Για τις κοινότητες των Ελλήνων.

Τρίτο μάθημα

του Ελεύθερου

Πανεπιστημίου

της Ιεράς Μητροπόλεως

Κερκύρας

Με επιτυχία και με μεγάλη συμμετοχή έγινε το Σάββατο 28 Μαρτίου 2015 το τρίτο μάθημα του Ελεύθερου Πανεπιστημίου που διοργανώνει για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά  η Ιερά Μητρόπολις Κερκύρας. Η εκδήλωση έγινε στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως και εισηγητής ήταν ο διακεκριμένος επιστήμονας και συγγραφέας κ. Γεώργιος Κοντογιώργης, πρώην πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου.   

 Το θέμα του μαθήματος ήταν «Τα κοινά ως θεμέλιος προϋπόθεση της ελληνικής εθνικής συνέχειας. Η περίοδος της Τουρκοκρατίας». Ο εισηγητής τόνισε ότι το ελληνικό έθνος δεν είναι κατασκεύασμα ούτε της εποχής του Διαφωτισμού ούτε των Κ. Παπαρρηγόπουλου και Σπ. Ζαμπέλιου, προκειμένου να δοθεί απάντηση στην θεωρία του Φαλμεράγιερ. Το ελληνικό έθνος υπήρχε από την αρχαιότητα, διότι οι Έλληνες είχαν επίγνωση της ελληνικής ταυτότητάς τους. Ταυτότητα σημαίνει επίγνωση της ελευθερίας του εαυτού μου και το ποιος είμαι, ότι ανήκω πολιτισμικά σε μία εθνότητα, σύνολο δηλαδή ανθρώπων που έχει κοινές αναφορές, γλωσσικές, πολιτισμικές, ιστορικές και ξεχωρίζει από άλλες εθνότητες, ενώ την ίδια στιγμή είμαι πολιτική οντότητα, δεν είμαι απλώς ψηφοφόρος, αλλά συμμετέχω ενεργά στην πορεία ενός κράτους.

Για τον ομιλητή ο Διαφωτισμός, ως γέννημα του δυτικού τρόπου σκέψης και ζωής και καρπός του φεουδαρχικού συστήματος, οδήγησε σε μία αντίληψη παθητικότητας τους πολίτες. Η κοινωνία δεν διεκδικεί σήμερα αρμοδιότητες στο κράτος, αλλά εντοπίζει την όποια ευθύνη της μόνο στις εκλογές. Έτσι όμως υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας και το σημερινό πολίτευμα ουσιαστικά είναι ολιγαρχικό. Το άτομο βρίσκεται έξω από το συλλογικό και γι’ αυτό ουσιαστικά ξεπουλά την ψήφο του σε όποιον τάξει περισσότερα. Η πολιτική τάξη έχει αυτοτοποθετηθεί υπεράνω του νόμο, ενώ η παντοδυναμία των αγορών ελέγχει πλήρως τα πολιτικά συστήματα, αφήνοντας τις κοινωνίες εκτός της εξουσίας.

Ο ελληνικός κόσμος ήταν πάντοτε κοινωνία εν ελευθερία. Εκφραζόταν πολιτικά μέσα από την πόλη-κράτος, η οποία ήταν μία μικρή κοινωνία με κύριο χαρακτηριστικό την συμμετοχή του ατόμου στα κοινά και την ίδια στιγμή την επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους. Όταν υπήρχαν εξωτερικές επιβουλές, οι πόλεις συνασπίζονταν για να τις αντιμετωπίσουν. Κατόπιν όμως επανέρχονταν στη δική τους ελευθερία. Αυτός ο τρόπος διασώθηκε στον ελληνισμό και στα χρόνια του Βυζαντίου και στην τουρκοκρατία, μέχρι το 1922. Ακόμη και όταν προσωρινά ο Μέγας Αλέξανδρος χάραξε μία πορεία οικουμενικότητας, ο ελληνισμός διατήρησε στην πράξη τα κοινά, δηλαδή τις πόλεις-κράτη, τις συμπολιτείες. Οι ρωμαίοι κατάφεραν να υποτάξουν τους Έλληνες γιατί αυτοί δεν μπόρεσαν να ενωθούν μεταξύ τους.

Στην Τουρκοκρατία οι κοινότητες είχαν την μνήμη της Βασιλεύουσας, στην οποία αναφορά έδιναν στον Πατριάρχη, όμως είχαν την δική τους πορεία, με την δημοκρατική εκλογή των προυχόντων -προεστών και την δημοσιονομική πολιτική που χάραζαν οι ίδιες, με κριτήριο τις οικονομικές δυνατότητες των Ελλήνων, όπως αυτές αποτυπώνονταν στα κτηματολόγια του καθενός. Οι προύχοντες αποφάσιζαν ομόφωνα και γι’ αυτό είχαν τη σφραγίδα τεμαχισμένη σε κομμάτια ανάλογα με τον αριθμό τους. Αν δεν υπήρχε ομοφωνία, τότε προσέφευγαν στην μάζωξη, την συνέλευση των μελών της κοινότητας για να ληφθεί απόφαση. Τα άτομα μετείχαν στην εξουσία και δεν ήταν απλοί ψηφοφόροι.

Οι Βαυαροί ακολουθώντας το πρότυπο του Διαφωτισμού, κατήργησαν τα κοινά και τους Δήμους, με αποτέλεσμα την σταδιακή μας προσχώρηση στα πρότυπα του Διαφωτισμού. Η σημερινή κρίση, για τον ομιλητή, μαρτυρεί την ανάγκη πλέον για να ανασυγκροτήσουμε τα κοινά μέσα στο κράτος-έθνος το οποίο ζούμε, με την βοήθεια του Διαδικτύου, το οποίο μπορεί να καλλιεργήσει την αμεσότητα στην λήψη αποφάσεων και την συμμετοχή των πολιτών με την κατάθεση γνώμης και την διοργάνωση δημοσκοπήσεων που θα αποσκοπούν στο να δίνουν το τι θέλει ο πολίτης από τους άρχοντές του. Παράλληλα, ο ομιλητής επεσήμανε την ανάγκη οι πολιτικοί να λογοδοτούν τόσο στο νόμο όσο και στους πολίτες συνεχώς και όχι μόνο στις εκλογές.

Επεσήμανε στο διάλογο την ανάγκη δραστηριοποίησης της Εκκλησίας μέσω των ενοριών, που δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο στην κοινωνική προσφορά, αλλά να ενεργοποιούν κυρίως το λαϊκό στοιχείο να βλέπει τη ζωή δυναμικά. Κάθε θεσμός που κρατά κοινοτικά στοιχεία μπορεί να συμβάλει ώστε να ξαναβρούμε την δημοκρατία με κοινωνικό περιεχόμενο που οι Έλληνες είχαμε, υπερβαίνοντας τα διδάγματα του Διαφωτισμού.

Σε χαιρετισμό του προς τους συμμετέχοντες ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος τόνισε το γεγονός ότι  η Ορθόδοξη Εκκλησία διασώζει το κοινοτικό πνεύμα στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, αλλά και την ανάγκη για ενεργό συμμετοχή όλων στη ζωή του κόσμου με βάση τις χριστιανικές αρχές. 

 Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από την Ένωση Χριστιανών Επιστημόνων, εκ μέρους της οποίας χαιρέτισε την εκδήλωση η κ. Ειρήνη Μαλαχά.  

Η επόμενη εκδήλωση του Ελεύθερου Πανεπιστημίου θα γίνει την Δευτέρα 27 Απριλίου 2015 με θέμα «Ελληνική Γλώσσα: ταυτότητα και ποιότητα-λάθη-προοπτικές». Ομιλητής θα είναι ο καθηγητής και πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών  κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης.