό τρέχει από τους κορμούς μερικών δένδρων, στα οποία εσφαγίασαν τους συνασκητάς του Αγίου και επίσης πλημμυρίζει τη ρίζα ενός κομμένου δένδρου, όπου κατά την παράδοση εβασάνισαν τον Άγιο.
Το «αίμα» αρχίζει να τρέχει το απόγευμα της 8ης Μαΐου, παραμονή της μνήμης του και συνεχίζει τη θαυμαστή εμφάνισή του, μέχρι το πρωί της εορτής του, 9 Μαΐου. Ευλαβείς χριστιανοί που το γνωρίζουν, πηγαίνουν εκεί την παραμονή και συγκεντρώνουν μέσα σε μπουκάλια, το τρεχούμενο θαυμαστό «αίμα» για να το μοιράσουν, σαν ευλογία, στους γνωστούς τους. Το δε βράδυ, κάνουν αγρυπνία, για τη γιορτή του Αγίου. Πολλοί μάλιστα από αυτούς, έχουν παρατηρήσει, ότι στις 5 η ώρα, το πρωί της μνήμης του, στο μέρος των δένδρων, ακούγεται ένα θαυμαστό βουητό, σε μια ακτίνα 10 μέτρων και για 10 λεπτά, περίπου. Επίσης και το Αγίασμα της πηγής, δεν τρέχει πάντοτε, τρέχει όμως εκείνες τις ημέρες, όταν τρέχει και το «αίμα».
Αδελφοί μου, τυχεροί είναι οι άνθρωποι που κατάλαβαν την αποστολή τους εδώ στην πρόσκαιρη ζωή και αγωνίστηκαν, για του Χριστού την ορθόδοξη Πίστη την Αγία, και της Πατρίδος την Ελευθερία. Αγωνίστηκαν κατά του κακού. Της παλαιάς και συγχρόνου ειδωλολατρείας, και σώμα με σώμα πάλεψαν κατά του κοσμοκράτορος πονηρού δράκοντος, γιατί πίστεψαν στην αιώνια ζωή και στα Ευαγγελικά Λόγια του Χριστού που είπε: «Ούτως έσται εν τη συντελεία του αιώνος. Εξελεύσονται οι Άγγελοι και αφοριούσι τους πονηρούς εκ μέσου των δικαίων, και βαλούσιν αυτούς εις την κάμινον του πυρός, εκεί έσται ο κλαυθμός και βρυγμός των οδόντων» (Ευαγγέλιο Ματθ. 13 (ΙΓ') 49).
Ποιος θα μπορέσει, αδελφοί μου, να ξεφύγει της Πανσόφου Δικαιοσύνης του Θεού στη Δευτέρα Του ένδοξη Παρουσία; Γι' αυτό να μην ακολουθούμε και εκτελούμε τα έργα του πονηρού δαίμονος, αλλά να αγωνιζόμαστε τον υπέρ Χριστού αγαθό και ενάρετο καλό αγώνα της σωτηρίας μας. Έτσι μόνον η γη μας θα γίνη Παράδεισος και θα μπορέσουμε με τη Θεία Χάρη, αλλά και με τον Πνευματικό μας αγώνα και με έργα ελεημοσύνης, να προγευτούμε και επί της γης τη χαρά της Αιωνίου Ζωής. Αμήν. Γένοιτο, Κύριε, το Έλεός Σου εφ ημάς καθάπερ ηλπίσαμεν επί Σε.