Περίοδος Τριωδίου

Τῆς μετανοίας
ἄνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα·
ὀρθρίζει γάρ τό πνεῦμα μου
πρός Ναόν τον Ἅγιόν σου,
ναόν φέρον τοῦ σώματος
ὅλον ἐσπιλωμένον
ἀλλ' ὡς οἰκτίρμον κάθαρον
εὐσπλάχνω σου ἐλέει.
Εἶναι ἡ ἐκκλησιαστική περίοδος ἡ ὁποία ἀρχίζει τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου καί τελειώνει τό Μέγα Σάββατο.
Τριώδιον λέγεται τό ἐκκλησιαστικό βιβλίο τό ὁποῖο περιέχει τίς Ἀκολουθίες πού ἡ Ἐκκλησία μας τελεῖ κατά τήν ἀνωτέρω περίοδο. Ὀνομάζεται ἕτσι διότι πολλοί ἀπό τούς ὕμνους του, οἱ λεγόμενοι Κανόνες, δέν περιέχουν ἐννέα Ὠδές, ἀλλά μόνο τρεῖς, «εἰς τύπον ἴσως τῆς Ἁγίας καί Ζωαρχικῆς Τριάδος». Λέγεται καί Κατανυκτικό Τριώδιο, ἐπειδή οἱ ὕμνοι του εἶναι γεμᾶτοι ἀπό κατάνυξη και ὁδηγοῦν τήν σκληρή καρδιά μας στήν συντριβή, στό στεναγμό, στά δάκρυα τῆς μετανοίας προετοιμάζοντάς την γιά τό «σταυρώσιμον» καί «ἀναστάσιμον» Πάσχα.
Τό Τριώδιον λοιπόν εἶναι λειτουργικό βιβλίο καί περίοδος τῆς Ἐκκλησίας.
Περιλαμβάνει:
1. α) Τίς τρεῖς Ἑβδομάδες πού προηγοῦνται τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
2. β) Τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή καί
3. γ) Τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα.
Ἄν καί τό Τριώδιο, πού εἶναι ἕνα μέρος ἀπό τόν «κινητό κύκλο» τοῦ «Ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους» ξεκινᾶ ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, ἡ νηστεία ὅμως ἀρχίζει ἀπό τήν Δ΄ Κυριακή τοῦ Τριωδίου, ὁπότε καί ὁ πνευματικός ἀγώνας τῶν πιστῶν γίνεται ἐντονώτερος.
Οἱ τρεῖς πρῶτες ἑβδομάδες λέγονται στήν ἐκκλησιαστική γλῶσσα «προφωνήσιμοι» διότι λαμπρῶς προαναφωνοῦν τούς ἀγῶνες πού ἔχουμε νά κάνουμε ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν δαιμόνων κατά τήν διάρκεια τῆς Ἅγίας Τεσσαρακοστῆς.
Τήν Α΄ Κυριακή τοῦ Τριωδίου, τήν ἀφιέρωσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες στήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου. Τοῦ πρώτου ἡ προσευχή δέν ἔγινε δεκτή ἀπό τόν Θεό, ἐπειδή ἦταν ὑπερήφανος, ἐνῶ τοῦ δευτέρου εἰσακούσθη, διά τήν ταπείνωσιν ἀν καί ἦταν ἁμαρτωλός. Ἡ Ἐκκλησία μας θέλοντας νά μᾶς διδάξει τήν ταπείνωση τοῡ Τελώνη καί νά μᾶς προφυλάξει ἀπό τήν ὑπερηφάνεια τοῦ Φαρισαίου, μᾶς καλεῖ να ψάλλουμε:
Φαρισαίου φύγωμεν ὑψηγορίαν
καί τελώνου μάθωμεν
τό ταπεινόν, ἐν στεναγμοῖς
πρός τόν Σωτῆρα κραυγάζοντες·
Ἱλαθι, μόνε ἡμῖν εὐδιάλλακτε»
Τήν Α΄ ἑβδομάδα τοῦ Τριωδίου γίνεται κατάλυσις εἰς πάντα.
Τήν Β΄ Κυριακή τοῦ Τριωδίου, τήν ἀφιέρωσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες μας, στήν παραβολή τοῦ Ἀσώτου, ἡ ὁποία εἶναι μία συμπύκνωση καί σύνοψη ὅλου τοῦ Εὐαγγελίου. Τό μήνυμα τῆς ἡμέρας εἶναι:
«Παιδί μου, ὅσο μεγάλο κι ἄν εἶναι τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν σου μήν ἀπελπίζεσαι, μήν πέφτεις στήν ἀπόγνωση˚ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι πολύ μεγαλύτερη. Σήκω κ’ ἔλα τώρα κοντά μου. Θά σοῦ φορέσω πάλι τή στολή τήν πρώτη, καί θα’ σαι πάλι τέκνο μου ἀγαπημένο»
Ἡ Γ΄ Κυριακή τοῦ Τριωδίου, τῆς Ἀπόκρεω, εἶναι ἀφιερωμένη στή Δευτέρα καί φρικτή παρουσία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τό ἱερό Εὐαγγέλιο ἐπιγραμματικά ἀναφέρει: «πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἔκαστος τά διά τοῦ σώματος πρός ἅ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθόν εἴτε κακόν». Τό ὅτι θά γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία, εἶναι βέβαιον. Τό πότε ὅμως θά γίνει εἶναι ἄγνωστο: «περί τῆς ἡμέρας ἐκείνης καί ὥρας, οὐδείς οἶδεν»
Ἀπό τῆς Κυριακῆς τῶν Ἀπόκρεων ἔως τό Πάσχα δέν καταλύουμε κρέατος, ἐκτός τῶν ἀσθενῶν.
Τήν ἑβδομάδα αὐτή καταλύουμε τά πάντα ἐκτός κρέατος.
Ἡ Δ΄ Κυριακή τοῦ Τριωδίου εἶναι τῆς Τυροφάγου ἤ Τυρινῆς, «’εν ἧ ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀπό τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ».
Ἐπειδή ἀπό αὔριο ἀρχίζει ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας ὅρισαν νά γιορτάζει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας τήν ἔξωση τῶν Πρωτοπλάστων ἀπό τόν Παράδεισο, γιατί δέν παρήκουσαν καί δέν κράτησαν τήν ἐντολή τῆς νηστείας πού ὁ Θεός τούς ἔδωσε.
Νηστεία βεβαίως δέν εἶναι μονάχα ἡ ἀποχή τῶν τροφῶν: «νηστείαν οὐκ ἀποχήν βρωμάτων τελέσωμεν, ἀλλά παντός ὑλικοῦ πάθους ἀλλοτρίωσιν». Δηλαδή, ὄχι μονάχα ὑλική, μά καί πνευματική νηστεία: «Νηστεύοντες, ἀδελφοί, σωματικῶς νηστεύσωμεν καί πνευματικῶς», «ἁγνίσωμεν τήν ψυχήν, τήν σάρκα καθάρωμεν˚ νηστεύσωμεν, ὥσπερ ἐν τοῖς βρώμασιν, ἐκ παντός πάθους, τάς ἀρετάς τρυφῶντες τοῦ Πνεύματος».
Ὅποιος μελετήσει μέ προσοχή τό Τριώδιο θά διαπιστώσει με πόση σοφία εἶναι τοποθετημένα ὅλα ἀπό τούς Ἁγίους πατέρες. Σίγουρα δέν θά μποροῦσε να βρεθεῖ καλλύτερος δρόμος γιά τόν πιστό γιά νά φθάσει στο Πάσχα.
Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου, μᾶς καλεῖ ὅλους ν’ ἀφήσουμε τήν ράθυμη κι ἀμαρτωλή ζωή μας καί νά ἀγωνιστοῦμε τόν καλόν ἀγῶνα τῆς ἐγκρατείας, τῆς νηστείας καί τῆς μετανοίας που καθαρίζουν τήν ψυχή μας καί μᾶς φέρνουν κοντά στόν Χριστό.
Γι΄ αὐτόν τόν ἀγῶνα ὅμως, πού τό Τριώδιο μᾶς προτρέπει νά κάμουμε, ἄς μήν ἀπελπίζεται κανείς, πώς ἅμα τόν ἀναλάβει μέ εἰλικρίνεια, θά μείνει μόνος κι ἀβοήθητος. Δίπλα του στέκει ὁ Χριστός, γιά νά τόν δυναμώσει καί νά τόν βοηθήσει. Ἀρκεῖ νά δείξει πραγματική μετάνοια καί νά περπατήσει τή στράτα τοῦ Θεοῦ: «Ἐπιστράφητε πρός με, λέγει ὁ Κύριος, ἐξ ὅλης τῆς καρδίας ὑμῶν, ἐν νηστεία καί ἐν κλαυθμῶ καί ἐν κοπετῶ· καί διαρρήξατε τάς καρδίας ὑμῶν, καί μή τά ἱμάτια ὑμῶν· καί ἐπιστράφητε πρός Κύριον τόν Θεόν ὑμῶν, ὅτι ἐλεήμων καί οἰκτίρμων ἐστί, μακρόθυμος καί πολυέλεος, καί μετανοῶν ἐπί κακίαις ἀνθρώπων».
Μακάρι, ὅλα τά τέκνα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ν’ ἀνεβοῦμε τήν κλίμακα τῶν ἀρετῶν ἀκολουθῶντας πιστά στή ζωή μας ὅ,τι ἡ πεῖρα τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχει θησαυρίσει γιά την δική μας πνευματική πρόοδο καί σωτηρία, μέσα στό κατανυκτικό Τριώδιο.
Από : http://www.i-m-attikis.gr/html/gr/mainpage/maingr.html