Όταν, η Αγία Ελένη απορούσε ανάμεσα στους πολλούς σταυρούς, ποιος να ήταν του Χριστού, ένα μυρωδάτο φυτό, ο βασιλικός, της τον αποκάλυψε. Για αυτό και στη σημερινή γιορτή φέρνουν στην εκκλησία γλάστρες ή αγκαλιές βασιλικούς για το Σταυρό…
Το 326 ἡ Αγία Ελένη πήγε στοὺς Αγίους Τόπους να προσκυνήσει, και να ευχαριστήσει τον Κύριο για τοὺς θριάμβους του γιου της. Πηγαίνοντας εκεί ἡ Αγία Ελένη αρχίζει να αναζητά τον Τίμιο Σταυρό. Φτάνοντας στο Γολγοθά διατάζει να γκρεμιστεί ὁ ναός της Θεάς Αφροδίτης. Εκεί βρίσκουν τρεις σταυρούς. Και μην ξέροντας ποιος από τοὺς τρεις είναι ὁ Τίμιος Σταυρός, ὁ Επίσκοπος Ιεροσολύμων, ακούμπησε κάποιας ευσεβέστατης νεκρής γυναίκας το σώμα της διαδοχικά καὶ στοὺς τρεις σταυρούς. Μόλις ακούμπησε η γυναίκα στο Τίμιο Σταυρό αναστήθηκε.
Μαθεύτηκε γρήγορα το νέο και πλήθος κόσμου άρχισε να έρχεται για να προσκυνήσουν. Ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό μέσα στο ναό και σε μέρος ψηλό για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι.
Ὁ Σταυρός είναι το όπλο όλων των χριστιανών κατά του διαβόλου.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’.
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς Βασιλεῦσι, κατὰ βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸ σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.
Οι φωτογραφίες είναι από τους ιερούς ναούς των Αγίων Νικολάου και της Αγίας Τριάδος στο Ναύπλιο , όπου από νωρίς το πρωί γυναίκες φέρνουν Βασιλικά ,καθώς και λουλούδια και τα ενώνουν σε μικρά ματσάκια , τα οποία θα μοιραστούν ανήμερα το πρωί της εορτής του Σταυρού κατά την θεία λειτουργία .
Το βασιλικό που μοιράζουν στα πανέρια μετά τη λειτουργία, τούτος μπαίνει φυλαχτό πάνω από τα εικονίσματα.. Και μοσχοβολάει όλη η πόλη, καθώς όλος ο κόσμος βγαίνοντας από την εκκλησιά κρατάει μπουκέτα από σταυρολούλουδα.