Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΙΚΟΝΑ ΩΣ ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ

Ἡ τετρακτύς τῶν συναντήσεων
α. Ἡ εἰκόνα τοῦ Κυρίου

Ἡ ὀρθόδοξη εἰκόνα, ὡς θεολογική γλώσσα, "μιλάει" γιά πολλαπλές συναντήσεις καί ταυτόχρονα καλεῖ σέ συναντήσεις.
Ἡ Εἰκόνα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, κατά πρῶτον, ἀποτελεῖ φανέρωση καί ὁρατή πιστοποίηση τῆς ἀλήθειας τῆς πίστεώς μας ὅτι "Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί". Ὅτι ἡ ἀπερινόητη καί ἀχώρητη καί ἄπειρη θεία φύση "κενοῦται" καί συναντᾶ τήν πεπερασμένη ἀνθρώπινη φύση· ὅτι τό ἄκτιστο συναντᾶται μέ τό κτιστό καί ὑπάρχει μέ τόν τρόπο τοῦ κτιστοῦ. Γι' αὐτό καί ἡ Πενθέκτη Σύνοδος (691) μέ τόν 82ο κανόνα της, προκειμένου νά ὑπογραμμίσει τήν κεφαλαιώδους σημασίας ἀλήθεια τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως, ἀπαγορεύει στό ἑξῆς τή συμβολική ἀπεικόνιση τοῦ Ἰησοῦ μέ τή μορφή τοῦ ἀμνοῦ καί ὁρίζει: " ἀναστηλοῦσθαι τήν εἰκόνα Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, κατά τόν ἀνθρώπινον χαρακτῆρα". Μέ τόν τρόπο αὐτό θά εἶναι σέ θέση οἱ πιστοί νά κατανοοῦν "τό τῆς ταπεινώσεως ὕψος τοῦ Θεοῦ Λόγου" καί θά χειραγωγοῦνται "πρός μνήμην τῆς ἐν σαρκί πολιτείας τοῦ τε πάθους αὐτοῦ καί τοῦ σωτηρίου θανάτου καί τῆς ἐντεῦθεν γενομένης τῷ κόσμῳ ἀπολυτρώσεως".
Σύμφωνα, λοιπόν, μέ τή συνοδική ἀπόφαση ἡ Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ γίνεται τόπος φανέρωσης αὐτῆς τῆς λυτρωτικῆς συνάντησης τοῦ Θεοῦ μέ τόν ἄνθρωπο. Φανερώνει τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός, ἡ σαρκωμένη Ἀλήθεια στήν πληρότητά της, τήν ὁποια ὤφειλε ἡ χριστιανική κοινότητα νά τήν δείξει στά μάτια ὅλων, γιά νά ὑπογραμμίζεται ἔτσι ἡ ἄρνηση κάθε ἀφηρημένης καί μεταφυσικῆς σύλληψης τῆς θρησκείας. Ἀλήθεια στό ἑξῆς δέν εἶναι μιά ἰδέα ἤ ἕνα ἀφηρημένο σχῆμα, ἀλλά συγκεκριμένο πρόσωπο πού μπορεῖ νά εἰκονίζεται. Ἡ Ἐκκλησία μπορεῖ πιά ὄχι μόνο νά μιλάει γιά τήν ἀλήθεια ἀλλά καί νά τήν δείχνει: Εἶναι ἡ Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτή εἰκονίζει τό πρόσωπο ἤ τήν ὑπόσταση τοῦ ἔνσαρκου Λόγου, στήν ὁποία συναντῶνται καί ἑνώνονται " ἀσυγχύτως" καί "ἀδιαρέτως" ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση. "Παντός εἰκονιζομένου οὐχ ἡ φύσις, ἀλλ' ἡ ὑπόστασις εἰκονίζεται· περιγραπτός ἄρα Χριστός καθ' ὑπόστασιν, κἄν τῇ θεότητι ἀπερίγραπτος, σημειώνει χαρακτηριστικά ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης". Μέ τή σαφή αὐτή πατερική διάκριση φύσεως καί προσώπου ἤ ὑποστάσεως ὑπερβαίνεται ὁ σκόπελος τόσο τοῦ μονοφυσιτισμοῦ, ὅσο καί τοῦ νεστοριανισμοῦ καί προβάλλεται ἡ ὀρθόδοξη ἄποψη ὅτι στήν Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ γίνεται ὁρατό τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μέ τήν ἀνθρώπινη μορφή του, ὅπως ἔγινε ὁρατό καί ἱστορικά κατά τήν ἐνανθρώπησή του.
Ἡ Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ δέν φανερώνει μόνο τή συνάντηση τοῦ Θεοῦ μέ τόν ἄνθρωπο, ἀλλ' ἀποτελεῖ ταυτόχρονα καί κάλεσμα συνάντησης τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Αὐτῆς τῆς δεύτερης συνάντησης φανερώσεις ἀποτελοῦν οἱ Εἰκόνες τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγίων, τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ.
Οἱ εἰκόνες τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγίων