Μετάνοια, η πύλη του παραδείσου.

Το πρώτο λάθος του ανθρώπου,

αυτό που ονομάζουμε

προπατορικό αμάρτημα,

ήταν κάτι βαθύτερο:

Ήταν η απόφαση του ανθρώπου

να ρυθμίσει τη ζωή του χωρίς τον Θεό.

Ήταν η απόφασή του να αποκοπεί

από τη σχέση μαζί Του.

Του Ηλία Λιαμή, δρ Θεολογίας, Αρχισυντάκτη της ιστοσελίδας catichisis.gr

Ο Παράδεισος είναι το μακρινό μας όνειρο. Είναι η πατρίδα, που ο άνθρωπος πάντα νοσταλγούσε. Είναι πόθος για μια πατρίδα που κάτι, κάποιοι, ίσως και ο ίδιος ο εαυτός μας, μας στερεί. Σα να μη μας χωράει αυτή η γη. Σα να ζούμε με πολύ λιγότερα από αυτά που προβλέπουν οι προδιαγραφές μας. Το παράπονο αυτό είναι φωλιασμένο σε κάθε ψυχή. Κι όταν η αναζήτηση οδηγεί από κενό σε κενό, τότε ο άνθρωπος εκφράζει την οργή του ή και το παράπονό του με εκδηλώσεις τυφλής βίας και καταστροφικότητας.

Οι περισσότεροι των ανθρώπων, αν τους ρωτήσετε, ίσως και να σας απαντήσουν πως αυτό που έγινε η αιτία να εκδιωχθεί ο άνθρωπος από την Εδέμ ήταν η παρακοή της εντολής του Θεού. Το πρώτο λάθος του ανθρώπου όμως, αυτό που ονομάζουμε προπατορικό αμάρτημα, ήταν κάτι βαθύτερο: Ήταν η απόφαση του ανθρώπου να ρυθμίσει τη ζωή του χωρίς τον Θεό. Ήταν η απόφασή του να αποκοπεί από τη σχέση μαζί Του.

Γιατί όμως η σχέση αυτή ήταν τόσο σημαντική για τον άνθρωπο; Διότι επέτρεπε στο Θεό να τροφοδοτεί διαρκώς τον άνθρωπο με ζωή και να τον οδηγεί σε μια όλο και αυξανόμενη πνευματική ωριμότητα. Ο άνθρωπος γευόταν την παρουσία ενός Θεού, που τον έβλεπε κάθε στιγμή να τον περιβάλλει με αγάπη. Μια αγάπη που δεν περιορίστηκε μόνον σε μια στιγμή δημιουργίας, αλλά εκφραζόταν διαρκώς με μια σχέση ζωής και φροντίδας. Και όταν ο Θεός εξήλθε του εαυτού Του για αν αναζητήσει τον πληγωμένο άνθρωπο, η αγάπη αυτή αποκαλύφθηκε σε όλες τις διαστάσεις της και μας ξαναθύμισε το βάθος και την ποιότητα της σχέσης που θέλησε να έχει μαζί μας.

Να όμως που η δημιουργία του ανθρώπου κατ΄ εικόνα και ομοίωση, κάνει αυτή η διακοπή της σχέσης με τον Θεό αιτία για απώλεια ενός εξίσου μεγάλου θησαυρού: Της γνώσης με την ίδια τη φύση μας, της γνώσης του εαυτού μας. Με το προπατορικό αμάρτημα, ο άνθρωπος αρχίζει να ζει παρά φύσιν. Έξω από τις προδιαγραφές του. Η κίνηση προς τον άλλον μετατρέπεται σε μια διαρκή κίνηση γύρω από τον εαυτό του. Ο Θεός, σαν ήλιος, που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έβαζε σε περιστροφική τροχιά όλες τις ανθρώπινες λειτουργίες, αλλά και όλες τις ανθρώπινες υπάρξεις, αντικαθίσταται από μια μαύρη τρύπα που με ακατανίκητο τρόπο μαγνητίζει και απορροφά όλους τους θησαυρούς, με τους οποίους προίκισε οι Δημιουργός το πλάσμα Του.

Αυτό που μας κληρονόμησε λοιπόν ο Αδάμ δεν είναι απλώς μια ενοχή για κάτι που δεν πράξαμε ποτέ ως πρόσωπα. Είναι μια κεκτημένη ταχύτητα, μια έξη, όπως την ονομάζουν οι Νηπτικοί Πατέρες προς την αυτονόμηση, την αυτοθέωση, την αποθέωση του ΕΓΩ μας. Όλη αυτή η κατάσταση δεν είναι θεωρητική. Είναι απόλυτα πρακτική και φανερώνεται στην καθημερινότητά μας. Χάσαμε τη δυνατότητα να σχετιζόμαστε. Χάσαμε τη δυνατότητα να προσφέρουμε και να αγαπάμε. Το κάθε τι γύρω μας, είτε άψυχο είτε έμψυχο, είτε αντικείμενο, είτε άνθρωπος, ταξινομείται πλέον ανάλογα με την χρησιμότητά του. Ο άνθρωπος διψά να ζήσει με τον τρόπο που πλάστηκε. Ζωή γι αυτόν ήταν η αγάπη. Διακόπτοντας όμως την επαφή με την πηγή της, στράφηκε πανικόβλητος στην αρπαγή και την εκμετάλλευση των αισθητών πραγμάτων. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η τραγωδία της κοινωνίας μας, συγχρόνως και ο διχασμός της: Ο νους έστω και αφώτιστος, κρατάει μια ανάμνηση ζωής ειρήνης, δικαιοσύνης και προσφοράς. Νομοθέτες κάθε εποχής και κάθε εθνικότητας νομοθετούν με σκοπό να εδραιώσουν μιαν ιδανική κοινωνία. Όλους όμως τους πόθους και τους σχεδιασμούς τους ακυρώνει η τάση για αρπαγή, και μάλιστα αρπαγή ακόρεστη, διότι καλείται να αναπληρώσει ανάγκες βαθιές, πνευματικές, που δεν μπορούν να κορεστούν με υλικά υποκατάστατα.

Από αυτήν την τραγωδία και το αδιέξοδο θέλησε ο Θεός να λυτρώσει τον άνθρωπο. Σε λίγες ημέρες, ο Κύριος θα παρουσιαστεί στον Μυστικό Δείπνο να προσφέρει αντί να αρπάζει. Και μάλιστα να προσφέρει, όχι τροφή αλλά το ίδιο το Σώμα Του και το ίδιο το Αίμα Του. Δεν αποτελεί αυτό μια πλήρη αντιστροφή της διαστροφής του ανθρώπου; Δεν αποτελεί μια πρόσκληση για επιστροφή σε μια πορεία, που οδηγεί ξανά στον παράδεισο, όπου ο βασικός νόμος, το Σύνταγμα του θα λέγαμε, είναι η προσφορά και η μέχρι θυσίας αγάπη; Να λοιπόν ενώπιον μας μια νέα δυνατότητα αλλαγής οπτικής γωνίας, μια πρόσκληση για αλλαγή νοοτροπίας, μια ευκαιρία για μεταστροφή και μετάνοια.

Όποιος τοποθετήσει τη μετάνοια μέσα σε αυτά τα πλαίσια, θα προσδιορίσει εύκολα και το περιεχόμενο της αληθινής εξομολόγησης, που από απλή καταγραφή πράξεων θα μεταβληθεί σε δρόμο νέας συνάντησης. Συνάντησης με τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Μια τέτοιου είδους εξομολόγηση αποτελεί όντως πύλη Παραδείσου. Γιατί με αυτήν αποκτάται ξανά η αυτογνωσία, αλλά και η αυθεντική κοινωνικότητα. Κυρίως όμως αποκτάται ξανά η επικοινωνία με τον Θεό-Πατέρα. Αμαρτία σε μια τέτοια εξομολόγηση είναι η προδοσία μιας σχέσης. Ένα «κρίμα» απέναντι σε ένα Θεό που χαρίζει τα πάντα. Αυτό τα ενδεχόμενο κρατά σε εγρήγορση την ψυχή του γνήσια μετανοούντος. Λυπάται όχι επειδή έσφαλλε, αλλά επειδή λύπησε ένα φίλο. Μετανοεί, όχι γιατί ...αμαυρώθηκε το μεγαλείο του, αλλά γιατί βρέθηκε ανάξιος μιας ολοκληρωτικής προσφοράς. Αποφασίζει να αλλάξει, όχι για να επιδειχθεί στους ανθρώπους, αλλά για να εκτιμήσει καλύτερα το μεγαλείο και την φιλανθρωπία του Θεού. Με άλλα λόγια, ο γνήσια μετανοών άνθρωπος δεν ασχολείται με την εικόνα που δίνει στους άλλους, αλλά με την εικόνα Θεού, με την οποίαν είναι σφραγισμένος. Γι΄ αυτόν η αμαρτία είναι μια λάθος ζωή, μια ξερή ζωή, μια ζωή αποκομμένη από την πηγή του νοήματος και της χαράς. Μια τέτοια ζωή δεν αντέχεται, γιατί όλα είναι ακυρωμένα. Ακόμη και όταν έρθει μια επιτυχία, μια νίκη, ακόμη και όταν επικρατεί γαλήνη και ησυχία, η ματαιότητα γεμίζει τις μέρες και το ενδεχόμενο της αρρώστιας ή του θανάτου δεν αφήνει την ψυχή να ησυχάσει.

Οι μέρες που έρχονται θα μας οδηγήσουν ξανά μπροστά στον αίροντα την αμαρτία του κόσμου. Η μετάνοια μας κάνει συνοδοιπόρους Του. Μας εφοδιάζει με τις αντοχές Tου. Μας ενώνει με την αγάπη Του. Κάνουμε πόνο μας τον πόνο του κόσμου, του απλώνουμε το χέρι και τον οδηγούμε μπροστά στην πύλη του Παραδείσου.