Την Κυριακή 26 Ιανουαρίου το βράδυ ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων μετέβη στις εγκαταστάσεις της Ευξείνου Λέσχης Ναούσης προκειμένου να ευλογήσει τη βασιλόπιτα του παραρτήματος Ναούσης του συσσιτίου της Ιεράς Μητροπόλεως.
Ο Σεβασμιώτατος μετά την κοπή της βασιλόπιτας, κατά την οποία παρέστησαν οι τοπικές αρχές, εκφώνησε επίκαιρη ομιλία. Στο τέλος της εκδήλωσης ο Σεβασμιώτατος τίμησε για την διαχρονική στήριξή τους στο έργο της φιλανθρωπίας τόν πρὠην Νομάρχη κ. Ιωάννη Σπάρτση και τον Καθηγητή κ. Εμμανουήλ Κολοβό.
Ομιλία Σεβασμιωτάτου
Τό πατροπαράδοτο ἔθιμο τῆς εὐλογίας καί τῆς κοπῆς τῆς Βασιλόπιτας πρός τιμήν τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Βασιλείου, ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας, μᾶς συγκέντρωσε ἀπόψε στόν φιλόξενο χῶρο τῆς Εὐξείνου Λέσχης Ποντίων Ναούσης, γιά τή βασιλόπιτα τοῦ Συσσιτίου τῆς Ναούσης. Ὅπως εἶναι γνωστό, τό ἔθιμο αὐτό ἀνάγεται στήν ἰδέα καί τήν πρωτοβουλία τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἱεράρχου καί ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, προκειμένου νά ἐξυπηρετήσει μία πρακτική ἀνάγκη, καί στή συνέχεια, μετά τήν κοίμησή του, καθιερώθηκε πρός τιμήν του.
Ἡ ἀνάγκη ἀπό τήν ὁποία ξεκίνησε ἦταν ἡ ἐπιστροφή τῶν τιμαλφῶν πού εἶχε συγκεντρώσει ὁ Μέγας Βασίλειος ὡς ἀρχιεπίσκοπος Καισαρείας ἀπό ὅλους τούς χριστιανούς, προκειμένου νά τά δώσει ὡς λύτρα γιά νά ἀποφύγει ἡ πόλη τήν κατάληψη. Ἡ κατάληψη ὅμως ἀποφεύχθηκε μέ θαυμαστό τρόπο καί ἔτσι τά τιμαλφῆ παρέμειναν στά χέρια τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὁ ὁποῖος ἀντί νά ἀναζητᾶ τόν ἰδιοκτήτη τοῦ κάθε πολύτιμου ἀντικειμένου, γιά νά τοῦ τό ἐπιστρέψει, ἔδωσε ἐντολή νά παρασκευάσουν ἄρτους καί νά βάλουν μέσα σέ κάθε ἕναν ἕνα ἀπό τά νομίσματα ἤ τά κοσμήματα πού εἶχε συγκεντρώσει. Ἔτσι καί ἔγινε, χωρίς νά ὑπάρξουν προβλήματα καί ἀντιδράσεις ἀπό τούς ἰδιοκτῆτες τους.
Ἡ ἰδέα αὐτή δέν ἔλυσε μόνο ἕνα πρακτικό πρόβλημα, ἀλλά ἔδωσε καί ἕνα μεγάλο μάθημα σέ ὅλους τούς χριστιανούς τῆς Καππαδοκίας. Ἕνα μάθημα, τό ὁποῖο καί μέ πολλούς ἄλλους τρόπους ἔδωσε ὁ Μέγας Βασίλειος ἀλλά καί οἱ ἄλλοι δύο μεγάλοι Ἱεράρχες, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τῶν ὁποίων τήν κοινή ἑορτή ὡς μεγίστων φωστήρων καί προστατῶν τῆς παιδείας καί τῶν γραμμάτων μας θά ἑορτάσουμε σέ λίγες ἡμέρες.
Οἱ τρεῖς μέγιστοι Ἱεράρχες δέν ἦταν ὅμως μόνο ἄνθρωποι τῆς μελέτης, ἄνθρωποι τοῦ κηρύγματος ἤ ἄνθρωποι τῆς προσευχῆς. Ἦταν ἀσφαλῶς ὅλα αὐτά, ἀλλά πάνω ἀπό ὅλα αὐτά ἦταν ἄνθρωποι τῆς πράξεως καί τῶν ἔργων. Ἄν ἀναδείχθηκαν μέγιστοι καί ἅγιοι καί ἄν δοξάσθηκαν ἀπό τόν Θεό καί δοξάζονται ἀπό τούς ἀνθρώπους, αὐτό ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι πρῶτα ἀπό ὅλα δόξασαν ἐκεῖνοι τόν Θεό, καί τόν δόξασαν κάνοντας πράξη τόν λόγο τοῦ Κυρίου μας πρός τούς μαθητές του: «ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσιν τόν Πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Τά καλά ἔργα τῶν ἀνθρώπων εἶναι αὐτά πού δοξάζουν τόν Θεό, καί ὡς καλά ἔργα θεωροῦνται τά ἔργα τῆς ἀγάπης.
Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία γι᾽ αὐτό, ἐφόσον ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ πρώτη καί μεγάλη ἐντολή. Ὅποιο ἔργο μας ἑπομένως σχετίζεται μέ αὐτή εἶναι ὁπωσδήποτε καλό ἔργο, ἔργο πού δοξάζει τόν Θεό. Καί ἐάν αὐτό ἰσχύει σέ κάθε ἐποχή, ἰσχύει πολύ περισσότερο στήν ἐποχή τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν, σέ μία ἐποχή κατά τήν ὁποία ἡ ἔννοια τῆς ἀγάπης μόλις εἶχε ἀρχίσει νά διαδίδεται στόν κόσμο μέ τή χριστιανική διδασκαλία, καθώς προηγουμένως ἦταν ἄγνωστη στίς ἄλλες θρησκεῖες καί ξένη στούς ἀνθρώπους. Ἑπομένως ἡ ἔννοια τῆς φροντίδας γιά τόν ἀσθενῆ, γιά τόν πάσχοντα, γιά τόν φτωχό, γιά τόν ταλαιπωρημένο δέν ὑπῆρχε. Οὔτε φυσικά ὑπῆρχε κρατική ἤ κοινωνική μέριμνα. Ὅποιος εἶχε ὁποιαδήποτε ἀδυναμία, ἔπρεπε νά ἀνταπεξέλθει σ᾽ αὐτήν μόνος του, ὅπως μποροῦσε καί ἄν μποροῦσε.
Ἀντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, πόσο μοναδικό καί πόσο πρωτοποριακό εἶναι τό ἔργο τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὁ ὁποῖος ἐμπνεύσθηκε μία ὁλόκληρη πόλη, τή Βασιλειάδα, ἡ ὁποία περιλάμβανε ὅλες τίς ἀναγκαῖες ὑποδομές καί φυσικά τούς ἀνθρώπους γιά νά καλύψει τίς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ἀντιλαμβανόμαστε πόσο μοναδικό καί πρωτοποριακό ἔργο ἦταν γιά τόν 4ο αἰώνα ἡ ἵδρυση νοσοκομείων, λεπροκομείων, γηροκομείων, ὀρφανοτροφείων, πτωχοκομείων, συσσιτίων, γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς ἐπαρχίας του πού ἦταν ἀσθενεῖς καί ἡλικιωμένοι, πού δέν εἶχαν γονεῖς ἀλλά καί πού στεροῦντο τά ἀπαραίτητα γιά τή ζωή τους, ὅταν δέν ὑπῆρχε κανείς ἄλλος ὁ ὁποῖος μποροῦσε νά τούς τά παράσχει, ὅταν ἡ ἔννοια τῆς φιλανθρωπίας καί τῆς μέριμνας γιά τόν συνάνθρωπο ἦταν ξένη στούς περισσότερους ἀνθρώπους. Ὅταν οἱ περισσότεροι νόμιζαν ὅτι τά χρήματα καί ὁ πλοῦτος ἦταν ἕνα προσωπικό ἀγαθό, τό ὁποῖο μπορεῖ νά τό ἀπολαμβάνει ὅποιος τό ἔχει, χωρίς ὄχι μόνο νά μήν ἐνδιαφέρεται γιά τόν ἐνδεῆ συνάνθρωπό του, ἀλλά συχνά καί νά τόν περιφρονεῖ καί νά τόν θεωρεῖ ὑποδεέστερό του.
Αὐτή τήν παγιωμένη ἀντίληψη ἐπιχειρεῖ νά μεταβάλει στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων ὁ Μέγας Βασίλειος μέ τή «βασιλόπιτα» πού ἐπινόησε. Καθώς σέ κάθε ἄρτο ἔβαλε ἕνα κόσμημα ἤ ἕνα νόμισμα, καί ὁ καθένας θά ἔπαιρνε αὐτό πού θά ἔβρισκε, ἀνεξάρτητα ἀπό τό τί ἔδωσε, ὁ ἱερός πατήρ δίδαξε στούς ἀνθρώπους ὅτι ὁ πλοῦτος δέν εἶναι ἕνα προσωπικό ἀγαθό, ἀλλά ἕνα κοινό ἀγαθό. Ὁ Θεός μᾶς τόν δίνει κινούμενος ἀπό τήν ἀγάπη του, καί ἐμεῖς, ὅσοι τόν ἔχουμε, ἔχουμε τήν ὑποχρέωση νά τόν ἀξιοποιοῦμε γιά τό κοινό καλό. Γι᾽ αὐτό καί δέν εἶχε σημασία, ἐάν κάποιος πού προσέφερε ἕνα πολύτιμο κόσμημα πῆρε πίσω τελικά ἕνα εὐτελές νόμισμα, καί αὐτός πού προσέφερε τό εὐτελές νόμισμα τοῦ ἐπεστράφη ἕνα χρυσό.
Σέ αὐτό τό μεγάλο μάθημα πού βασίζεται στό Εὐαγγέλιο, πού βασίζεται στό παράδειγμα τοῦ Κυρίου ὁ ὁποῖος ἐπαινεῖ τό δίλεπτο τῆς χήρας, βασίσθηκε καί τό τεράστιο φιλανθρωπικό ἔργο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἀλλά καί τῶν ἄλλων δύο μεγάλων Ἱεραρχῶν.
Στήν ὁμιλία του πρός τούς πλουτοῦντας γράφει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Γνωρίζω ὅτι πολλοί, νηστεύουν, στενάζουν, φανερώνουν ὅλη αὐτή τήν ἀνέξοδη εὐλάβεια, δέν ἀφήνουν ὅμως ἕναν ὀβολό – ἕνα μικρό νόμισμα- σ᾽αὐτούς πού βρίσκονται σέ ἀνέχεια καί θλίβονται. Ποιό εἶναι, λοιπόν, τό ὄφελός τους ἀπό τήν ὑπόλοιπη ἀρετή; Διότι δέν τούς δέχεται ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἐφόσον εἶναι ἀνελήμονες καί δέν δείχνουν τήν εὐσπλαγχνία τους πρός τούς ἀδελφούς τους.
Ἀνάλογα ἐκφράζεται καί ὁ φίλος καί συμμαθητής τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὁ ὁποῖος στό σύντομο διάστημα τῆς ἀρχιερατείας του στήν Κωνσταντινούπολη εἶχε νά ἀντιμετωπίσει τόσα σοβαρά προβλήματα μέ τούς πνευματομάχους αἱρετικούς πού εἶχαν διαλύσει τούς Ὀρθοδόξους, στήν κατοχή τῶν ὁποίων βρισκόταν ἕνας καί μόνο ναός, ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος, ὥστε δέν εἶχε πολλά περιθώρια ἔμπρακτης φιλανθρωπικῆς δράσεως. Ἔδωσε ὅμως τούς δικούς ἀγῶνες μέ τούς λόγους του, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἰδιαίτερη ἀπήχηση ὄχι μόνο στήν ἐποχή του ἀλλά καί στούς αἰῶνες πού ἀκολούθησαν, καί ἄφησε ὅσα χρήματα εἶχε ἀπό τήν πατρική του περιουσία στούς φτωχούς.
Γιά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο ἡ ἰσότητα καί ἡ δίκαιη κατανομή ἀγαθῶν ξεκινᾶ ἀπό τή μίμηση τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἰσότητος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. «Νά ντρέπεστε», γράφει, «ἐσεῖς πού κρατᾶτε ὅσα ἀνήκουν στούς ἄλλους καί νά μιμηθεῖτε τήν ἰσότητα τοῦ Θεοῦ, καί δέν θά μείνει κανένας φτωχός».
Στήν ἀγάπη πρός τούς πτωχούς ἀφιερώνει μάλιστα ὁ ἅγιος Γρηγόριος τόν 14ο λόγο του. «Σέ ὅλους τούς πτωχούς» γράφει, «πρέπει νά προσφέρουμε βοήθεια σύμφωνα μέ τήν ἐντολή “χαίρειν μετά χαιρόντων καί κλαίειν μετά κλαιόντων”, καί νά τήν προσφέρουμε ἀνεξάρτητα ἀπό τήν αἰτία, εἴτε ἐξαιτίας τῆς χηρείας, εἴτε ἐξαιτίας τῆς ὀρφάνιας, εἴτε ἐξαιτίας τῆς ἀποξενώσεως ἀπό τήν πατρίδα τους, εἴτε ἀπό τήν ὠμότητα τῶν κυρίων καί τήν ἀπανθρωπία τῶν ἀρχόντων εἴτε ἐξαιτίας τῶν ληστῶν καί τήν ἀπληστία τῶν κλεπτῶν εἴτε ἀπό τή δήμευση τῆς περιουσίας τους εἴτε ἀπό ναυάγιο». Διότι δέν μποροῦμε νά φερόμαστε μέ διαφορετικό τρόπο, ἐφόσον ἔχουμε τό παράδειγμα τῆς εὐσπλαγχνίας τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος γιά μᾶς καί «πλούσιος ὤν ἐπτώχευσεν, ἵνα ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτίσωμεν».
Εἶναι, λοιπόν, δυνατόν, γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, «ἐμεῖς πού ἔχουμε λάβει τέτοιο ὑπόδειγμα εὐσπλαγχνίας καί συμπαθείας νά ἀδιαφορήσουμε γιά ὅσους ἔχουν ἀνάγκη; Θά τούς παραβλέψουμε, θά τούς προσπεράσουμε; Θά τούς ἐγκαταλείψουμε; Καθόλου, ἀδελφοί μου. Δέν εἶναι αὐτή συμπεριφορά γιά ἐμᾶς πού εἴμαστε θρέμματα τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀγαθοῦ ποιμένος».
Τίς ἴδιες ἀπόψεις γιά τά ὑλικά ἀγαθά καί τή φιλανθρωπία ἐκφράζει καί στούς λόγους του ἀλλά καί μέ τά ἔργα του καί ὁ νεώτερος ἀπό τούς τρεῖς Ἱεράρχες, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἄν καί ὁ ἴδιος καταγόταν ἀπό πλούσια καί ἐπιφανῆ οἰκογένεια, ὅπως ἄλλωστε καί οἱ ἄλλοι δύο Ἱεράρχες, δέν εἶχε καμία ἀπολύτως προσκόλληση στόν πλοῦτο καί στά χρήματα. Ζοῦσε μία λιτή καί ἀσκητική ζωή καί διαρκής μέριμνά του ἦταν νά μήν ὑπάρχει κανένας στήν Κωνσταντινούπολη πού θά πεινᾶ καί θά ζεῖ μέ ἀνέχεια.
Δέν ὑπάρχει, γράφει, δικό μου καί δικό σου. «Πές μου ἀπό ποῦ ἔχεις τόν πλοῦτο σου; Ἀπό ποῦ τόν πῆρες; Ἀπό τόν πατέρα σου; καί ἐκεῖνος ἀπό ποιόν; … Ὁ Θεός δέν ἔκανε κατά τή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου τόν ἕνα πλούσιο καί τόν ἄλλο φτωχό, ἀλλά ἔδωσε σέ ὅλους τήν ἴδια γῆ». Γι᾽ αὐτό καί ὅσοι ἔχουμε περισσότερα ἀπό τούς ἀδελφούς μας ὀφείλουμε νά δίνουμε καί σέ αὐτούς ἀπό αὐτά πού ἔχουμε, φροντίζοντας γιά ὅλους.
Στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος μάλιστα δέν παρέλειπε νά ἐλέγχει ὅσους πλούτιζαν εἰς βάρος τῶν φτωχῶν, ὀργανώθηκε τό φιλανθρωπικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας στήν Κωνσταντινούπολη. Στό συσσίτιο πού δημιούργησε ἔτρωγαν καθημερινά οἱ ἀπόροι τῆς πόλεως. Ἑπτά χιλιάδες χῆρες καί ὀρφανά βρῆκαν προστασία κοντά του, ἐνῶ φτωχοί, ἀσθενεῖς, ξένοι καί ἀδύναμοι ἦταν ὑπό τή μέριμνα καί τή φροντίδα τοῦ μεγάλου Πατρός τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος μαζί μέ τούς ἄλλους δύο μεγάλους Πατέρες καί διδασκάλους καθιέρωσε τό φιλανθρωπικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας μας.
Αὐτό τό ἔργο συνεχίζεται μέχρι σήμερα μέ τή βοήθεια ὅλων ὅσων μέ ἀγάπη προσφέρουν σ᾽ αὐτό, προσφέρουν στούς ἐνδεεῖς ἀδελφούς μας, εἴτε ἐργαζόμενοι ἐθελοντικά, ὅπως πολλοί ἀπό σᾶς, εἴτε προσφέροντας χρήματα καί διάφορα εἴδη, εἴτε μέ ἄλλους τρόπους. Ὅπως ὅμως καί ἄν συμμετέχουμε σέ αὐτό τό ἔργο, θά πρέπει νά τό κάνουμε μέ χαρά καί ἀγάπη, ἔχοντας συνείδηση ὅτι ἐκπληρώνουμε μέ τόν τρόπο αὐτό τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου ἀλλά καί ἀποδεικνύουμε ὅτι ἡ ἀγάπη δέν εἶναι θεωρία ἀλλά πράξη, ὅτι εἶναι τά καλά μας ἔργα πού καί τούς ἀδελφούς μας βοηθοῦν, ἀλλά καί σέ ἐμᾶς ἀνοίγουν, διά πρεσβειῶν καί τῶν ἁγίων τριῶν Ἱεραρχῶν, τή θύρα τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ.
Αναρτήσεις
