Ψυχική ὑγεία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

 

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

Τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού ἀναγνώσθηκε σήμερα στήν Ἐκκλησία μας (Ματθ. στ´ 14-21), προέρχεται ἀπό τήν Ἐπί τοῦ Ὄρους Ὁμιλία τοῦ Κυρίου, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ καί τόν νέο νόμο τῆς Καινῆς Διαθήκης.
Ἡ περίφημη αὐτή Ὁμιλία εἶναι γεμάτη νοήματα καί ἐντολές τοῦ Κυρίου, τά ὁποῖα ἄλλογε γίνονται ἀντιληπτά ὡς ἠθικοί κώδικες, ἄλλοτε ὡς ἀρετές καί ἀξίες, ἄλλοτε ὡς κανόνες καί νόμοι. Ὅλα αὐτά εἶναι ἀποδεκτά, ἐφόσον ἐκλαμβάνονται μέ ὀρθόδοξο τρόπο καί νόημα, γιατί οἱ λόγοι τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἀλήθεια καί ζωή.

Στίς ἡμέρες μας, οἱ λόγοι αὐτοί τοῦ Χριστοῦ γίνονται ἀντιληπτοί κυρίως ὡς μέθοδος θεραπείας καί ὡς φάρμακα θεραπείας τῆς ψυχῆς.
Ὅταν κάνουμε λόγο γιά ψυχή στήν ὀρθόδοξη θεολογία, ἐννοοῦμε τό πνευματικό στοιχεῖο τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου τό ὁποῖο δημιουργήθηκε ἀπό τόν Θεό. Ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς, μέ τήν ἔννοια αὐτή, ἐπηρεάζει τήν ψυχολογική καί σωματική ὑγεία τοῦ ἀνθρώπου.
Ἔτσι, τό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα μᾶς προσφέρει τρία πολύ σημαντικά καί ἀποτελεσματικά φάρμακα: τήν συγχώρηση, τήν ἐγκράτεια καί τήν ἐλευθερία τοῦ νοῦ.

Τό πρῶτο φάρμακο, ἡ συγχώρηση, δίνεται μέ τά λόγια τοῦ Κυρίου:
«Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν».
Ἡ λήψη τοῦ φαρμάκου αὐτοῦ καί ἡ δράση του στήν ψυχή μας γίνεται διττῶς: Πρῶτον, μέ τό νά δίνουμε συγχώρηση στούς ἀδελφούς μας, δηλαδή μέ τήν ἀπαλλαγή μας ἀπό τό ψυχικό βάρος τῆς μνησικακίας. Καί δεύτερον, μέ τήν δική μας μετάνοια καί αἴτηση συγχώρησης, δηλαδή μέ τήν ἀπάληψη μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ τῶν δικῶν μας παθῶν καί ψυχικῶν τραυμάτων.
Τό πνευματικό αὐτό φάρμακο θεραπεύει ἀπό πολλές πνευματικές καί ἐν τέλει ψυχολογικές καί ψυχικές ἀσθένειες τοῦ θυμικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς, ὅπως: ἀπό τήν μνησικακία, τόν θυμό, τήν ὀργή, τό μίσος, τήν λύπη, τά ὁποῖα σκοτίζουν τήν ψυχή καί προκαλοῦν μεγάλα προβλήματα.

Τό δεύτερο φάρμακο, ἡ εἰλικρινής νηστεία, ἡ ὁποία ἀνήκει στήν περιεκτική ἐγκράτεια, δίνεται μέ τά λόγια τοῦ Χριστοῦ μας:
«Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί… σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τό πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ».
Ἡ νηστεία θεραπεύει κυρίως τό ἐπιθυμητικό μέρος τῆς ψυχῆς ἀλλά καί αὐτό τό σῶμα, συμβάλλοντας καί στήν σωματική ὑγεία. Συγκεκριμένα θεραπεύει: ἀπό ἀνεκπλήρωτες ἐπιθυμίες, ἀπό τά σωματικά πάθη, ἀπό ἐθισμούς, ἀπό τήν ἀκηδία, ἀπό ραθυμίες, ἀπό σωματικές ἀσθένειες πού προκαλοῦνται ἀπό τήν σύγχρονη κακή διατροφή.
Καί συγχρόνως βοηθᾶ στήν εὐεξία ψυχῆς καί σώματος, στήν προσευχή, τήν ἔμπνευση καί τήν ἀπάθεια.

Καί τό τρίτο φάρμακο, ἡ ἐλευθερία τοῦ νοῦ, δίνεται μέ τούς λόγους τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ:
«Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπί τῆς γῆς… θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν».
«Ὅταν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἐλευθερωθεῖ ἀπό κάθε κτιστό καί παύσει νά εἶναι ὑποδουλωμένος στά κτιστά πράγματα καί ἀνέρχεται πρός τόν Θεό, τότε βιώνει τήν πραγματική ἀκτημοσύνη. Αὐτήν τήν πραγματική ἀκτημοσύνη τοῦ πνεύματος τήν ἀπολαμ-βάνει ὁ ἀπαθής» (Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία).
Ἡ ἐντολή αὐτή ἀποτελεῖ φάρμακο κατά τῆς φιλαργυρίας, τῆς πλεονεξίας, τῆς εἰδωλολατρείας, τῆς ἀθεΐας, τῆς ἀδικίας, τοῦ κοινωνικοῦ φθόνου, τοῦ ἄγχους, τῆς ἀθυμίας καί ὅλων τῶν παρομοίων καταστάσεων.
Καί συγχρόνως βοηθᾶ ἀποτελεσματικά στήν ἀπαθῆ ἀντίληψη τοῦ κόσμου, στήν καθαρή σκέψη, στήν σοφία καί τήν σύνεση, στήν ἀγάπη πρός τούς ἀνθρώπους, στήν καθαρή προσευχή.

Ἀγαπητοί ἀδελφοί
Ἡ ὀρθόδοξη πνευματική ζωή δέν εἶναι προλήψεις, δεισιδαιμονίες καί συνήθειες, ἀλλά εἶναι ὑγεία καί ἀπάθεια ψυχῆς, ἡ ὁποία ἔχει καί κοινωνικές εὐεργετικές προεκτάσεις.
Σέ αὐτήν τήν κατάσταση τῆς ψυχικῆς ὑγείας μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία μας κατά τό στάδιο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, στό ὁποῖο εἰσερχόμαστε μέ ἔμπνευση, μέ εὐγνωμοσύνη καί εὐχαριστία στόν Χριστό.

Μέ θερμές πατρικές εὐχές
Ὁ Μητροπολίτης

† Ὁ Καστορίας Καλλίνικος