Μέ τήν συμπλήρωση 60 ἐτῶν ἀπό τήν ἐκδημία τῆς μεγάλης εὐεργέτιδος τῆς πατρίδος καί πρωτοπόρου Νοσηλεύτριας τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ Ἀθηνᾶς Ἰω. Μεσολωρᾶ, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μάνης κ. Χρυσόστομος Γ' μετέβη τό Σάββατο 13/9/25 στήν Ἱ. Μονή Ἁγίων Πάντων Γυθείου, ὅπου τέλεσε τήν Θεία Λειτουργία καί τό Μνημόσυνο ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς της.
Για το φωτογραφικό υλικό πατήστε εδώ.
Παρακάτω δημοσιεύουμε καί τόν ἐκφωνηθέντα λόγο τοῦ Σεβασμιωτάτου.
Ἀθηνᾶ Μεσολωρᾶ. Ἡ ἡρωΐδα τῆς ἀγάπης.
(60 χρόνια ἀπό τόν θάνατό της)
Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ΄
Συμπληρώθηκαν, ἐφέτος, 9 Σεπτεμβρίου 2025, 60 χρόνια ἀπό τήν ἐκδημία τῆς κορυφαίας Ἑλληνίδος νοσηλεύτριας τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ», Ἀθηνᾶς Ἰωάννου Μεσολωρᾶ (1889 – 1965).
Ἡ σπουδαία αὐτή γυναῖκα, ἡ Ἀθηνᾶ Μεσολωρᾶ γεννήθηκε τό 1889 στήν Ἀθήνα καί ἦταν θυγατέρα τοῦ σπουδαίου καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, στήν ἕδρα τῆς Πρακτικῆς Θεολογίας, Ἰωάννου Μεσολωρᾶ ἐκ Κεφαλληνίας. Σπούδασε Νοσηλευτική ἀπό ἀγάπη στό ἰδανικό τῆς προσφορᾶς καί διακονίας στόν πάσχοντα συνάνθρωπο στήν Ἀθήνα καί μόλις σέ ἡλικία 22 ἐτῶν ἀνέλαβε καί τήν διεύθυνση τῆς πρώτης Πρακτικῆς Σχολῆς Ἀδελφῶν Νοσοκόμων πού εἶχε ἱδρυθεῖ τό 1911.
Κατ’ ἀρχήν, ἡ νεαρή νοσηλεύτρια ἀπέκτησε ἀξιόλογη πεῖρα Νοσηλευτικῆς, ἐργαζόμενη, ὡς ἐθελόντρια ἀδελφή στόν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914 – 1919), προσφέροντας τίς ὑπηρεσίες της στά στρατιωτικά νοσοκομεῖα Ἀθηνῶν καί Θεσσαλονίκης. Κατά τά ἔτη 1920 - 21, μετεκπαιδεύτηκε στό Βασιλικό Κολλέγιο τοῦ Λονδίνου σέ θέματα φυματίωσης (μεγάλη μάστιγα τῶν χρόνων ἐκείνων), προστασίας τῆς μητρότητος καί παιδικῆς ἡλικίας, καθώς καί σέ ζητήματα σχετικά μέ τό ἔργο τῆς ἐπισκέπτριας ἀδελφῆς σέ ἀγροτικές περιοχές. Στή συνέχεια, ὑπηρέτησε ὡς προϊσταμένη ἀδελφή στά Νοσοκομεῖα τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ», ἀκόμη καί κατ’ αὐτήν τήν Μικρασιατική ἐκστρατεία. Ἀπό τό ἔτος 1925, ἀνέλαβε τό ἔργο τῆς Διευθυνούσης τοῦ Νοσηλευτικοῦ Τμήματος τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ».
Ὑπῆρξε ἀπό τά ἱδρυτικά στελέχη τῆς Ἀνωτέρας Σχολῆς Νοσοκόμων καί Ἐπισκεπτριῶν Ἀδελφῶν τριετοῦς φοιτήσεως τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ» καί ἐπιστατοῦσε μετά μεγίστης ἐπιμελείας στήν πρακτική ἄσκηση τῶν σπουδαστριῶν στό μεγαλύτερο Νοσοκομεῖο τῶν Ἀθηνῶν, τόν «Εὐαγγελισμό». Ἡ σχολή αὐτή ἄρχισε νά λειτουργεῖ τό 1924, στεγαζόταν δέ εἰς ἕνα οἴκημα στήν ὁδό Ἠροδότου 10 καί ἀρχικά γράφτηκαν 4 σπουδάστριες. Πρωτεργάτρια τῆς Σχολῆς ἦταν ἡ Ἑλένη Βασιλοπούλου, τό δέ 1926 ἀνέλαβε ὡς διευθύνουσα τῆς Σχολῆς ἡ Ἀθηνᾶ Μεσολωρᾶ καί μέ παρότρυνσή της, πολλές νέες ἀκολούθησαν τό λειτούργημα τῆς νοσηλεύτριας.
Τό 1930, μέ τήν λειτουργία καί τοῦ Νοσοκομείου τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ», ἡ Μεσολωρᾶ ἀνέλαβε ὡς Διευθύνουσα καί ἐκεῖ καί συνεργάστηκε κατ’ ἄριστο τρόπο ἰδιαίτερα μέ τόν καθηγητή τῆς Χειρουργικῆς καί Ἀκαδημαϊκό Μαρῖνο Γερουλᾶνο (…1960), μέ τόν Πρόεδρο, Νομικό καί Βουλευτή Ἰωάννη Ἀθανασάκη (1953) καί μέ ὅλο τό ἰατρικό καί βοηθητικό προσωπικό, διοργανώνοντας γιά πρώτη φορά στήν Ἑλλάδα τήν Νοσηλευτική Ὑπηρεσία.
Ἀργότερα, παραμονές τοῦ πολέμου τοῦ 1940, ὁ Γενικός Ἀρχίατρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ Σ. Γκινάκας ἀνέθεσε στήν Μεσολωρᾶ τήν ὅλη ἐκπαίδευση καί προετοιμασία τοῦ νοσηλευτικοῦ ἐθελοντικοῦ προσωπικοῦ. Ὡς γενική ὑπεύθυνος ἡ Μεσολωρᾶ 3.250 νοσηλευτριῶν, πού ἐπιστρατεύθηκαν μέ τήν κήρυξη τοῦ πολέμου καί πλαισίωσαν τά στρατιωτικά νοσοκομεῖα μαζί μ’ αὐτές, προσέφερε πολύτιμες ὑπηρεσίες παντοῦ καί εἰδικότερα στό Μέτωπο, ἀλλά καί στά μετόπισθεν γιά τήν διάσωση τῶν τραυματιῶν καί τήν περίθαλψή τους.
Τρεῖς ἱστορικές ἀναφορές ἀξίζει νά παρουσιάσουμε:
1. Διαβάζουμε ἀπό τίς ἐκθέσεις τῶν ἀδελφῶν τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ» τῆς περιόδου 1940 – 1944 τά ἑξῆς: «28η Ὀκτωβρίου 1940. 6η πρωϊνή. Οἱ σειρῆνες χτυποῦν. Σύμπαν τό Ἔθνος ἐν ἐγρηγόρσει... Ἡ Ἑλλάς ὑπέστη ὕπουλον ἐπίθεσιν. Προσκλητήριον «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ». Ἡ Σχολή «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ» ἀνάστατος. Ὑπό τήν φωτεινήν αἰγίδα τῆς μετέπειτα Ἡρωΐδος Δεσποινίδος Μεσολωρᾶ, αἱ Ἀδελφαί ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ ἔχουν ἑτοιμάσει ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ Νοσοκομείου διά νά δεχθεῖ τούς ἡρωϊκούς τραυματίες... Τήν ἐπαύριον ἤδη τῆς κηρύξεως τοῦ πολέμου, τήν ἐνάτην πρωϊνήν, ἔφευγαν ἀπό τό Νοσοκομεῖον τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ, ἔπειτα ἀπό προετοιμασίαν δύο μόνον ὡρῶν, ἡ πρώτη ἀποστολή Ἀδελφῶν διά τάς Πάτρας. Λίγο ἀργότερα, Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Ἰωάννινα, Δράμα... Δεκαπέντε ἀποστολαί ἐντός μηνός, μέ 168 Ἀδελφάς πού ἔσπευσαν νά δέσουν τάς πρώτας πληγάς καί νά στρώσουν τά πρῶτα κρεβάτια...».
2. Βομβαρδισμός Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου Ἰωαννίνων.
Ἐνῶ συμβαίνουν αὐτά τά δραματικά γεγονότα, στό Στρατιωτικό Νοσοκομεῖο πού στεγάζεται στή Παιδαγωγική Ἀκαδημία τῶν Ἰωαννίνων νοσηλεύονται πολλοί τραυματίες ἀπό τό Μέτωπο. Ἀκούραστες οἱ ἀδελφές νοσηλεύτριες φροντίζουν τούς τραυματίες, ἀλλάζουν καί περιποιοῦνται τά τραύματά των καί ἐνθαρρύνουν τούς ταλαιπωρημένους μαχητές τοῦ Μετώπου. Ἡ ὑπεύθυνη τοῦ Νοσηλευτικοῦ Προσωπικοῦ τῆς Ὑγειονομικῆς Ὑπηρεσίας τοῦ Στρατεύματος, εἶναι ἡ ἐμψυχώτρια καί ἡ καρδιά ὅλου τοῦ νοσοκομείου. Πρόκειται γιά τήν Ἀθηνᾶ Μεσολωρᾶ, ἀπόφοιτο τοῦ Ἀρσακείου Ἀθηνῶν, τῆς Σχολῆς Ἐπικούρων Ἀδελφῶν τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ», συνιδρύτρια τῆς Ἀνωτέρας Σχολῆς Νοσοκόμων καί Ἐπισκεπτριῶν τοῦ «Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ». Ἔχει πεῖρα ἀπό τούς πολέμους 1914-16 καί ἀπό τά Νοσοκομεῖα τοῦ Ε.Ε.Σ. στή Κωνσταντινούπολη καί στή Προῦσσα κατά τή μικρασιατική ἐκστρατεία ὅπου ὑπηρέτησε ὡς προϊσταμένη ἀδελφή. Ἔχει ἐξαιρετική διοργανωτική καί διοικητική ἱκανότητα καθώς καί ἀγάπη γιά τούς ἀσθενεῖς.
Μέσα στό χειρουργεῖο τοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου Ἰωαννίνων ἐργάζεται τό χειρουργικό συνεργεῖο μέ τό χειρουργό Κοντιάδη καί τήν ἐργαλειοδότρια Γιαλούντη, ἐνῷ ἡ Διευθύνουσα Μεσολωρᾶ, τούς βοηθάει στή γύρα. Κοντεύει νά τελειώσει ὁ καθαρισμός τοῦ τραύματος τοῦ τραυματία, ὅταν ἡ Μεσολωρᾶ συνειδητοποιεῖ ὅτι ἀπό τίς πολλές ἀλλαγές καί τούς καθαρισμούς τραυμάτων ἔχουν ἐξαντληθεῖ τά ἀποθέματα ἐπιδεσμικοῦ ὑλικοῦ. Τό βοηθητικό προσωπικό πού συνήθως πλένει τό ἐπιδεσμικό ὑλικό εἶναι ἀπασχολημένο μέ τή φροντίδα τῶν νέων τραυματιῶν. Χωρίς νά διστάσει παίρνει τή λεκάνη μέ τό ἐπιδεσμικό ὑλικό καί κατεβαίνει γρήγορα στήν αὐλή ὅπου ὑπάρχει μιά γούρνα. Παίρνει νερό καί σαπούνι καί βάζει μέσα τούς ἐπιδέσμους καί τά τρίγωνα...
Ἀκριβῶς ἐκείνη τήν ὥρα ἀρχίζουν νά οὐρλιάζουν οἱ σειρῆνες σημαίνοντας ἀεροπορικό βομβαρδισμό. Παρά τό γεγονός ὅτι τό νοσοκομεῖο ἔχει πάνω στή σκεπή του καί στούς ἐξωτερικούς τοίχους τά σήματα τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ σέ λίγο ἀκούγεται βόμβος ἀεροπλάνων πού πετοῦν ἀρκετά χαμηλά ἐνῷ τά ἀντιαεροπορικά βάλουν συνέχεια. Ξαφνικά ἀκούγονται οἱ φοβερές ἐκρήξεις ἀπό τίς βόμβες πού πέφτουν πάνω στό νοσοκομεῖο καί πιό συγκεκριμένα... ἀτυχῶς μέσα στό χειρουργεῖο.
Ὅταν συνῆλθε ἡ Μεσολωρᾶ ἀπό τό ὠστικό κῦμα τῆς ἔκρηξης πού τήν ἔριξε κατά γῆς, κατάφερε νά σηκωθεῖ, φώναξε μιά-δυό ἀδελφές πού βρῆκε στό διάδρομο τοῦ νοσοκομείου καί ἔτρεξαν ὅλες στό χειρουργεῖο πού ἦταν γεμᾶτο καπνούς καί πεσμένους σοβάδες. Μέ σφιγμένη καρδιά ἀνέσυραν ἀπό τά χαλάσματα τό γιατρό Κοντιάδη καί τήν ἀδελφή Γιαλούντη, οἱ ὁποῖοι δέν ἀνέπνεαν πλέον, ἐνῷ παραδόξως ὁ ἀσθενής εἶχε γλιτώσει. Τόν καθάρισαν ὅσο μποροῦσαν καλύτερα καί τόν μετέφεραν στό θάλαμο τῶν βαρέως πασχόντων. Ὁ τραυματίας αὐτός ἐπέζησε παρ᾽ ὅλες τίς δοκιμασίες πού πέρασε.
3. Τό Ἀρσάκειο Σχολεῖο, ὡς νοσοκομεῖο.
Ἡ λιτότητα, ἡ ἐργατικότητα, ἡ ἀδελφοσύνη καί ταπεινοφροσύνη τῆς ἀκούραστης Μεσολωρᾶ γίνεται φανερή ἀπό τό περιστατικό πού περιγράφει ἡ συνεργάτιδά της Σταυρούλα Παπαμικρούλη: «Ἦταν γύρω στό 1947, ὅταν ἡ χώρα μας προσπαθοῦσε νά ἀνανήψει ἀπό τίς δοκιμασίες καί τά τραύματα τοῦ πολέμου. Τό κτήριο τοῦ Ἀρσακείου Ψυχικοῦ εἶχε ἐπιταχθεῖ γιά νά χρησιμοποιηθεῖ ὡς στρατιωτικό νοσοκομεῖο. Ζητήθηκε ἀπό τόν «Ἑλληνικό Ἐρυθρό Σταυρό» νά πλαισιώσει τό νέο νοσοκομεῖο μέ ἀδελφές νοσηλεύτριες. Ἡ Μεσολωρᾶ ἐνημερώθηκε καί κάλεσε ὅσες σπουδάστριες εἶχαν δυνατότητα νά ἔλθουν νά ἑτοιμάσουν ὅτι χρειαζόταν γιά τήν ὑποδοχή τῶν ἀσθενῶν. Ὁ στρατός εἶχε φέρει κρεβάτια καί τά ἀπολύτως ἀναγκαῖα ὑλικά.
Μέ τήν καθοδήγηση τῆς Μεσολωρᾶ, οἱ ἀδελφές σπουδάστριες ἔφτιαχναν τά κρεβάτια καί ἑτοίμαζαν τούς σταθμούς νοσηλείας τῶν ὀρόφων. Ὅταν πῆγε 2 ἡ ὥρα, ἡ Μεσολωρᾶ συνέστησε νά κάνουν ἕνα διάλειμμα πηγαίνοντας στό Νοσοκομεῖο τοῦ Ε.Ε.Σ. γιά φαγητό, ὥστε νά μπορέσουν νά συνεχίσουν τό ἐπίπονο ἔργο τους τό ἀπόγευμα.
Ἐκείνη τήν ἡμέρα γιά κάποιο λόγο δέν ὑπῆρχε συγκοινωνία καί οἱ νοσηλεύτριες ἔφυγαν νά πᾶνε μέ τά πόδια μέχρι τό νοσοκομεῖο πού ἦταν σέ ἀρκετή ἀπόσταση μακριά, κοντά στήν συμβολή τῶν ὁδῶν Πανόρμου καί Κηφισίας.
Ἡ σπουδάστρια Σταυρούλα Παπαμικρούλη ἦταν κατάκοπη καί διαισθανόταν ὅτι δέν θά μποροῦσε νά περπατήσει ὅλη αὐτή τήν ἀπόσταση καί νά γυρίσει πίσω στό Ψυχικό, ὥστε νά συνεχίσει τό στρώσιμο τῶν κρεβατιῶν. Ἔτσι κι ἀλλιῶς δέν πεινοῦσε καί εἶπε ὅτι ἁπλῶς θά ξεκουραζόταν λιγάκι γιά ν᾽ἀναλάβει τίς δυνάμεις της.
Ἡ Μεσολωρᾶ ἀφοῦ τήν ἄκουσε, τήν πλησίασε μητρικά, κάθισε δίπλα της, ἔβγαλε ἀπό τήν τσάντα της ἕνα δεματάκι, τό ἄνοιξε καί πῆρε ἀπό μέσα δύο φέτες ψωμί κι ἕνα πορτοκάλι τά ὁποῖα μοιράστηκε μαζί της ἀφοῦ ἔκανε τό σταυρό της».
*
Ἡ Ἀθηνᾶ Μεσολωρᾶ πάντοτε ἔδειχνε τί σημαίνει ἀγάπη, προσφορά, διακονία πρός τόν πλησίον καί εἰδικά στόν πονεμένο συνάνθρωπο. Ἀνώτερη ἀπό φιλοδοξίες καί χρήματα ἀφοσιώθηκε σ᾽ ὅλη της τήν ζωή στό νοσηλευτικό λειτούργημα. Κάτι ἤξερε. Στά πρόσωπα ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν συνανθρώπων της διακονοῦσε τόν Κύριο, τόν Ἑσταυρωμένο Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό. Ἦταν μία ἐσωτερικά καλλιεργημένη γυναίκα, μέ βαθειά πίστη στό Θεό, μέ προσευχή, μέ ἐξομολόγηση, μέ Θεία Κοινωνία, μέ ἀξιοποίηση τῶν χαρισμάτων της μόνο γιά νά πραγματοποιεῖ καλά ἔργα. Εἶναι δέ ἐξόχως σημαντικό καί ἀξιοπρόσεκτο, ὅτι ἡ ἀείμνηστη Μεσολωρᾶ συμμετεῖχε καί σέ πολλές ἀποστολές ἐκτός Ἀθηνῶν γιά νά περιθάλψει τραυματίες, νά βοηθήσει πρόσφυγες, θύματα πολέμου, ἀναπήρους, ὀρφανά παιδιά, αἰχμαλώτους, σεισμοπλήκτους, κρατουμένους, πάμπτωχους. Εἰδικά στήν Ἀττική γιά τά συσσίτια καί γιά τήν διανομή γάλακτος κατόρθωσε νά κινητοποιήσει χιλιάδες ἀδελφές νοσηλεύτριες, ὥστε νά λειτουργήσουν 170 κέντρα διανομῆς γάλακτος. Ἀκόμη διοργάνωσε τήν περίοδο τῆς Κατοχῆς καί μετέπειτα, ἀποστολές διανομής τροφίμων, ἱματισμοῦ, φαρμάκων καί οἰκιακῶν σκευῶν.
Κατέστη ἔτσι μ᾽ ὅλη της τήν δράση σύμβολο τῆς μαχόμενης Ἑλλάδος κατά τήν διάρκεια τοῦ πολέμου καί τά κατοχικά χρόνια σύμβολο ἀνθρωπισμοῦ γιά τήν ἀνόρθωση τῆς πατρίδος. Ἀναφέρουμε ἕνα ἀκόμη χαρακτηριστικό τοῦ ἤθους της:
Στό Μέτωπο ἀνεβαίνοντας σέ κάποιο ὕψωμα στήν Ἤπειρο, γλίστρισε καί τότε ἔσπευσαν νά τήν βοηθήσουν αὐτοί πού ἦσαν κοντά της. Ἀλλ’ ἐκείνη τούς εἶπε: «Εὐχαριστῶ δέν χρειάζεται, στόν ἀνήφορο δέν πέφτει κανείς, μόνο στόν κατήφορο»! Ἄλλες φορές, ἐπίσης, ὅταν εὕρισκε κάποια νοσοκόμα νά κοιμᾶται ἐξαντλημένη στό Μέτωπο, τότε ἔπαιρνε μιά κουβέρτα, τήν σκέπαζε καί καθόταν ἐκείνη στή θέση της μέχρι το πρωί.
*
Μάλιστα, ἔλαβε μέρος σέ πολλά διεθνή συνέδρια καί τιμήθηκε μέ πολλά ἑλληνικά καί ξένα παράσημα. Ἀνάμεσα σ᾽αὐτά τό διεθνές παράσημο Florence Nightingale καί τό μέγα Βραβείο Ἀρετῆς τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν. Ἦταν Σεπτέμβριος τοῦ 1965 ὅταν ἔφυγε γιά τά οὐράνια σκηνώματα τῶν ἀγγέλων. Ἡ ἐξόδιος Ἀκολουθία γιά ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς της τελέσθηκε μέ τήν παρουσία ἑκατοντάδων ἀδελφῶν νοσηλευτριῶν στή Μητρόπολη Ἀθηνῶν καί ἀργότερα μία μαρμάρινη προτομή στήθηκε στόν αὔλειο χῶρο τοῦ Νοσοκομείου τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ στούς Ἀμπελοκήπους τῶν Ἀθηνῶν.
*
Σήμερα, ἑξήντα χρόνια μετά τήν ἐκδημία της ἐπιτελοῦμε ἁληθινή μνεία σεβασμού, τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης. Ἦταν μεγαλεῖο ψυχῆς, μία πρωτοπόρος τῆς διακονίας. Μία ἐξαιρετική εὐεργετική φυσιογνωμία τῆς πατρίδος μας. Μία λέξη ἁρμόζει ἀπόλυτα στήν προσωπικότητά της. Ἡ λέξη μ’ ὅλο τό περιέχόμενό της. Θυσία! Πραγματικά, ἡ Ἀθηνᾶ Μεσολωρᾶ ἔδειξε ὅτι ὑπάρχουν ἰδανικά.
Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη της.
Αναρτήσεις
