Ερμηνεύοντας την Θεία Λειτουργία
Του αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη
62 συναντήσεις, ιερές συνάξεις, κάναμε, με την βοήθεια του Θεού, για ναδιαπλεύσουμε έναν μεγάλο ωκεανό,με μοναδικό κουπί την καλή μας διάθεση, τηνειλικρινή μας θέληση. Συμπλεύσαμε σεαυτότοερμηνευτικό ταξίδι της Θείας Λειτουργίας. Με καλό καιρό,αλλά καιμε καταιγίδες και χιόνια ερχόσαστανναακούσετε,αλλάκαινα καταθέσετε την δική σας μαρτυρία. Από την «Ευλογημένηη Βασιλεία…» μέχρι το «Δι’ ευχών…» βρεθήκατε παρόντες στην κοινή μας προσπάθεια ναμηναφήσουμεούτεμια λέξη, έννοιαή φράση πουναμηνσταθούμε, ναμηνεστιάσουμε, ναμηνεμβαθύνουμε. Καιη προσπάθεια αυτήέγινεαβίαστα, έγινε «μετά χαράς μεγάλης».
Αλλάόλατα καλά κάποια στιγμή τελειώνουν.Έτσι τουλάχιστον λένε. Γιαόλουςεμάςόμωςδεν τελειώνει αυτόπου ζήσαμε, αντίθετα τώρα όλααρχίζουν. Τώρα, θα έχουμε μαζί μαςότιακούσαμε. Θατοέχουμε μέσα μαςκαιθατοδιαφυλάττουμεως πολύτιμο θησαυρό. Σε κάθε Θεία Λειτουργία θαανασύρονταιαυθόρμητααπότο νουμας όλααυτά πού οι Πατέρες της Εκκλησίας, αλλά καιάλλες αγιασμένες μορφές της Πίστης μας έχουν καταθέσει. Έχουν καταθέσει την εμπειρία τους μέσω των κειμένων τους. Είναι σημαντικό τι λένε οι Πατέρες καιόλες οιαγιασμένες μορφές της Εκκλησίας μας, γιατί αυτοί αποφάνθηκαν καιαποφαίνονται με βάση την πείρα τους, ότιδηλαδή έζησαν. Καταθέτουν την ίδια τους την ψυχή στα κείμενά τους, βιώματα μιας αγιασμένης πορείας και ζωής που το πιστεύεις και το νιώθεις ότι είναι αληθινό και δυνατό. Οι Πατέρες αυτοί δεν ήταν, όπως νομίζουν κάποιοι, σε κάποιες παλαιότερες εποχές, αλλά ζουν και τώρα και θα ζουν πάντα γιατί θαυπάρχουν, όσοθα υπάρχειηΕκκλησία, δηλαδή αιώνια.
Τελειώνει σήμερααγαπητοί μουη θεωρία καιξεκινάμετην πράξη. Όμωςοόρος«θεωρία», το βίωμα δηλαδή, στηνΕκκλησίαείναιανώτεροαπό την πράξη. Όταν κάποιος γνωρίζει τις λέξεις, τις εκφράσεις των Μυστηρίων, τότε προχωράει στην διαδικασία της εμβάθυνσης. Προσπαθεί να εισέλθει στα«ενδότερατου καταπετάσματος». Προσπαθείνα μπειστον γνόφο της παρουσίας τουΧριστού, πουείναι ταυτόχρονα θύτης καιθύμα. Όμως, ότανηγλώσσα, η τελετουργία, η «τάξις» γενικότερα, είναι γνωστά- κατανοητάθα περίμενε κάποιος ναέχει φθάσει στο ποθούμενο αποτέλεσμα. Δενείναιόμωςέτσι. «Βλέπουν» όχιαυτοί πουέχουν γνώσεις,αλλά όσοι διαθέτουν καθαρότητα καρδιάς. Έτσι θέλει ο Θεός! Νατον βλέπουν όσοιέχουναγνότητακαι καθαρότητα. Αν αυτά δενυπάρχουν στις καρδιές τότε οάνθρωπος γίνεται «μάρμαρο», λευκό μεν, αλλά παγωμένο. Βλέπει οάνθρωπος μόνο ταορώμενα,αλλά στερείται τααόρατα, πού είναιπνευματικότερα και ουσιαστικότερα. Μια που το έφερε ολόγος. Πόσο ατυχές είναι άνθρωποι, μ’ αυτήν την βάση σκεπτόμενοι, ναοδηγούνται σε ακρότητες για το ποιος πάει πρώτος καιποιος δεύτερος στην Θεία Λειτουργία.Ποιος θαέχει την «πρωτοκαθεδρία». Πόσο μακριά βρισκόμαστεαπό τον Χριστό με μια τέτοια προσέγγιση. Τιοξύμωρο! Να μιλάς μεεγωισμό γιαΕκείνον που είναι η«Άκρα Ταπείνωσις». ΗΕκκλησία βέβαια γνωρίζοντας το «ανθρώπινο» και τοεμπαθές της φύσης μας γίνεται «συμπαθής» καιέχει σοφά τακτοποιήσει όλα τα ζητήματα μέχρι και τα πιο μικρά καιασήμαντα. Ωστόσο, ο Θεός, μας θέλει με μια πνευματική αρχοντιά και λεβεντιά.
Η «Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας» ως έκφραση και μόνο είναι τολμηρή,αφούαποτελεί Μυστήριο καιως τέτοιο θαέπρεπε τουλάχιστοννα γινόταν από κάποιον θεοφόρο κήρυκα του Θείου λόγου,ένανάριστο λειτουργό των Μυστηρίων του Θεού. Γι’ αυτόν τον λόγο συχνά σεεκείνουςανατρέξαμε, σε Πατέρες, σεαγιασμένες μορφές τουιερού θυσιαστηρίου, πουείχαν και έχουνθείεςεμπειρίες. Προσπαθήσαμε να μεταφέρουμε τις εμπειρίες των μορφών αυτών για να μείνει «αμίαντος» ηερμηνευτική μας προσέγγιση. Παρουσιάσαμε το Μυστήριο και είπαμε ότι η Θεία Ευχαριστία είναι το μείζων, είναι τοανώτερο πού μπορεί να γίνει κάτω στην γη. Είναι τόσο απλό καισυνάμα τόσο δυνατό αυτό.Λίγος άρτος και οίνος γίνονται Σώμα και Αίμα Χριστού. Ο Θεός «έρχεται» ανάμεσά μας με την μορφή αυτή καιοάνθρωπος θεοποιείται μέσω αυτών.
Η Θεία Λειτουργία προσφέρει φωςκαιαπομακρύνει από το σκοτάδι, το κάθε σκοτάδι. Υψώνειτονάνθρωπο, τονκαθιστά πολίτη της Βασιλείας Του, μιας Βασιλείας πουξεκινάαπό την παρούσα ζωή καιοδηγεί σταέσχατα, ταοποία βιώνονται επί γης «εν δυνάμει». Η Θεία Λειτουργία είναι παράδεισος που βιώνεται, από αυτούς πού θέλουν να μετέχουν στο κοινό τραπέζι, πού προσφέρεται «κατά πάντα και διά πάντα».Αλλά και «γλέντι» είναι η Θεία Λειτουργία, στοοποίο πανηγυρίζουμε την νίκη του θανάτου, που είναι ο μεγάλος μας φόβος. Με την μετοχή μας σ’αυτήν την γιορτή «αφθαρτοποιούμαστε». Οι ευχές της Θείας Μετάληψηςπουαναλύσαμε, αλλά και της Ευχαριστίας πουακολουθεί, αυτό ακριβώς επισημαίνουν και τονίζουν. Την χαρά της μετοχής και την νίκη του θανάτουαπό την μία, αλλά και την αναγνώριση της αμαρτωλότηταςαπό την άλλη. Η δεύτερη οδηγεί στην πρώτη,είναιαμφίδρομη η μεταξύ τους σχέση.
Η Θεία Λειτουργία είναι χαρά καιέχει πάντοτε αναστάσιμο χαρακτήρα. Μέτοχοι της χαράς αυτής και της αναστάσεως καλούμαστε να γίνουμε όλοι.Ο καθέναςόμως αντλεί «καθώςηδύναντο». Μία πύλη είναιη Θεία Ευχαριστία πουμαςανοίγειτον δίαυλο τηςεπικοινωνίας μας μετον Θεό. Έτσιείχαμε πειότι μοιάζει ηΩραία Πύλη. Ότανανοίγεικαιακούμε το«μετά φόβου Θεού, πίστεως καιαγάπης προσέλθετε»,είναισανναανοίγειη πύλη τούουρανού,αυτό νιώθουμε. Ότανανοίγει λοιπόν οουρανός, κατέρχεται ο Χριστός γιαμια φορά ακόμαανάμεσάμας γιατί θέλει να μείνει μαζί μας.
Αλλά καιΘάλασσα είναιη Θεία Λειτουργία απότηνοποίαο καθένας λαμβάνει ανάλογα με τοάντλημά του. Καιδείπνοείναι, πού ο καθένας μας, που ανήκουμε στηνΕκκλησία Του, έχουμετην θέση μας. Είναι τιμητική η θέση μας αυτή γιατί συνδειπνούμεμετονΊδιο, τον Δημιουργό αυτού του κόσμου.
Από την συνοδοιπορία μας τόσο καιρό, από την μελέτη πρωτίστως των ερμηνευτικών σχολίων περί της Θείας Λειτουργίας πιστεύω ότιωφελήθηκανόλοι. Εν πρώτοις εγώ προσωπικά και τοεννοώ αυτό, γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσω σχετικά κείμενα με το σημαντικό αυτό θέμα μας. Πιστεύωόμως ότι καιόλοι εσείς μάθατεαρκετά και σημαντικά στοιχεία, ιστορικά λειτουργικά καιάλλα. Μάθατε ενδιαφέροντα στοιχεία για το μεγάλο αυτό Μυστήριο της Πίστης μας. Κάθε φορά που σταματούσαμε σε κάποιο σημείο την ερμηνευτική προσέγγισήμας, κάτι καινούργιο μαθαίναμε, κάτι νέο ανακαλύπταμε. Στεκόμασταν για λίγο και θαυμάζαμε τα μεγαλεία του Θεού. Πράγματι, και κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας,όσες φορές βρεθούμε στον ναό και μετέχουμε στο Μυστήριο, κάτι καινούργιο ανακαλύπτουμε, κάτι καινούργιο ζούμε, πρέπει να ζούμε. Ποτέ η Θεία Λειτουργία δεν είναι εντελώς ίδια με μία άλλη.Κάθε Λειτουργία είναι μοναδική.
Ας δούμε όμως πιοσυγκεκριμένατην πορεία τηςερμηνευτικής προσπάθειάς μας.
Αρχικά, είχαμεαναφέρειτην προετοιμασία που χρειάζεται γιανα τελέσουμε την Θεία Λειτουργία, ονομάζεταιαυτήη προετοιμασία, «Προσκομιδή». Τηνέχουν χαρακτηρίσει «Λειτουργία εν εμβρύῳ» γιατί αυτό ακριβώς είναι. Οιερέας πού θα λειτουργήσει αφού πάρει «καιρό», δηλαδήαφού λάβει την ευλογία από τον Επίσκοπο (γιατί αρχικάάλλωστε μόνο ὁ αρχιερέας λειτουργούσε), πηγαίνει στοαριστερό κλίτος τουιερού βήματος, όπου συνήθως βρίσκεται η Προσκομιδή καιετοιμάζει το πρόσφορο, το νάμα και το νερό που θα χρειαστεί για την τέλεση του Μυστηρίου. Εκεί θα «προσκομίσει» λοιπόν βγάζοντας την κεντρική μερίδα που γράφει «Ιησούς Χριστός Νικά» και θα βγάλει από το πρόσφορο την μερίδατηςΠαναγίας και των ταγμάτων. Εκεί θα κάνει και την μνημόνευση των ζώντων και των κεκοιμημένων. Η Προσκομιδή γίνεται κατά την διάρκεια τουόρθρου συνήθως, αλλά παλαιότερα «έκλεινε» λίγο πριν την Μεγάλη Είσοδο. Μετά το τελευταίο μέρος τουόρθρου, δηλαδή κατά την δοξολογία, ετοιμάζεται ο λειτουργός για να ξεκινήσει η Θεία Λειτουργία. Τοίδιο γίνεται καιόταν έχουμε συλλείτουργο, όταν δηλαδή έχουμε από δύο και πάνω ιερείς πού λειτουργούν ή και τον Αρχιερέα προεξάρχοντα της Ευχαριστιακής Συνάξεως.
Ηέκφραση «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός, και του Υιού και τουΑγίου Πνεύματος…» είναι αυτή πού εκφωνείο λειτουργός και ξεκινά το Μυστήριο. Όντως είναι Βασιλεία αυτή πού προεξαγγέλειοιερέας στην οποία μας ζητά, μεταφέροντας το μήνυμα του Θεού, να γίνουμε όλοι πολίτες. Έχουμε συχνά τονίσει ότι ο λαός μέσα στον ναό εκπροσωπείται από τους ψάλτες, οιοποίοι στα λειτουργικά βιβλία ονομάζονται «χορός». Όλος ο λαός μέσα στην λατρεία συμμετέχει και δεν παρακολουθεί, όπως συχνάάστοχα λένε. Μετέχει με τα «Κύριε ελέησον», «παράσχου Κύριε», «Αμήν» κ.τ.λ. Είναι στιγμές μέσα στην Θεία λειτουργία πού ο λειτουργός απευθύνεται στον Θεό, ή μιλά στον λαό. Καιο λαός πάλι μπορεί νααπευθύνεται στον Θεό ή στον λειτουργό. Πρόκειται για «Θείο δράμα» πουο καθένας έχει τον «ρόλο» του.
Στην συνέχεια της Θείας Λειτουργίας έχουμε τα λεγόμενα «ειρηνικά» που είναι αιτήματα περί ειρήνης. Ειρήνης προερχομένης «άνωθεν», «εσωτερικής ειρήνης και πιο γενικά «ειρήνης του σύμπαντος κόσμου». Στα αιτήματα αυτά συμπεριλαμβάνονται όλα τααναγκαία για τον άνθρωπο. Πρωτίστως, η σωτηρία του, ηυγεία του και τααναγκαία για την διαβίωσή του. Φαίνεται, και μέσα από αυτά,η μέριμνα της Εκκλησίας για τον όλο άνθρωπο. Μετά από τους ψαλμούς προς την Παναγία και τον Χριστό ( Ταίςπρεσβείαις της Θεοτόκου…καιΣώσονημάς Υιέ Θεού…ψάλλεται το παλαιοχριστιανικό «Ο μονογενής Υιός και λόγος του Θεού…» που είναι ένα μικρό «πιστεύω». Χρειάζεταιστο σημείο αυτόηομολογία αυτή, κυρίως για αυτούς που θααποχωρήσουν, δηλαδή τούς κατηχούμενους. Πράγματι, θα αποχωρήσουν από τον ναό σε λίγο οι κατηχούμενοι, ωςαβάπτιστοι που είναι ακόμα, και καταθέτουν με τον ύμνο αυτό την Πίστη τους στην Αγία Τριάδα,ενώπιόν Του.
Στην συνέχεια έχουμε την είσοδο του Ευαγγελίου. Εδώέχουμε μια σύνθεση τελετουργικών στοιχείων πού αφορούν σε πρακτικά θέματα, πουόμως έχουν και βαθύτερο θεολογικό περιεχόμενο. Υπάρχει από κάποιους έντονο στην ερμηνευτική προσέγγιση της λατρείας το στοιχείο της αλληγορίας, όπως υπάρχουν καιάλλες μέθοδοι ερμηνείας καιεξήγησης. Με βάση αυτές τις προσεγγίσεις η «είσοδος του Ευαγγελίου» είναι ηεμφάνιση του Χριστού στον κόσμο, στην δημόσια δράση Του. Στην συνέχεια έχουμε τα ανάγνωσμα των διατεταγμένων περικοπών από τον Απόστολο καιτο Ευαγγέλιο.Η σωστή σειρά θέλει μετά από την ανάγνωσή τους ναακολουθεί το κήρυγμα. Συχνά δεν τηρείται η τάξη αυτή γιατί δεν έχουν προσέλθει αρκετοί από τοεκκλησίασμα ακόμα στον ναό.
Ο Χερουβικός Ύμνος πού θαψαλεί στην συνέχεια είναιένα «μαργαριτάρι» τηςψαλτικής τέχνης. Ψάλλεται σεόλους τούςήχουςτηςβυζαντινήςμουσικής.Παρουσιάζει τους πιστούς ωςέχοντες την θέση των αγγέλων πουδορυφορούν γύρω από τον θρόνο του Θεού καιπροτρέποντάς τους νααφήσουν κάθε ανθρώπινη μέριμνα και ναυποδεχθούν τον Βασιλέα Χριστό. Αυτή πουακολουθεί είναι η λεγόμενη «Μεγάλη Είσοδος» ή «Είσοδος των Αγίων».Ο λειτουργός στην είσοδο αυτή μεταφέρει τα Τίμια δώρα από την Προσκομιδή στην Αγία Τράπεζα.Ακολουθούν και πάλι αιτήσεις υπέρ των πιστών, ηαλληλοσυγχώρεση, που σήμερα υφίσταται μόνο μεταξύ των λειτουργών ιερέων και στην συνέχεια «το Πιστεύω», το Σύμβολο της Πίστεως. Ακολούθως προχωρούμε στην αγία Αναφορά, στο τμήμα δηλαδή της Θείας Λειτουργίας πού γίνεται το θαύμα της μεταβολής τουάρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Ακούγονται αρχικά ταιδρυτικά λόγια του Μυστηρίου, δηλαδή το «Λάβετε φάγετε..» και το «Πίετεεξ αυτού..», ταοποία είπε ο Χριστός στους μαθητές του κατά το Μυστικό Δείπνο. Με την επίκληση από τον λειτουργό τουαγίου Πνεύματος γίνεται λοιπόν αυτή η μεταβολή και πλέονέχουμε τον Χριστόενώπιόν μας και σωματικά παρόν.Χαρακτηριστική είναι η κατάληξη της ευχής της αναφοράς που μνημονεύονται αυτοί για τους οποίους τελείται η Ευχαριστία. Έτσι, ακούμε για τους Πατέρες, τους Προπάτορες, τους Προφήτες, τους Αποστόλους, ….κυρίως όμως και «εξαιρέτως» «της Παναγίας, Αχράντου, Υπερευλογημένης, Ενδόξου δεσποίνηςημών Θεοτόκου καιαειπαρθένουΜαρίας…». Τότε είναι η στιγμή πουακούγεται με δυνατή φωνή από τους ψάλτες, αλλά καιαπό όλο τοεκκλησίασμα ο πιο γνωστός ύμνος προς την Παναγία, το «Άξιον εστί..». Την ίδια στιγμή οιερέας κατά την διάρκεια της ευχής που διαβάζει, μνημονεύει ενώπιόν Του ζώντες καικεκοιμημένους. Το πρώτο πού κάνει λοιπόν όταν «δει» τον Χριστό ο λειτουργός είναι να σπεύσει για να προσευχηθεί γιαόλον τον κόσμο, καιιδιαίτερα γιαόσους του τοέχουν ζητήσει. Πόσες φορές δεν φθάνει σε διάρκεια ο χρόνος που λέγεται ούμνος της παναγίας, γιατί υπάρχει πλήθος ονομάτων πουέχουν ζητήσει βοήθεια; Όμως καιαν δεν ειπωθούν ονομαστικά οΘεός γνωρίζει τις ανάγκες τους και βοηθά την κάθε ψυχή ξεχωριστά. Την ιερή αυτή στιγμή,όλοι όμως τώρα, καιόχι μόνο οιερέας, προσεύχονται για πρόσωπα πού θέλουμε καιέχουν ανάγκη. Η προσευχή μας έχει μεγάλη δύναμη τώρα γιατί γίνεται από όλη την «Σύναξη» των πιστών. Έτσι, με τον τρόπο αυτό,μπορούμε να βοηθήσουμε τον ασθενή, τον δυσκολεμένο, αλλά εκεί θα «συναντήσουμε» και τουςκεκοιμημένους συγγενείς μας. Είναι «τόπος συνάντησης» γιαόλους η Θεία Λειτουργία, για ζώντες και νεκρούς, γιαόλους!
Μετά το σημείο αυτό και πάλι έχουμε εκφώνηση αιτήσεων περί των πιστών και στην συνέχεια προχωρούμε στην απαγγελία της Κυριακής προσευχής, στο «Πάτερ ημών». Είναι τότε πουομολογούμε τον Θεό Πατέρα μας καιεπίσης ταυτόχρονααναγνωρίζουμε την μεταξύ μαςαδελφότητα.Αφούέχουμε ομολογήσει την κοινή Πίστη μας, έχουμε συγχωρεθεί μεταξύ μας καιαφούέχουμε ονομάσει τον Θεό κοινό μας Πατέρα, προχωρούμε προς την Θεία Μετάληψη. Είναι μιαολόκληρη ακολουθία η Θεία Μετάληψη, που ξεκινάει από την προηγούμενη μέρα με ευχές που διαβάζουμε στις οικίες μας. Μπαίνοντας στην σειρά για να κοινωνήσουμε κορυφώνεται η καλή αγωνία μας, ψιθυρίζοντας: «Του δείπνου σου του μυστικού…» κ.τ.λ. Πλέον είμαι «μόνος μόνῳ θεώ». Ακούω το κέλευσμα του διακόνου «Πρόσχωμεν» και την συνέχεια από τον ιερέα πού εκφωνεί «ταάγια τοις αγίοις». Τα τίμια δώρα, λοιπόν, προσφέρονται στους αγίους. Μα ποιοι είναι οιάγιοι; Εν δυνάμει άγιοι, είναι οι πιστοί, που γίνονται άγιοι όταν ενωθούν με τον Ένα όντως Άγιο, τον Χριστό.
Αφού κοινωνήσουμε, με προσοχή αποχωρούμε χωρίς να στρέψουμε την πλάτη μας στον «βασιλέα των όλων». Τότε σκεπτόμαστε, ευχόμαστε,ότιεπιθυμούμε γιατί ὁ Χριστός δεν είναι μόνο πολύ κοντά μας, δίπλα μας, πάνω μας, αλλά μέσα μας. Και για λίγο αναλογιζόμαστε αυτό που κάναμε, δηλαδή με ποιόν ενωθήκαμε. Του λέμε μετά όλα τα αιτήματά μας καιόταν είμαστε προετοιμασμένοι αναλόγως του λέμε το «νυν απολύεις», δηλαδή σεπιοαπλή γλώσσα, Κύριε τώρα ας πεθάνω! Αρκεί που τώρα είσαι μέσα μου καιεγώ μέσα σου.
Μετά, τοεπόμενο μέρος της Θείας Λειτουργίας ονομάζεται ευχαριστία. Λέγεται έτσι γιατί αυτό ακριβώς είναι. Ευχαριστούμε τον Θεό πουήρθε και που μας αξίωσε την κοινωνία μας μαζί Του. Όχι όμως μόνο όσοι κοινώνησαν, αλλά όλοι οι παρόντες της Σύναξης τον ευχαριστούν γιατί ήρθε ανάμεσά μας. Όλοι αναφωνούν ότι είδαν το«φως τοαληθινό», ότι έλαβαν τοάγιο Πνεύμα και στην συνέχεια ότι τοόνομα του Κυρίου είναι ευλογημένο τώρα, αλλά και πάντοτε. Όλα αυτά γίνονται σεένα κλίμα πανηγυρικό, αναστάσιμο, νικηφόρο. Όλα αυτά ερμηνεύονται από την χαρά της θεοκοινωνίας και την χαρά ότιο θάνατος που φαινόταν ανίκητος νικήθηκε. Η Θεία Λειτουργία έχει αναστάσιμη χαρά πού δεν μπορείς ναπεριγράψεις, αλλά ο καθένας την νιώθει μοναδικά μέσα στην ψυχή του, στηνύπαρξή του. Η Θεία Λειτουργία είναι ένας στίβος, στον οποίο μπαίνεις, αγωνίζεσαι καιαπολαμβάνεις. Το τελικό αυτό όμως αποτέλεσμα που νιώθεις δεν είναι δικό σου, αλλά χάρισμά Του. Πηγή αστείρευτη είναιη Θεία Λειτουργία, που δροσίζει τον πιστό, τον δυναμώνει. Στην πηγή αυτή πλησιάζουν οιάνθρωποι σαν διψασμένα ελάφια και νιώθουν την δροσιά της.Αυτή έχει το «αθάνατο νερό», πού σε κάνει να ζεις καιόταν πεθαίνεις!
Αν κάποιος, τώρα που τελειώσαμε τις συνάξεις μας, σας ρωτούσε «Ποιαείναι η πιο σημαντική ώρα στην Θεία Λειτουργία;». Νομίζω θααπαντούσατε ότικαταρχήν δεν χωρίζεται το Μυστήριο, είναι ένα όλον. Αλλά γενικότερα θα λέγαμε ότι έχουμε μιαανοδική πορεία από ταυψηλά σταυψηλότερα. Κορύφωση βέβαια αποτελείη μεταβολή των Τιμίων Δώρων, το μεγάλο θαύμα είναι αυτό, όπωςκαιη μετοχή μας στην κοινή αυτή Δεσποτική τράπεζα, στην οποία όλους μας καλεί. «Όσοι πιστοί προσέλθετε» αλλά και «όστις θέλει οπίσω μου ελθείναπαρνησάσθωεαυτόν καιαράτω τον σταυρόν αυτού καιακολουθήτωμοι».
Ευχόμαστε όλοι μα
Αναρτήσεις
