Αναφερόμενος, αδελφοί μου αγαπητοί, ο Άγιος Κύριλλος Πατριάρχης Αλεξανδρείας, στην πανηγυρική και θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα «προ εξ ημερών του πάσχα» και μνεία της οποίας εορτάζει λαμπρά σήμερα η Αγία μας Εκκλησία, την ονομάζει «βασιλική επιδημία»:
«Βασιλική έλευση γιορτάζουμε σήμερα εμείς οι πιστοί. Ας
υποδεχθούμε θεοπρεπώς τον Βασιλέα (Χριστό). Έφθασε ο καιρός, ας μην
κοιμώμαστε • τον νου προς τον Θεό ας ανυψώσουμε, το πνεύμα μην
εμποδίσουμε, τις λαμπάδες μας με χαρά να ανάψουμε, τον χιτώνα της ψυχής
να αλλάξουμε, τα βάγια ως νικητές να κρατήσουμε, και μαζί με το πλήθος
να κραυγάσουμε αυτά που φωνάζει το πλήθος• μαζί με τα παιδιά να
υμνήσουμε λέγοντας: "Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου"»1.
Έρχεται ο Βασιλεύς στα Ιεροσόλυμα.
Εισέρχεται ο Χριστός στην Αγία Πόλη.
Έρχεται για να ευεργετήσει και να ελεήσει τους πάντες.
Έρχεται «μετά των δούλων ο Δεσπότης, μετά των χρεωφειλετών ο πληρωτής, μετά των ασώτων η σωτηρία, μετά των καταδίκων ο ελευθερωτής, ... μετά των αγνωμόνων ο ελεήμων, ... μετά των αμαρτωλών ο αναμάρτητος»2.
Ευτρεπίζεται και πάλι ο Σταυρός.
Ανοίγεται και πάλι ο Παράδεισος και ο ληστής πορεύεται προς Αυτόν.
Η Εκκλησία και πάλι χορεύει και πανηγυρίζει.
Αυτή την ημέρα της χαράς και της πνευματικής ευφροσύνης, επιτρέψτε μου αδελφοί μου αγαπητοί, να μεταφέρω στην αγάπη σας λόγους δανεισμένους από τον θεοφόρο Κύριλλο της Αλεξανδρείας, προκειμένου και ο δικός μας νους, που είναι ο οφθαλμός της ψυχής, να ανυψωθεί προς τον Θεό για να υπαντήσουμε κι εμείς τον Δεσπότη Χριστό, ερχόμενον προς το εκούσιον Πάθος προς την προφητοκτόνο Ιερουσαλήμ, με όσες πνευματικές δυνάμεις διαθέτουμε.
Και, πρώτον. Ο Άγιος Κύριλλος ερμηνεύει την φωνή των Ιουδαίων κατά την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Από που έρχεται; Από τον Ουρανό η από την Παρθένο Μαρία;
Που πηγαίνει; Επί το Πάθος εν ονόματι Κυρίου, του Πατρός.
Πρόκειται για μία μεγάλη και δυνατή φωνή θριάμβου και δόξης, γιατί έχοντας υπ’ όψη τους οι Ιουδαίοι τις μεσσιανικές επαγγελίες, Τον ανέμεναν ως ελευθερωτή από την υποδούλωσή τους στους Ρωμαίους. Τον ανέμεναν σαν ένα κοσμικό άρχοντα με επίγειες διαστάσεις, που θα τους οδηγούσε στην ελευθερία τους από την ρωμαϊκή κυριαρχία.
Η λέξη «Ωσαννά», όπως αναφέρει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, είναι δανεισμένη από τον 117ο Ψαλμό του Δαβίδ που λέει «Ω Κύριε, σώσον δη• ω Κύριε, ευόδωσον δη. Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»3 και σημαίνει «σώσον».
Αυτός ο ύμνος, που προσαρμόσθηκε κατάλληλα σ’ αυτήν την μεγάλη υποδοχή, έχει βαθύτατη χριστολογική έννοια, επειδή δείχνει αφενός μεν την θεία φύση και αφετέρου την ανθρώπινη. Βλέπει κανείς τον Θεό Λόγο «να λαμβάνει μορφή δούλου, να κάθεται επί πώλου οικτρού και να προσφωνείται εν ονόματι Κυρίου • υπό των παίδων να υμνείται και άνω υπό των Σεραφείμ να θεολογείται • να εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα, αλλά την άνω Ιερουσαλήμ να μην εγκαταλείπει»4.
Έρχεται, αλλά δεν άγεται, διότι η λέξη «άγεται» φανερώνει δουλικό τρόπο, ενώ το «έρχεται» εξουσιαστικό τρόπο, όπως θα ερμηνεύσει ο Άγιος Θεοφύλακτος Επίσκοπος Βουλγαρίας5.
Δεύτερον. «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Σ’ αυτήν την θαυμαστή υποδοχή συμμετέχουν και οι απειρόκακοι παίδες. Είναι ένα πρωτοφανές θέαμα να βλέπει κανείς νήπια θηλάζοντα να εξυμνούν τον Δεσπότη της κτίσεως. Γι’ αυτό εύστοχα παρατηρεί ο Άγιος Κύριλλος:
«Τα παιδιά γνώρισαν τον Δεσπότη της κτίσεως από την φύση τους, οι πατέρες τους όμως στάθηκαν αγνώμονες•
αυτά Τον ύμνησαν ως Θεόν, και εκείνοι τον σταύρωσαν ως εχθρό•
αυτά "ωσαννά" ψάλλουν, εκείνοι "σταυρωθήτω" κράζουν.
Η νέα και άπειρη ηλικία λαμβάνει σοφία, ενώ αυτοί που νομίζουν ότι είναι σοφοί σκοτίζονται•
τα παιδιά στρώνουν τα ενδύματά τους για τον Χριστό, οι πατέρες τους μοιράζουν με κλήρο τα ενδύματα του Χριστού•
τα παιδιά Τον υποδέχονται κρατώντας βάγια, ενώ οι πατέρες τους έρχονται εναντίον του κρατώντας μαχαίρια•
αυτά ευλογούν, εκείνοι βλασφημούν•
αυτά ως πρόβατα τον Ποιμένα δέχονται, εκείνοι ως λύκοι τον Αμνό σφαγιάζουν»6.
Αδελφοί μου, εμείς πως θα υποδεχθούμε σήμερα τον Δεσπότη Χριστό; Θα κρατήσουμε μόνο στα χέρια μας τα βαΐα των φοινίκων και τους κλάδους των δένδρων; Μόνο τυπικά; Δεν θα έχουμε σ’ αυτήν την μεγίστη εορτή η στην επερχόμενη Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα και στην λαμπροφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας καμμία πνευματική συμμετοχή και αναφορά;
Τα βαΐα είναι σύμβολα της νίκης κατά της αμαρτίας. Είναι μία αδιάψευστη εγγύηση ότι με την χάρη και την δύναμη του Χριστού μπορούμε να αναδειχθούμε νικητές των αλόγων παθών7. Είναι μία απόδειξη ότι πιστεύουμε στον Αναστάντα Κύριό μας, τον καθελόντα το κράτος του θανάτου. Σχετίζονται με την απέκδυση του παλαιού ανθρώπου και την ένδυση του νέου ανθρώπου. Συμβολίζουν τα νέα ενδύματα του κατά Θεόν κτισθέντος ανθρώπου, που είναι οι αρετές οι οποίες και μας ενώνουν με τον Θεό.
Πως λοιπόν θα ετοιμασθούμε; Τι πρέπει να κάνουμε; Ας ακούσουμε τον Άγιο Ανδρέα Επίσκοπο Κρήτης, ο οποίος μας υποδεικνύει τα εξής:
«Ας ταπεινωθούμε,
ας πτωχεύσουμε στα υλικά αγαθά και στα κοσμικά πράγματα, για να πλουτίσουμε στα επουράνια,
ας γευθούμε τον σταυρό, για να απολαύσουμε την γλύκα της εν Χριστώ ζωής,
ας αναφωνήσουμε κι εμείς στον Χριστό "Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου",
ας Του επιδείξουμε, ως βαΐα, την συγχώρηση που πηγάζει από τον Σταυρό,
ας Τον επευφημήσουμε, όχι με κλάδους ελιάς, αλλά με επαινετές πράξεις ελεημοσύνης,
ας στρώσουμε στα πόδια Του, ως ενδύματα, τα ενθυμήματα της καρδιάς, προκειμένου να περπατήσει σε μας και να εισέλθει μέσα μας»8.
1. Aγίου Κυρίλλου Πατριάρχου Aλεξανδρείας, Oμιλία ΙΓ΄, Εις την αγίαν εορτήν των Βαΐων, και εις τον πώλον, PG 77,1049D-1052Α.
2. Αυτόθι.
3. Ψαλμ. 117,25-26.
4. Αγίου Κυρίλλου, ό.π. 1056Β.
5. Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Εορτοδρόμιον, τομ. β΄, ἐκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, σελ. 55.
6. Αγίου Κυρίλλου, ό.π. 1057ΑΒ.
7. Συναξάριον της εορτής.
8. Αγίου Ανδρέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, Λόγος Θ΄, Εις τα Βαΐα, PG 97,1000D-1001A.
Έρχεται ο Βασιλεύς στα Ιεροσόλυμα.
Εισέρχεται ο Χριστός στην Αγία Πόλη.
Έρχεται για να ευεργετήσει και να ελεήσει τους πάντες.
Έρχεται «μετά των δούλων ο Δεσπότης, μετά των χρεωφειλετών ο πληρωτής, μετά των ασώτων η σωτηρία, μετά των καταδίκων ο ελευθερωτής, ... μετά των αγνωμόνων ο ελεήμων, ... μετά των αμαρτωλών ο αναμάρτητος»2.
Ευτρεπίζεται και πάλι ο Σταυρός.
Ανοίγεται και πάλι ο Παράδεισος και ο ληστής πορεύεται προς Αυτόν.
Η Εκκλησία και πάλι χορεύει και πανηγυρίζει.
Αυτή την ημέρα της χαράς και της πνευματικής ευφροσύνης, επιτρέψτε μου αδελφοί μου αγαπητοί, να μεταφέρω στην αγάπη σας λόγους δανεισμένους από τον θεοφόρο Κύριλλο της Αλεξανδρείας, προκειμένου και ο δικός μας νους, που είναι ο οφθαλμός της ψυχής, να ανυψωθεί προς τον Θεό για να υπαντήσουμε κι εμείς τον Δεσπότη Χριστό, ερχόμενον προς το εκούσιον Πάθος προς την προφητοκτόνο Ιερουσαλήμ, με όσες πνευματικές δυνάμεις διαθέτουμε.
Και, πρώτον. Ο Άγιος Κύριλλος ερμηνεύει την φωνή των Ιουδαίων κατά την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Από που έρχεται; Από τον Ουρανό η από την Παρθένο Μαρία;
Που πηγαίνει; Επί το Πάθος εν ονόματι Κυρίου, του Πατρός.
Πρόκειται για μία μεγάλη και δυνατή φωνή θριάμβου και δόξης, γιατί έχοντας υπ’ όψη τους οι Ιουδαίοι τις μεσσιανικές επαγγελίες, Τον ανέμεναν ως ελευθερωτή από την υποδούλωσή τους στους Ρωμαίους. Τον ανέμεναν σαν ένα κοσμικό άρχοντα με επίγειες διαστάσεις, που θα τους οδηγούσε στην ελευθερία τους από την ρωμαϊκή κυριαρχία.
Η λέξη «Ωσαννά», όπως αναφέρει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, είναι δανεισμένη από τον 117ο Ψαλμό του Δαβίδ που λέει «Ω Κύριε, σώσον δη• ω Κύριε, ευόδωσον δη. Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»3 και σημαίνει «σώσον».
Αυτός ο ύμνος, που προσαρμόσθηκε κατάλληλα σ’ αυτήν την μεγάλη υποδοχή, έχει βαθύτατη χριστολογική έννοια, επειδή δείχνει αφενός μεν την θεία φύση και αφετέρου την ανθρώπινη. Βλέπει κανείς τον Θεό Λόγο «να λαμβάνει μορφή δούλου, να κάθεται επί πώλου οικτρού και να προσφωνείται εν ονόματι Κυρίου • υπό των παίδων να υμνείται και άνω υπό των Σεραφείμ να θεολογείται • να εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα, αλλά την άνω Ιερουσαλήμ να μην εγκαταλείπει»4.
Έρχεται, αλλά δεν άγεται, διότι η λέξη «άγεται» φανερώνει δουλικό τρόπο, ενώ το «έρχεται» εξουσιαστικό τρόπο, όπως θα ερμηνεύσει ο Άγιος Θεοφύλακτος Επίσκοπος Βουλγαρίας5.
Δεύτερον. «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».
Σ’ αυτήν την θαυμαστή υποδοχή συμμετέχουν και οι απειρόκακοι παίδες. Είναι ένα πρωτοφανές θέαμα να βλέπει κανείς νήπια θηλάζοντα να εξυμνούν τον Δεσπότη της κτίσεως. Γι’ αυτό εύστοχα παρατηρεί ο Άγιος Κύριλλος:
«Τα παιδιά γνώρισαν τον Δεσπότη της κτίσεως από την φύση τους, οι πατέρες τους όμως στάθηκαν αγνώμονες•
αυτά Τον ύμνησαν ως Θεόν, και εκείνοι τον σταύρωσαν ως εχθρό•
αυτά "ωσαννά" ψάλλουν, εκείνοι "σταυρωθήτω" κράζουν.
Η νέα και άπειρη ηλικία λαμβάνει σοφία, ενώ αυτοί που νομίζουν ότι είναι σοφοί σκοτίζονται•
τα παιδιά στρώνουν τα ενδύματά τους για τον Χριστό, οι πατέρες τους μοιράζουν με κλήρο τα ενδύματα του Χριστού•
τα παιδιά Τον υποδέχονται κρατώντας βάγια, ενώ οι πατέρες τους έρχονται εναντίον του κρατώντας μαχαίρια•
αυτά ευλογούν, εκείνοι βλασφημούν•
αυτά ως πρόβατα τον Ποιμένα δέχονται, εκείνοι ως λύκοι τον Αμνό σφαγιάζουν»6.
Αδελφοί μου, εμείς πως θα υποδεχθούμε σήμερα τον Δεσπότη Χριστό; Θα κρατήσουμε μόνο στα χέρια μας τα βαΐα των φοινίκων και τους κλάδους των δένδρων; Μόνο τυπικά; Δεν θα έχουμε σ’ αυτήν την μεγίστη εορτή η στην επερχόμενη Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα και στην λαμπροφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας καμμία πνευματική συμμετοχή και αναφορά;
Τα βαΐα είναι σύμβολα της νίκης κατά της αμαρτίας. Είναι μία αδιάψευστη εγγύηση ότι με την χάρη και την δύναμη του Χριστού μπορούμε να αναδειχθούμε νικητές των αλόγων παθών7. Είναι μία απόδειξη ότι πιστεύουμε στον Αναστάντα Κύριό μας, τον καθελόντα το κράτος του θανάτου. Σχετίζονται με την απέκδυση του παλαιού ανθρώπου και την ένδυση του νέου ανθρώπου. Συμβολίζουν τα νέα ενδύματα του κατά Θεόν κτισθέντος ανθρώπου, που είναι οι αρετές οι οποίες και μας ενώνουν με τον Θεό.
Πως λοιπόν θα ετοιμασθούμε; Τι πρέπει να κάνουμε; Ας ακούσουμε τον Άγιο Ανδρέα Επίσκοπο Κρήτης, ο οποίος μας υποδεικνύει τα εξής:
«Ας ταπεινωθούμε,
ας πτωχεύσουμε στα υλικά αγαθά και στα κοσμικά πράγματα, για να πλουτίσουμε στα επουράνια,
ας γευθούμε τον σταυρό, για να απολαύσουμε την γλύκα της εν Χριστώ ζωής,
ας αναφωνήσουμε κι εμείς στον Χριστό "Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου",
ας Του επιδείξουμε, ως βαΐα, την συγχώρηση που πηγάζει από τον Σταυρό,
ας Τον επευφημήσουμε, όχι με κλάδους ελιάς, αλλά με επαινετές πράξεις ελεημοσύνης,
ας στρώσουμε στα πόδια Του, ως ενδύματα, τα ενθυμήματα της καρδιάς, προκειμένου να περπατήσει σε μας και να εισέλθει μέσα μας»8.
1. Aγίου Κυρίλλου Πατριάρχου Aλεξανδρείας, Oμιλία ΙΓ΄, Εις την αγίαν εορτήν των Βαΐων, και εις τον πώλον, PG 77,1049D-1052Α.
2. Αυτόθι.
3. Ψαλμ. 117,25-26.
4. Αγίου Κυρίλλου, ό.π. 1056Β.
5. Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Εορτοδρόμιον, τομ. β΄, ἐκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, σελ. 55.
6. Αγίου Κυρίλλου, ό.π. 1057ΑΒ.
7. Συναξάριον της εορτής.
8. Αγίου Ανδρέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, Λόγος Θ΄, Εις τα Βαΐα, PG 97,1000D-1001A.
Αναρτήσεις
