Η
τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται «Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης».
Μετά από τη μεγάλη Δοξολογία στον όρθρο, ο Σταυρός μεταφέρεται σε μια
σεμνή πομπή στο κέντρο του ναού και παραμένει εκεί όλη την υπόλοιπη
εβδομάδα, οπότε στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνηση του
Σταυρού.
Αξίζει
να σημειωθεί ότι το θέμα του Σταυρού, που κυριαρχεί στην υμνολογία
αυτής της Κυριακής, παρουσιάζεται όχι μέσα στα πλαίσια του πόνου, αλλά
της νίκης και της χαράς.
Βρισκόμαστε
στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής. Από τη μια πλευρά η φυσική και
πνευματική προσπάθεια, αν είναι συστηματική και συνεχής, αρχίζει να μας
γίνεται αισθητή, το φόρτωμα να γίνεται πιο βαρύ, η κόπωση πιο φανερή.
Έχουμε ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση. Από την άλλη πλευρά, αφού
αντέξουμε αυτή τη κόπωση και έχουμε αναρριχηθεί στο βουνό μέχρι αυτό το
σημείο, αρχίζουμε να βλέπουμε το τέλος της πορείας μας και η ακτινοβολία
του Πάσχα γίνεται πιο έντονη.Η Σαρακοστή είναι η σταύρωση του εαυτού μας, είναι η εμπειρία - περιορισμένη βέβαια - που αποκομίζουμε από την εντολή του Χριστού που ακούγεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής: «όποιος θέλει να με ακολουθεί, ας απαρνηθεί τον εαυτό του ας σηκώσει το σταυρό του, και έτσι ας με ακολουθεί» (Μαρκ.8,34).
Αλλά δεν μπορούμε να σηκώσουμε το σταυρό μας και ν' ακολουθήσουμε το Χριστό αν δεν ατενίζουμε το Σταυρό που Εκείνος σήκωσε για να μας σώσει. Ο δικός Του Σταυρός είναι εκείνος που δίνει νόημα αλλά και δύναμη στους άλλους. Αυτό μας εξηγεί το συναξάρι της Κυριακής:
Στη διάρκεια της νηστείας των σαράντα ημερών, κατά κάποιο τρόπο, και μείς σταυρωνόμαστε, νεκρωνόμαστε από τα πάθη, έχουμε την πίκρα της ακηδίας και της πτώσης, γι' αυτό υψώνεται ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για αναψυχή και υποστήριξή μας. Μας θυμίζει τα πάθη του Κυρίου και μας παρηγορεί.. Είμαστε σαν τους οδοιπόρους σε δύσκολο και μακρινό δρόμο που, κατάκοποι, κάθονται για λίγο να αναπαυθούν. Με το ζωοποιό Σταυρό γλυκαίνει την πίκρα που νοιώθουμε από τη νηστεία, μας ενισχύει στη πορεία μας στην έρημο εωσότου φθάσουμε στην πνευματική Ιερουσαλήμ με την ανάστασή Του.. Επειδή ο Σταυρός λέγεται Ξύλο Ζωής και είναι εκείνο το ξύλο που φυτεύτηκε στον Παράδεισο, γι' αυτό και οι θείοι Πατέρες τοποθέτησαν τούτο στο μέσο της Σαρακοστής, για να μας θυμίζει του Αδάμ την ευδαιμονία και την πτώση του από αυτή, να μας θυμίζει ακόμα ότι με τη συμμετοχή μας στο παρόν Ξύλο δεν πεθαίνουμε πια αλλά ζωογονούμαστε».
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’.Σῶσον
Κύριε τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς
βασιλεῦσι, κατὰ βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸν σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ
Σταυροῦ σου πολίτευμα.
Πώς και γιατί πρέπει να γίνεται το σημείο του Τιμίου Σταυρού
«Ακούσατε, Χριστιανοί μου.
Το
άγιο Ευαγγέλιο μας λέγει: Η Αγία Τριάς δοξάζεται στον ουρανό από του
Αγίους Αγγέλους πιο πολύ και πιο καλά από ό,τι εδώ στη γη από εμάς.
Τι πρέπει λοιπόν να κάμεις;
Σμίγεις
τα τρία δάκτυλα του δεξιού χεριού σου, και μη μπορώντας να ανεβείς
στον ουρανό να ενωθείς με τους Αγγέλους να προσκυνήσεις και να
δοξολογήσεις την Αγία Τριάδα, βάνεις το χέρι σου στο κεφάλι σου, που
είναι επάνω και στρογγυλό και συμβολίζει τον ουρανό, και λέγεις: καθώς
σεις οι Άγγελοι δοξάζετε την Αγία Τριάδα, έτσι και εγώ ο ανάξιος δούλος
της, την Αγία Τριάδα προσκυνώ.
Και καθώς αυτά τα τρία δάκτυλα είναι τρία και ξεχωριστά και ενωμένα, έτσι και ο Θεός, είναι και τρία πρόσωπα και ένας Θεός.
Κατεβάζεις
μετά το χέρι στην κοιλιά σου και λέγεις: Σε προσκυνώ και Σε λατρέυω,
Κύριέ μου, ότι κατεδέχθεις και σαρκώθηκες στην κοιλία της Υπεραγίας
Θεοτόκου για την σωτηρία μας·
Το
βάνεις στον δεξιό σου ώμο και λέγεις: Σε παρακαλώ, Χριστέ μου, να με
συγχωρήσεις και να με βάλεις στα δεξιά Σου με τους δικαίους.
Βάνοντάς το δε στον αριστερό σου ώμο λέγεις: Σε παρακαλώ, Κύριέ μου, μη με βάλεις με τους αμαρτωλούς στα αριστερά.
Έπειτα
κύπτοντας κάτω στη γη λέγεις: Σε δοξάζω, Θεέ μου, Σε προσκυνώ και σε
λατρέυω, γιατί όπως μπήκες Συ στον τάφο για μας, έτσι θα μπω κι εγώ.
Έπειτα
σηκώνεσαι όρθιος, φανερώνοντας έτσι την Ανάσταση, και λέγεις: Σε
δοξάζω, Κύριε και Σωτήρα μου, Σε προσκυνώ και Σε λατρεύω. Γιατί
αναστήθηκες από τους νεκρούς για να μας χαρίσεις την αιώνια ζωή.
Αυτό σημαίνει ο Πανάγιος Σταυρός».